Novruz milli bayramımızdır
Xalqımızın min illərdən bəri el arasında yaşayan elə bayramları var ki, yaranarkən nə bir sözünü, nə bir nəğməsini yazıya alıblar. Bu bayramlarda insanlar həmişə həyatın çətinliklərini, dərd-qəmini unutmağa çalışıblar. Çalışıblar ki, bayramı ruh yüksəkliyi ilə və əməyə məhəbbətlə qeyd etsinlər.
Azərbaycan xalqı erkən əkinçilik, maldarlıq təsəvvürləri ilə bağlı rəngarəng bayramlarını yaratmışdır. Ulu qaynaqlardan süzülüb gələn, yaddaşlara yaddaş olan bu bayramları xalqımız bir-birindən oynaq, şirin və lətafətli nəğmələr, ibtidai təsəvvürlərlə bağlı ayin, etiqad, ənənə və mərasimlərlə bəzənmişdir. Yüzilliklər dolabında bu xalq bayramlarının nəğmə və sözünün nəqşi pozulanı da olub, bəndi unudulanı da. Lakin xalq coşğun bir yaradıcılıqla bayram nəğməsinin pozulmuş ahəngini, el sözünün unudulmuş bəndinin cilalamış, onu sözünün qüdrətli mənəvi dünyasını əks etdirən yallılar, coşğun rəqslər, rəngarəng oyunlar, açıq havada keçirilən meydan tamaşaları ilə bəzəmişdir.
Respublikamızda tarixlərdən bəri süzülüb gələn qədim bayramlar xüsusi təntənə ilə qeyd edilir. Bu bayramların ən möhtəşəmi Novruz bayramıdır.
Bu bayram xalqımızın uzaq keçmişi ilə bağlı bayramlardan biridir. Novruz başdan-başa ruh yüksəkliyi, əmək coşğunluğu, torpaqla insana məhəbbət bayramıdır.
Bayrama qırx gün qalmış başlayan Novruz şənlikləri martın axırına kimi davam edir.
Novruz sərhəd bilməyən, çox geniş yayılan, yazın gəlməsini, yeni əmək mövsümünün başlanmasını xəbər eləyən böyük el bayramıdır.
Bu gün o taylı-bu taylı Azərbaycanla yanaşı, Orta Asiya, Əfqanıstan, İran, Pakistan, Türkiyə və başqa azərbaycanlılar yaşayan ölkələrdə Novruz bayramını qeyd edirlər.
Bu gözəl el bayramının özünəməxsus adətləri, etiqad və mərasimləri var.
Novruz bayramını martın 20-21-də, yəni fəsillərin ən gözəli olan yazda qeyd edirik. Martın 21-də yaz girir.
Həmin gün gecə ilə gündüz bərabərləşir, təbiət oyanır, həyat canlanır. Bu isə əkinçilik, bolluq, xeyir-bərəkət, xoşbəxtlik və səadət nişanəsidir. Bu gün ilin ilk günü hesab olunur. Buna görə də Novruz yeni gün deməkdir.
Hər il baharın gəlməsi ilə torpaq oyanır, məhsulun, bolluğun, firavanlığın əsası qoyulur. Əsrlər boyu xalqımız Novruz bayramında əkinə, kənd təsərrüfatı işlərinə başlamışlar. Müdrik xalqımız anlamışdır ki, bolluğu və firavanlılığı yalnız işləməklə, zəhmətlə yaratmaq olar.
Əməksevər insanlar həm də mahnılar oxumuş, diləklər diləmişlər ki, bolluq olsun. Onlar bayram gününə qədər şumu başa çatdırmış, qoyun-quzuya qulluq etmiş, südün, ətin, yağın, pendirin bol olmasını arzulamışlar. Bayramqabağı yun daramış, ip əyirmiş, xalı toxumuş, ev-eşiyi səliqəyə salmışlar.
Indi də hər yerdə səliqə-səhman yaradılır. Ağac ekilir, bağ-bağça salınır.
Bayrama bir neçə gün qalmış yeniliyin, firavanlığın və əkinçiliyin başlanması əlaməti olan səməni göyərdib taxçalara düzürlər. El-oba səməni mahnısı oxuyur:
Ay səməni, saxla məni,
Ildə cücərdərəm səni.
Ayaq basdın ölkəmizə,
Bol-bol sevinc gətir bizə.
Qaranquş uzaq ellərdən baharın müjdəçisi kimi gəlir. Camaat belə yazır ki, əgər qaranquşun dimdiyində saman çöpü uçub gələrsə bolluq olar.
Bahar müjdəçisi deyirlər sizə
Səsiniz yayılsın çəmənə, düzə
Sevinc qatılıbdır təranəmizə
Nəğməniz susmasın bir an quşlarım
Oxuyun, oxuyun, qaranquşlarım!
Baharın gəlməsi ilə əlaqədar daha çox uşaqlar şənlənirlər. Axırıncı çərşəmbə axşamından başlayaraq, uşaqlar tonqal qalayırlar. Tonqal-havaların isinməsi, köhnə ilin qada-bəlasının odda yandırılması, yeni ilə pak qədəm qoymaq deməkdir.
Uşaqlar tonqalın üstündən tullanaraq “Ağırlığım-uğurluğum tökülsün bu odun üstünə” deyirlər. Onlar əl-ələ verib Günəşi haraylayır, onu isindirib canlandırmağa çağırırlar:
Gün çıx, gün çıx
Kəhər atı min çıx.
Keçəl qızı evdə qoy
Saçlı qızı götür çıx.
Novruz bayramında uşaqlar boyanmış yumurta döyüşdürür, papaqlarını qonşularının qapısı arxasına qoyub gizlənir, bayram payı istəyirlər.
Novruz bayramında bütün evlərdə bayram şirniyyatı bişirilir, xonça tutulur, şam yandırılır, hər yer çil-çıraqban olur.
Novruz bayramında hamı yoxsullara, əlsiz-ayaqsızlara kömək edir. Qohumlar, qonşular bir-birinin evinə gedir, küsülülər barışır. Xoş ünsiyyət yaranır. Novruz bayramında xalq şənlikləri başlanır, atçapma, güləşmə, qılıncoynatma, kəməndatma üzrə yarışırlar, tamaşa-oyunlar keçirilir. Məzhəkəçilər, kəndirbazlar, göz bağlayıcılar göstərirlər.
Novruz bayramı torpağa, insana məhəbbət dolu şən bayramdır.
Xoş gəlmisən, səfa gətirmisən, işıqlı, güllü-çiçəkli, bahar bayramı! Novruz bayramı!
Novruz gəldi, yaz gəldi
Bir əlində saz gəldi.
Bir əlində xonçası
Tutub gülü yaz gəldi.
Azərbaycan xalqı erkən əkinçilik, maldarlıq təsəvvürləri ilə bağlı rəngarəng bayramlarını yaratmışdır. Ulu qaynaqlardan süzülüb gələn, yaddaşlara yaddaş olan bu bayramları xalqımız bir-birindən oynaq, şirin və lətafətli nəğmələr, ibtidai təsəvvürlərlə bağlı ayin, etiqad, ənənə və mərasimlərlə bəzənmişdir. Yüzilliklər dolabında bu xalq bayramlarının nəğmə və sözünün nəqşi pozulanı da olub, bəndi unudulanı da. Lakin xalq coşğun bir yaradıcılıqla bayram nəğməsinin pozulmuş ahəngini, el sözünün unudulmuş bəndinin cilalamış, onu sözünün qüdrətli mənəvi dünyasını əks etdirən yallılar, coşğun rəqslər, rəngarəng oyunlar, açıq havada keçirilən meydan tamaşaları ilə bəzəmişdir.
Respublikamızda tarixlərdən bəri süzülüb gələn qədim bayramlar xüsusi təntənə ilə qeyd edilir. Bu bayramların ən möhtəşəmi Novruz bayramıdır.
Bu bayram xalqımızın uzaq keçmişi ilə bağlı bayramlardan biridir. Novruz başdan-başa ruh yüksəkliyi, əmək coşğunluğu, torpaqla insana məhəbbət bayramıdır.
Bayrama qırx gün qalmış başlayan Novruz şənlikləri martın axırına kimi davam edir.
Novruz sərhəd bilməyən, çox geniş yayılan, yazın gəlməsini, yeni əmək mövsümünün başlanmasını xəbər eləyən böyük el bayramıdır.
Bu gün o taylı-bu taylı Azərbaycanla yanaşı, Orta Asiya, Əfqanıstan, İran, Pakistan, Türkiyə və başqa azərbaycanlılar yaşayan ölkələrdə Novruz bayramını qeyd edirlər.
Bu gözəl el bayramının özünəməxsus adətləri, etiqad və mərasimləri var.
Novruz bayramını martın 20-21-də, yəni fəsillərin ən gözəli olan yazda qeyd edirik. Martın 21-də yaz girir.
Həmin gün gecə ilə gündüz bərabərləşir, təbiət oyanır, həyat canlanır. Bu isə əkinçilik, bolluq, xeyir-bərəkət, xoşbəxtlik və səadət nişanəsidir. Bu gün ilin ilk günü hesab olunur. Buna görə də Novruz yeni gün deməkdir.
Hər il baharın gəlməsi ilə torpaq oyanır, məhsulun, bolluğun, firavanlığın əsası qoyulur. Əsrlər boyu xalqımız Novruz bayramında əkinə, kənd təsərrüfatı işlərinə başlamışlar. Müdrik xalqımız anlamışdır ki, bolluğu və firavanlılığı yalnız işləməklə, zəhmətlə yaratmaq olar.
Əməksevər insanlar həm də mahnılar oxumuş, diləklər diləmişlər ki, bolluq olsun. Onlar bayram gününə qədər şumu başa çatdırmış, qoyun-quzuya qulluq etmiş, südün, ətin, yağın, pendirin bol olmasını arzulamışlar. Bayramqabağı yun daramış, ip əyirmiş, xalı toxumuş, ev-eşiyi səliqəyə salmışlar.
Indi də hər yerdə səliqə-səhman yaradılır. Ağac ekilir, bağ-bağça salınır.
Bayrama bir neçə gün qalmış yeniliyin, firavanlığın və əkinçiliyin başlanması əlaməti olan səməni göyərdib taxçalara düzürlər. El-oba səməni mahnısı oxuyur:
Ay səməni, saxla məni,
Ildə cücərdərəm səni.
Ayaq basdın ölkəmizə,
Bol-bol sevinc gətir bizə.
Qaranquş uzaq ellərdən baharın müjdəçisi kimi gəlir. Camaat belə yazır ki, əgər qaranquşun dimdiyində saman çöpü uçub gələrsə bolluq olar.
Bahar müjdəçisi deyirlər sizə
Səsiniz yayılsın çəmənə, düzə
Sevinc qatılıbdır təranəmizə
Nəğməniz susmasın bir an quşlarım
Oxuyun, oxuyun, qaranquşlarım!
Baharın gəlməsi ilə əlaqədar daha çox uşaqlar şənlənirlər. Axırıncı çərşəmbə axşamından başlayaraq, uşaqlar tonqal qalayırlar. Tonqal-havaların isinməsi, köhnə ilin qada-bəlasının odda yandırılması, yeni ilə pak qədəm qoymaq deməkdir.
Uşaqlar tonqalın üstündən tullanaraq “Ağırlığım-uğurluğum tökülsün bu odun üstünə” deyirlər. Onlar əl-ələ verib Günəşi haraylayır, onu isindirib canlandırmağa çağırırlar:
Gün çıx, gün çıx
Kəhər atı min çıx.
Keçəl qızı evdə qoy
Saçlı qızı götür çıx.
Novruz bayramında uşaqlar boyanmış yumurta döyüşdürür, papaqlarını qonşularının qapısı arxasına qoyub gizlənir, bayram payı istəyirlər.
Novruz bayramında bütün evlərdə bayram şirniyyatı bişirilir, xonça tutulur, şam yandırılır, hər yer çil-çıraqban olur.
Novruz bayramında hamı yoxsullara, əlsiz-ayaqsızlara kömək edir. Qohumlar, qonşular bir-birinin evinə gedir, küsülülər barışır. Xoş ünsiyyət yaranır. Novruz bayramında xalq şənlikləri başlanır, atçapma, güləşmə, qılıncoynatma, kəməndatma üzrə yarışırlar, tamaşa-oyunlar keçirilir. Məzhəkəçilər, kəndirbazlar, göz bağlayıcılar göstərirlər.
Novruz bayramı torpağa, insana məhəbbət dolu şən bayramdır.
Xoş gəlmisən, səfa gətirmisən, işıqlı, güllü-çiçəkli, bahar bayramı! Novruz bayramı!
Novruz gəldi, yaz gəldi
Bir əlində saz gəldi.
Bir əlində xonçası
Tutub gülü yaz gəldi.
İnsan insanın dostudur
İnsan üçün ən müqəddəs hisslərdən biri də dostluqdur. Dostluq yer üzünün bütün insanları üçün sevinc dolu həyatdır, ən ülvi və saf mənəvi sərvətdir. İnsanı şadlandıran, onda gələcəyə böyük ümid doğuran, onu şərəflə ucaldan dostluq hissidir. Dostluq insanların könül sərvəti, qəlb nemətidir. Dostluq insanları bir-birinə yaxınlaşdıran qızıl körpüdür, qırılmaz əlaqədir.
Dostluqdan min kitab yazılsa azdır,
Onun al bayrağı götürməz ləkə.
Dostluq könüllərdə səslənən sazdır,
Ucalır onunla bu el, bu oba.
Dostluğu heç nəyə bənzətmək olmaz. O, dənizə, ümmana bənzər, daim coşar, çağlayar, insanları qəhrəmanlığa, fədakarlığa səslər. Dostluq dedikdə insanların bir-birinə olan saf və təmiz münasibəti, pak sevgisi başa düşülür. Dostluq dedikdə Usta Zeynal sədaqəti, Mirzə Cəlal cəsarəti, Mehdi Hüseynzadə qəhrəmanlığı yada düşür. İnsan insanın dostu, yoldaşı və qardaşıdır. Dostsuz insan dirəksiz dama bənzər. İnsan üçün əsl dost qədər qiymətli heç nə yoxdur. Kimsə qorxudub özünə tabe etmək olar. Lakin heç vaxt zor yolu ilə dost qazanmaq olmaz. Dost qazanmaq üçün sən özün də yaxşı dost olmalısan. Çünki, atalar demişdir: “Dost-dosta tən gərək, tən olmasa gen gərək.”
Mənim də çoxlu dostlarım var və mən onların xətrini çox istəyirəm. Lakin mənim əsl dostum Mahir adlı sinif yoldaşımdır. Biz bir-birimizi çox gözəl başa düşür, əsl dostlar kimi münasibət saxlayırıq. Mahirin mənim xoşuma gələn əsas cəhəti onun təmiz qəlbli, açıq ürəkli olması və sözü üzə deməsidir. Mahir mənim də səhvlərimi üzümə deyir. Lakin mən bundan nəinki incimirəm, əksinə, bir dost kimi ona daha da yaxınlaşıram. Çünki əsl dost heç vaxt öz dostunun eybini gizlətməz, onun özünə deyər ki, bu eyibləri düzəltsin. Atalar deyiblər ki, “ Dost üzdə, düşmən arxada danışar.” Həqiqi dost odur ki, dostunun nöqsanına göz yummasın, onun qüsurlarını üzünə desin. Dahi şairimiz Nizamı Gəncəvi özünün “ Leyli və Məcnun” poemasında Məcnunun atasının dili ilə deyir: ” Dostun güzgüsü ən yaxşı dostdur. Güzgü öz həqiqi varlığı ilə eyibləri göstərir ki, sən onları yuyasan.”
Dostsuz həyat insan üçün çox ağırdır. Sədaqətli, etibarı və vəfalı dost insan üçün ən böyük xəzinədir. İnsan bütün həyatı boyu dost köməyinə, yoldaş yardımına ehtiyac duyur. Bu fikrimi sübut etmək üçün yenə dahi Nizamidən misal gətirmək istəyirəm. Şair “Xosrov və Şirin” poemasında dost yardımı haqqında, dost və yoldaşsız həyatın çətinliyi haqqında belə yazır:
Yoldaşdan yoldaşa yetişər kömək,
Heç bir işdə olma yarsız, yoldaşsız,
Dünyada yoldaşsız Allahdır yalnız
Dünyada çox iş var yoldaşdan aşar,
Yaman gündə çatar dada yoldaşlar.
Dostluq, mehribanlıq ən gözəl nemətdir. Mən istərdim ki, bütün insanlar dost, yoldaş olsunlar, hamı bir-biri ilə səmimi və mehriban rəftar etsin.
Dostluqdan min kitab yazılsa azdır,
Onun al bayrağı götürməz ləkə.
Dostluq könüllərdə səslənən sazdır,
Ucalır onunla bu el, bu oba.
Dostluğu heç nəyə bənzətmək olmaz. O, dənizə, ümmana bənzər, daim coşar, çağlayar, insanları qəhrəmanlığa, fədakarlığa səslər. Dostluq dedikdə insanların bir-birinə olan saf və təmiz münasibəti, pak sevgisi başa düşülür. Dostluq dedikdə Usta Zeynal sədaqəti, Mirzə Cəlal cəsarəti, Mehdi Hüseynzadə qəhrəmanlığı yada düşür. İnsan insanın dostu, yoldaşı və qardaşıdır. Dostsuz insan dirəksiz dama bənzər. İnsan üçün əsl dost qədər qiymətli heç nə yoxdur. Kimsə qorxudub özünə tabe etmək olar. Lakin heç vaxt zor yolu ilə dost qazanmaq olmaz. Dost qazanmaq üçün sən özün də yaxşı dost olmalısan. Çünki, atalar demişdir: “Dost-dosta tən gərək, tən olmasa gen gərək.”
Mənim də çoxlu dostlarım var və mən onların xətrini çox istəyirəm. Lakin mənim əsl dostum Mahir adlı sinif yoldaşımdır. Biz bir-birimizi çox gözəl başa düşür, əsl dostlar kimi münasibət saxlayırıq. Mahirin mənim xoşuma gələn əsas cəhəti onun təmiz qəlbli, açıq ürəkli olması və sözü üzə deməsidir. Mahir mənim də səhvlərimi üzümə deyir. Lakin mən bundan nəinki incimirəm, əksinə, bir dost kimi ona daha da yaxınlaşıram. Çünki əsl dost heç vaxt öz dostunun eybini gizlətməz, onun özünə deyər ki, bu eyibləri düzəltsin. Atalar deyiblər ki, “ Dost üzdə, düşmən arxada danışar.” Həqiqi dost odur ki, dostunun nöqsanına göz yummasın, onun qüsurlarını üzünə desin. Dahi şairimiz Nizamı Gəncəvi özünün “ Leyli və Məcnun” poemasında Məcnunun atasının dili ilə deyir: ” Dostun güzgüsü ən yaxşı dostdur. Güzgü öz həqiqi varlığı ilə eyibləri göstərir ki, sən onları yuyasan.”
Dostsuz həyat insan üçün çox ağırdır. Sədaqətli, etibarı və vəfalı dost insan üçün ən böyük xəzinədir. İnsan bütün həyatı boyu dost köməyinə, yoldaş yardımına ehtiyac duyur. Bu fikrimi sübut etmək üçün yenə dahi Nizamidən misal gətirmək istəyirəm. Şair “Xosrov və Şirin” poemasında dost yardımı haqqında, dost və yoldaşsız həyatın çətinliyi haqqında belə yazır:
Yoldaşdan yoldaşa yetişər kömək,
Heç bir işdə olma yarsız, yoldaşsız,
Dünyada yoldaşsız Allahdır yalnız
Dünyada çox iş var yoldaşdan aşar,
Yaman gündə çatar dada yoldaşlar.
Dostluq, mehribanlıq ən gözəl nemətdir. Mən istərdim ki, bütün insanlar dost, yoldaş olsunlar, hamı bir-biri ilə səmimi və mehriban rəftar etsin.
Torpaq – uğrunda ölən varsa vətəndir
Hər bir insanın qəlb evində ana kimi müqəddəsdir, ülvi və şirin bir hiss yaşayır. Bu, Vətənə olan sevgi hissi, doğma torpağa olan məhəbbət duyğusudur. Mən mübaliğəyə varmadan deyərdim ki, insanın qəlbinə hakim kəsilən, özündən asılı olmadan yaranan bir ümmandır. Vətən eşqi, Vətən sevgisi. Bəli, hər bir kəs dünyaya gözünü aşdığı ilk andan onu həyata gətirən qadın ananı görürsə, ilk qədəmlərinin Vətən torpağında atır və atdıqca da Vətən sevgisinin, yurd eşqinin hərarətini daha dərindən hiss etmiş olur. Günlər, aylar bir-birini əvəz etdikcə, həyatı dərindən duyduqca bu sevgi daha da şirinləşir, əbədiləşir və insan daha qırılmaz tellərlə öz elinə, obasına bağlanır.
Südüdür kim, dolanıb qanım olub,
O mənim sevgili cananım olub.
Saxlaram gözlərim üstə onu mən,
Ölərəm əldən əgər getsə Vətən
Dağları qürurumuz, çayları qaynar qanımız, ormanları geniş ürəyimiz olan bir diyarda – Azərbaycan adlı məmləkətdə doğulmaq, yaşamaq, işləmək, yaratmaq, onu kirpik gözü qoruyan kimi qorumaq, sevmək və bu sevgi uğrunda canından belə keçmək hər bir vicdanlı Vətən övladının, hər bir qeyrətli yurddaşımızın məslək işi, fəxarət dünyası, həyat amalı, ömür andıdır.
“Dədə Qorqud” filmində gözəl bir epizod var. El ağsaqqalı Dədə Qorqud gəncliyə belə bir nəsihət verir: “Torpağı həm əkib-becərtmək, həm də qorumaq lazımdır. Əgər torpağı əkib-becərməsən, onu qorumağına dəyməz, qorumasan, onda da əkib-becərməyinə dəyməz.” Doğrudan da, gözəl sözlərdir. Vətəni sevmək, onun hər qarış torpağının qədrini bilmək, lazım gələrsə, bu doğma yurd üçün canından keçməyi bacarmaq bizim hər birimizin müqəddəs borcudur. Torpaq – uğrunda ölən varsa, vətəndir.
1941-1945-ci illər müharibə dövrünün qəzetlərindən birində belə bir xəbər dərc edilmişdir: ” Azərbaycanlı zabit düşmən gülləsindən ağır yaralanır, onu xəstəxanaya gətirirlər. Cərrahiyə əməliyyatı zamanı vəziyyətinin get-gedə ağırlaşdığını hiss edən xəstə həkimə dayanmaq işarəsi verir. O, son nəfəsdə var gücünü toplayır və Səməd Vurğunun “ Azərbaycan” şerindən bir bəndi zəif, titrək səslə deyir:
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən,
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Zabitin yanaqlarından bir gilə yaş görünür, sonra isə gözlərini əbədilik yumur.”
Gənc zabitin son nəfəsdə yurdunu, Vətənini xatırlaması onun hansı amala görə canını qurban verdiyini parlaq şəkildə göstərir. O, Azərbaycan uğrunda sinəsini düşmən gülləsinə sipər etmiş, Vətən yolunda ölümün gözünə dik baxmış, bu yolda canını əsirgəməmişdir.
Bu gün mən hələ adicə şagirdəm. Lakin sabah lazım gələrsə, mən də öz doğma vətənim uğrunda canımdan keçməyə hazıram. Çünki mənim qəlbim də, varlığım da, qanım da Vətəndir, Azərbaycandır.
Qarabağım, gözəl Şuşam talan oldu,
Təbriz dərdi, Dərbənd dərdi yalan oldu.
Qalx ayağa, vətən oğlu, sən qisas al,
Qalib zəfər bayrağını zirvəyə çal.
Südüdür kim, dolanıb qanım olub,
O mənim sevgili cananım olub.
Saxlaram gözlərim üstə onu mən,
Ölərəm əldən əgər getsə Vətən
Dağları qürurumuz, çayları qaynar qanımız, ormanları geniş ürəyimiz olan bir diyarda – Azərbaycan adlı məmləkətdə doğulmaq, yaşamaq, işləmək, yaratmaq, onu kirpik gözü qoruyan kimi qorumaq, sevmək və bu sevgi uğrunda canından belə keçmək hər bir vicdanlı Vətən övladının, hər bir qeyrətli yurddaşımızın məslək işi, fəxarət dünyası, həyat amalı, ömür andıdır.
“Dədə Qorqud” filmində gözəl bir epizod var. El ağsaqqalı Dədə Qorqud gəncliyə belə bir nəsihət verir: “Torpağı həm əkib-becərtmək, həm də qorumaq lazımdır. Əgər torpağı əkib-becərməsən, onu qorumağına dəyməz, qorumasan, onda da əkib-becərməyinə dəyməz.” Doğrudan da, gözəl sözlərdir. Vətəni sevmək, onun hər qarış torpağının qədrini bilmək, lazım gələrsə, bu doğma yurd üçün canından keçməyi bacarmaq bizim hər birimizin müqəddəs borcudur. Torpaq – uğrunda ölən varsa, vətəndir.
1941-1945-ci illər müharibə dövrünün qəzetlərindən birində belə bir xəbər dərc edilmişdir: ” Azərbaycanlı zabit düşmən gülləsindən ağır yaralanır, onu xəstəxanaya gətirirlər. Cərrahiyə əməliyyatı zamanı vəziyyətinin get-gedə ağırlaşdığını hiss edən xəstə həkimə dayanmaq işarəsi verir. O, son nəfəsdə var gücünü toplayır və Səməd Vurğunun “ Azərbaycan” şerindən bir bəndi zəif, titrək səslə deyir:
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam, doğma vətənimsən,
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Zabitin yanaqlarından bir gilə yaş görünür, sonra isə gözlərini əbədilik yumur.”
Gənc zabitin son nəfəsdə yurdunu, Vətənini xatırlaması onun hansı amala görə canını qurban verdiyini parlaq şəkildə göstərir. O, Azərbaycan uğrunda sinəsini düşmən gülləsinə sipər etmiş, Vətən yolunda ölümün gözünə dik baxmış, bu yolda canını əsirgəməmişdir.
Bu gün mən hələ adicə şagirdəm. Lakin sabah lazım gələrsə, mən də öz doğma vətənim uğrunda canımdan keçməyə hazıram. Çünki mənim qəlbim də, varlığım da, qanım da Vətəndir, Azərbaycandır.
Qarabağım, gözəl Şuşam talan oldu,
Təbriz dərdi, Dərbənd dərdi yalan oldu.
Qalx ayağa, vətən oğlu, sən qisas al,
Qalib zəfər bayrağını zirvəyə çal.
Milli qəhrəmanlarımız
Azərbaycan xalqı öz təbiəti, xarakteri etibarilə həmişə mülayim və sülhsevər olmuşdur. O, heç kəsin torpağına göz dikməmiş, kiməsə təcavüz etməyi özünə rəva görməmişdir. Xalqımız yalnız öz doğma yurdunu, doğma torpağını qorumuş, lazım gələndə canını belə bu yolda qurban verməkdən çəkinməmişdir. Xalqımızın içərisindən əsr-əsr, qərinə-qərinə igid ərlər, kişi qeyrətli qadınlar meydana çıxmış, Azərbaycana solmaz şöhrətlər qazandırmış, onu qəhrəmanlar diyarı kimi Qaçaq Nəbi, Həcər kimi yüzlərlə, minlərlə qəhrəman oğul və qızları heç vaxt onu düşmənə baş əyməyə qoymamışdır. Son dövrlərin zorla cəlb edildiyimiz torpaq savaşından Vətən uğrunda tərəddüd etmədən həyatını qurban verən qəhrəman oğul və qızlarımız, vətənpərvər övladlarımızın rəşadət və igidlikləri məhz igid babalarımızın, qeyrətli nənələrimizin solmaz döyüş şöhrətinin bariz təcəssümüdür. Bu savaş göstərdi ki, Azərbaycanda vətən hamı üçün müqəddəsdir və bu müqəddəsliyin uğrunda canından keçməyə hazır olan oğul və qızlarımız çoxdur.
Azərbaycan Respublikasını ən yüksək fərqlənmə dərəcəsi “Azərbaycanı Milli Qəhrəmanı” fəxri adıdır. Bu ad ölkəmizin müstəqilliyi və tərəqqisi naminə xalq qarşısında müstəsna xidmətlərə və rəşadətə görə verilir. Cəlb olunduğumuz Qarabağ savaşı yüzlərlə milli qəhrəman yetirmişdir ki, mən də bu gün bunlardan biri – Ağayev Faiq Alış oğlu haqqında söz açmaq istəyirəm.
Ağayev Faiq Alış oğlu Ağdam rayonunun Paravənd kəndində anadan olmuş, orta məktəbi də burada bitirərək ordu sıralarına xidmətə getmişdir. Ordudan qayıtdıqdan sonra 1990-cı ildən Ağdam rayon Daxili İşlər Şöbəsinin post-patrul alayında qulluğa girmiş, burada polis serjantı rütbəsi almışdır.
Doğma Azərbaycanımızın üzərinə təhlükə alanda Faiq də minlərlə vətən oğlu kimi silaha sarsılaraq erməni faşizmi ilə mübarizəyə başladı. Adi günlərdə hər hansı qeyri-adi səciyyəsi ilə seçilməyən Faiq bu mübarizədə dostu da, düşməni də heyrətə salan igidlik və şücaət göstərdi.
1990-cı ilin 23 dekabrında kiçik Meşəli kənd yüzlərlə erməni yaraqlısının hücumuna məruz qalmışdı. Yaranmış vəziyyətdə döyüşçülərimiz dinc əhalini təhlükəsiz yerə çıxarmaq uğrunda vuruşurdular. Uçurulmuş evlərin xarabalarından birini istehkama çevirmiş Faiq erməni yaraqlıları üzərinə od yağdırır və dinc əhalinin qaçıb meşədə daldalanması üçün imkan yaradırdı. Düşmən atəşini öz üzərinə cəlb etməklə Faiq onlarla qadını, körpəni, uşağı ölümdən xilas etdi, lakin öz canını qəhrəmanlıqla qurban verdi.
Respublikamızın suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 8 oktyabr tarixli fərmanı ilə Ağayev Faiq Alış oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir.
Ağayev Faiq vaxtsız qırılmış ömrünü ölümün caynağından xilas etdiyi minnətdar Meşəli camaatının ömründə, həzin xatirələrində, xoşbəxtlik və səadətində əbədi yaşadacaqdır. Belə qəhrəmanlar heç vaxt ölmür, ölümləri ilə ölümsüzlüyə qovuşurlar. Onlar həmişə bizim qəlbimizdə, qan yaddaşımızdadırlar.
Azərbaycan Respublikasını ən yüksək fərqlənmə dərəcəsi “Azərbaycanı Milli Qəhrəmanı” fəxri adıdır. Bu ad ölkəmizin müstəqilliyi və tərəqqisi naminə xalq qarşısında müstəsna xidmətlərə və rəşadətə görə verilir. Cəlb olunduğumuz Qarabağ savaşı yüzlərlə milli qəhrəman yetirmişdir ki, mən də bu gün bunlardan biri – Ağayev Faiq Alış oğlu haqqında söz açmaq istəyirəm.
Ağayev Faiq Alış oğlu Ağdam rayonunun Paravənd kəndində anadan olmuş, orta məktəbi də burada bitirərək ordu sıralarına xidmətə getmişdir. Ordudan qayıtdıqdan sonra 1990-cı ildən Ağdam rayon Daxili İşlər Şöbəsinin post-patrul alayında qulluğa girmiş, burada polis serjantı rütbəsi almışdır.
Doğma Azərbaycanımızın üzərinə təhlükə alanda Faiq də minlərlə vətən oğlu kimi silaha sarsılaraq erməni faşizmi ilə mübarizəyə başladı. Adi günlərdə hər hansı qeyri-adi səciyyəsi ilə seçilməyən Faiq bu mübarizədə dostu da, düşməni də heyrətə salan igidlik və şücaət göstərdi.
1990-cı ilin 23 dekabrında kiçik Meşəli kənd yüzlərlə erməni yaraqlısının hücumuna məruz qalmışdı. Yaranmış vəziyyətdə döyüşçülərimiz dinc əhalini təhlükəsiz yerə çıxarmaq uğrunda vuruşurdular. Uçurulmuş evlərin xarabalarından birini istehkama çevirmiş Faiq erməni yaraqlıları üzərinə od yağdırır və dinc əhalinin qaçıb meşədə daldalanması üçün imkan yaradırdı. Düşmən atəşini öz üzərinə cəlb etməklə Faiq onlarla qadını, körpəni, uşağı ölümdən xilas etdi, lakin öz canını qəhrəmanlıqla qurban verdi.
Respublikamızın suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 8 oktyabr tarixli fərmanı ilə Ağayev Faiq Alış oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir.
Ağayev Faiq vaxtsız qırılmış ömrünü ölümün caynağından xilas etdiyi minnətdar Meşəli camaatının ömründə, həzin xatirələrində, xoşbəxtlik və səadətində əbədi yaşadacaqdır. Belə qəhrəmanlar heç vaxt ölmür, ölümləri ilə ölümsüzlüyə qovuşurlar. Onlar həmişə bizim qəlbimizdə, qan yaddaşımızdadırlar.
Odlar Yurdu
Azərbaycan! Odlar yurdu! İgidlər, mübarizlər, qorxmazlar, atəş ürəklilər vətəni. Tarixlərdə izi qalan, sözü qalan “ qoca Şərqin qapısı”, Nizamilər, Nəsimilər, Füzulilər, Vurğunlar, Cəfərlər, Üzeyirlər yetirən ana torpaq, sən nə qədər müqəddəssən, munissən, ülvisən, doğmasan.
Azərbaycan! Mayası nur, qayəsi nur ki,
Hər daşından alov dilli ox ola bilər.
“Azərbaycan!” deyəndə ayağa dur ki,
Füzulinin ürəyinə toxuna bilər.
Ana vətənim! Azərbaycan! Sən alovlardan, odlardan keçdin, Odlar diyarı kimi tarixə düşdün. Sənin hər qarış torpağında, hər daşında Babək vüqarı, Nəsimi mətanəti, Koroğlu mərdliyi, Nəbi qoçaqlığı görünür.
Doğma diyarım! Niyə sənin adına Odlar diyarı deyilir? Bəlkə, bu, Koroğlunun misri qılıncından qopan oddur, qığılcımdır; atəşdir?! Bəlkə, bu, Kərəmin çəkdiyi “ah”ın odudur, alova dönüb sinənə hopmuşdur?! Bəlkə, övladlarının məhəbbəti günəş kimi alovlu olduğu üçün adına “ Odlar Yurdu” deyirlər.
Soyuqluq, soyuqqanlılıq yaddır bizim diyara, bizim torpağa. Azərbaycan diyarında sevib-sevilənləri heç bir atəş yandırmaz. Bu diyarda doğulanlar zülmətə, qaranlığa baş əyməz, qış soyuğuna, buz soyuqluğuna bürünməzlər. Analarımız, bacılarımız, qızlarımız öz ismətləri, ədəb-ərkanları və igidləri ilə tanınmışdır. Bizim kişi qeyrətli Tomrislərimiz, Burla xatunlarımız, Nigarlarımız, Həcərlərimiz var. Onlar ərlər kimi vuruşmağı da, düşmənə qarşı qəzəbli, amansız olmağı da, böyüklər, ağsaqqal və ağbirçəklər önündə yaşınmağı da, həya eləməyi, hörmət gözləməyi də bacarmışlar.
Qeyrətlidir oğlun, qızın,
Müjdəsisən xoş bir yazın,
Qoy aşıq kökləsin sazın,
Ana Vətən! Azərbaycan!
Ana diyarım Azərbaycan! Tarixini xəyalımda canlandırarkən heyrətlənirəm. Cavanşirlər, Babəklər, Nəbilər, Mehdilər, Həzilər yadıma düşür. Əgər keçmişini vərəqləməsəm, bu gününü də duya bilmərəm.
Ana Vətənim! Sənin başın nələr çəkməyib?! Həmişə yağıların iştahından keçən yağlı tikə olmusan. Səni müharibə meydanına çeviriblər. Amma sən hər şeyə sinə gərmisən. Övladların canını sənə qurban verib, lakin səni əyilməyə qoymayıblar.
1918-ci il mayın 28-də sənin də üzünə azadlıq günəşi doğdu. Sənə kəc baxan gözlər bu günəşin işığından qamaşdı, xəbis ürəklər parçalandı. Lakin, heyflər olsun ki, 23 ay çəkdi müstəqilliyimiz. Anamız Vətən “qırmız imperiya”nın müstəmləkəçi siyasətinin qurbanı oldu. Zaman-zaman sərvətlərimiz kənara daşındı, nemətlərimiz qəsb olundu.
Ağrın bizim oldu, dadın özgənin,
Axdın ciblərinə yadın, özgənin.
Özün odlar yurdu, odun özgənin,
Ay mənim Vətənim, Azərbaycanım!
Nə yaxşı ki, sarsılmadıq. Yetmiş ildən sonra qanlar bahasına da olsa, öz istiqlalımıza qovuşduq, üçrəngli bayrağımızı yenidən yüksəklərə qaldırdıq. Bu gün biz başımız “əhsən!” deyir, onların yolunu davam etdirəcəyimizə, müstəqil və suveren Azərbaycan uğrunda canımızdan belə keçməyə hazır olacağımıza söz veririk.
Azərbaycan! Mayası nur, qayəsi nur ki,
Hər daşından alov dilli ox ola bilər.
“Azərbaycan!” deyəndə ayağa dur ki,
Füzulinin ürəyinə toxuna bilər.
Ana vətənim! Azərbaycan! Sən alovlardan, odlardan keçdin, Odlar diyarı kimi tarixə düşdün. Sənin hər qarış torpağında, hər daşında Babək vüqarı, Nəsimi mətanəti, Koroğlu mərdliyi, Nəbi qoçaqlığı görünür.
Doğma diyarım! Niyə sənin adına Odlar diyarı deyilir? Bəlkə, bu, Koroğlunun misri qılıncından qopan oddur, qığılcımdır; atəşdir?! Bəlkə, bu, Kərəmin çəkdiyi “ah”ın odudur, alova dönüb sinənə hopmuşdur?! Bəlkə, övladlarının məhəbbəti günəş kimi alovlu olduğu üçün adına “ Odlar Yurdu” deyirlər.
Soyuqluq, soyuqqanlılıq yaddır bizim diyara, bizim torpağa. Azərbaycan diyarında sevib-sevilənləri heç bir atəş yandırmaz. Bu diyarda doğulanlar zülmətə, qaranlığa baş əyməz, qış soyuğuna, buz soyuqluğuna bürünməzlər. Analarımız, bacılarımız, qızlarımız öz ismətləri, ədəb-ərkanları və igidləri ilə tanınmışdır. Bizim kişi qeyrətli Tomrislərimiz, Burla xatunlarımız, Nigarlarımız, Həcərlərimiz var. Onlar ərlər kimi vuruşmağı da, düşmənə qarşı qəzəbli, amansız olmağı da, böyüklər, ağsaqqal və ağbirçəklər önündə yaşınmağı da, həya eləməyi, hörmət gözləməyi də bacarmışlar.
Qeyrətlidir oğlun, qızın,
Müjdəsisən xoş bir yazın,
Qoy aşıq kökləsin sazın,
Ana Vətən! Azərbaycan!
Ana diyarım Azərbaycan! Tarixini xəyalımda canlandırarkən heyrətlənirəm. Cavanşirlər, Babəklər, Nəbilər, Mehdilər, Həzilər yadıma düşür. Əgər keçmişini vərəqləməsəm, bu gününü də duya bilmərəm.
Ana Vətənim! Sənin başın nələr çəkməyib?! Həmişə yağıların iştahından keçən yağlı tikə olmusan. Səni müharibə meydanına çeviriblər. Amma sən hər şeyə sinə gərmisən. Övladların canını sənə qurban verib, lakin səni əyilməyə qoymayıblar.
1918-ci il mayın 28-də sənin də üzünə azadlıq günəşi doğdu. Sənə kəc baxan gözlər bu günəşin işığından qamaşdı, xəbis ürəklər parçalandı. Lakin, heyflər olsun ki, 23 ay çəkdi müstəqilliyimiz. Anamız Vətən “qırmız imperiya”nın müstəmləkəçi siyasətinin qurbanı oldu. Zaman-zaman sərvətlərimiz kənara daşındı, nemətlərimiz qəsb olundu.
Ağrın bizim oldu, dadın özgənin,
Axdın ciblərinə yadın, özgənin.
Özün odlar yurdu, odun özgənin,
Ay mənim Vətənim, Azərbaycanım!
Nə yaxşı ki, sarsılmadıq. Yetmiş ildən sonra qanlar bahasına da olsa, öz istiqlalımıza qovuşduq, üçrəngli bayrağımızı yenidən yüksəklərə qaldırdıq. Bu gün biz başımız “əhsən!” deyir, onların yolunu davam etdirəcəyimizə, müstəqil və suveren Azərbaycan uğrunda canımızdan belə keçməyə hazır olacağımıza söz veririk.
Vətən qarşısında öz borcumu nədə görürəm
Sultan Hüseyn Bayqara şöhrət günəşinin üfüqə enən çağında Şah İsmayıl Xətaiyə səmimi bir məktub yazır və könlünü alma üçün ona rəqqasələr dəstəsi göndərir. Şah İsmayıl isə saray rəqqasələrinə baxıb başının bulayır və deyir: “Mənim eyş-işrətə vaxtım yoxdur. Mən vuruş adamıyam, gərək rahatlanmadan məmləkətimin ətrafına at cövlan etdirəm.”
Bu sözləri xatırlayanda insan qəlbindən həzin bir titrəyiş keçir. Belə ruha, belə məsləyə heyran qalmamaq olmur. Kövrəlirsən, qürurlanırsan, fəxr edirsən öz keçmişinlə, ulu babamızın Xətainin odlu-alovlu qəlbi ilə, polad tək möhkəm Vətən qeyrəti ilə. Lakin bu güc, bu məram təkcə Şah İsmayıl Xətainindimi?
Mənə elə gəlir ki, bu məram bizim hamımızındır. Bu, bir ana laylasıdır, həzin musiqisi ilə qanımıza, canımıza hopub. Bu, bir ana nəsihətidir, dərin mənası ilə beynimizə, idrakımıza həkk olunub. Uşaq doğulanda ona verilən ilk dərs də gərək bu ola: Sənin borcun vətəni, doğma torpağı qorumaq, ona xidmət etməkdir!
Vətən sevgisi əzəli və əbədi bir qəlb odudur, heç vaxt öz təravətini və gücünə itirmir və elə buna görədir ki, insan bu sevgiyə köklənəndə dünyanın bütün gücü onun qoluna toplanır, göyün bütün işığı və nuru onun qəlbinə, fikrinə dolur. Mən də bütün qəlbimlə ana ocağım, ata yurdum Azərbaycana – Odlar diyarına, bu müqəddəs torpağa bağlıyam. Onun fərəhi mənim fərəhim, onun kədəri mənim kədərimdir.
İnsan qəlbinin ən böyük nəğməsi Vətən nəğməsidir. Sonsuz zənginliklərə, doğma torpağa dikilmiş bütün məhəbbətli gözlər, hələ beşikdə çırpınan balaca körpələrimizin ürkək qəlbləri ancaq bu nəğməni zümzümə edir. Bu nəğməni hərə bir cür oxuyur. Onun döyüş harayı, Koroğlu nərəsi, qılınc zərbəsi ilə oxuyanlar da olub, bulaq pıçıltısı, qadın isməti, Nigar vəfası, Həcər sədaqəti ilə oxuyanlarda.
Mənim də qəlbimdə doğma yurduma həsr etdiyim öz nəğməm var. Bu nəğmənin hər kəlməsi vətəndir, hər notu, hər səsi vətən sevgisi ilə yoğurulmuş əzəli və əbədi bir musiqidir.
Mən öz Vətənimi – doğma Azərbaycanımı hədsiz məhəbbətlə sevirəm. Mənim müqəddəs borcum Vətənə, onun çiçəklənməsinə xidmət etmək, Vətənin hər qarış torpağına sinəmi sipər edib onu qorumaqdır. Xüsusən indiki vaxtda, vətən ərazisinin beşdən bir hissəsinin yağı tapdağı altında olduğu bir zamanda Vətən bizdən daha böyük hünərlər gözləyir və mən bütün qanımla, bütün canımla onu qorumağa hazıram. Mən Vətənə borcumu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və mədəni-siyasi həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyəm. Vətəni qorumaq, onu inkişaf etdirmək və çiçəkləndirmək bizim hamımızın şərəf işi, vətəndaşlıq borcudur.
Can qurban etmənin vaxtı çatıbsa,
Səndən hansı namərd əsirgəyər can?
Qoyaram başımı ayaqlarına,
Ey ana torpağım! Ey Azərbaycan!
Bu sözləri xatırlayanda insan qəlbindən həzin bir titrəyiş keçir. Belə ruha, belə məsləyə heyran qalmamaq olmur. Kövrəlirsən, qürurlanırsan, fəxr edirsən öz keçmişinlə, ulu babamızın Xətainin odlu-alovlu qəlbi ilə, polad tək möhkəm Vətən qeyrəti ilə. Lakin bu güc, bu məram təkcə Şah İsmayıl Xətainindimi?
Mənə elə gəlir ki, bu məram bizim hamımızındır. Bu, bir ana laylasıdır, həzin musiqisi ilə qanımıza, canımıza hopub. Bu, bir ana nəsihətidir, dərin mənası ilə beynimizə, idrakımıza həkk olunub. Uşaq doğulanda ona verilən ilk dərs də gərək bu ola: Sənin borcun vətəni, doğma torpağı qorumaq, ona xidmət etməkdir!
Vətən sevgisi əzəli və əbədi bir qəlb odudur, heç vaxt öz təravətini və gücünə itirmir və elə buna görədir ki, insan bu sevgiyə köklənəndə dünyanın bütün gücü onun qoluna toplanır, göyün bütün işığı və nuru onun qəlbinə, fikrinə dolur. Mən də bütün qəlbimlə ana ocağım, ata yurdum Azərbaycana – Odlar diyarına, bu müqəddəs torpağa bağlıyam. Onun fərəhi mənim fərəhim, onun kədəri mənim kədərimdir.
İnsan qəlbinin ən böyük nəğməsi Vətən nəğməsidir. Sonsuz zənginliklərə, doğma torpağa dikilmiş bütün məhəbbətli gözlər, hələ beşikdə çırpınan balaca körpələrimizin ürkək qəlbləri ancaq bu nəğməni zümzümə edir. Bu nəğməni hərə bir cür oxuyur. Onun döyüş harayı, Koroğlu nərəsi, qılınc zərbəsi ilə oxuyanlar da olub, bulaq pıçıltısı, qadın isməti, Nigar vəfası, Həcər sədaqəti ilə oxuyanlarda.
Mənim də qəlbimdə doğma yurduma həsr etdiyim öz nəğməm var. Bu nəğmənin hər kəlməsi vətəndir, hər notu, hər səsi vətən sevgisi ilə yoğurulmuş əzəli və əbədi bir musiqidir.
Mən öz Vətənimi – doğma Azərbaycanımı hədsiz məhəbbətlə sevirəm. Mənim müqəddəs borcum Vətənə, onun çiçəklənməsinə xidmət etmək, Vətənin hər qarış torpağına sinəmi sipər edib onu qorumaqdır. Xüsusən indiki vaxtda, vətən ərazisinin beşdən bir hissəsinin yağı tapdağı altında olduğu bir zamanda Vətən bizdən daha böyük hünərlər gözləyir və mən bütün qanımla, bütün canımla onu qorumağa hazıram. Mən Vətənə borcumu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və mədəni-siyasi həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyəm. Vətəni qorumaq, onu inkişaf etdirmək və çiçəkləndirmək bizim hamımızın şərəf işi, vətəndaşlıq borcudur.
Can qurban etmənin vaxtı çatıbsa,
Səndən hansı namərd əsirgəyər can?
Qoyaram başımı ayaqlarına,
Ey ana torpağım! Ey Azərbaycan!
Azərbaycan müstəqil respublikadır
Vətən! Bu kəlmə təmiz ürəklər qədər safdır, pakdır, müqəddəsdir. Bu deyim sevənlərin gözləri tək şəffafdır, təmizdir, aydan arı, sudan durudur. Bu söz ana südü kimi şirindir. Ana qucağı qədər əziz, ana nəfəsi tək doğmadır.
Vətən! Bu söz ilk dəfə kimin dilindən çıxıb, kimin dodaqlarından qopub?! Doğulub boya-başa çatdığımız torpaq, doğma yurd, doğma od-ocaq yri barədə deyilən “vətən” kəlməsinin müqəddəsliyini zaman-zaman özümüz hiss etmişik, özümüz duymuşuq. Müqəddəs bir varlığa-anaya olan məhəbbətimizi ona da şamil etmişik. Ona da ana demişik: Ana Vətən! Azərbaycan! Odlar yurdu! Odlar Ölkəsi! Ürəyi alovlu, sinəsi günəşli doğma vətənim! Bütün qəlbimlə sevdiyim diyarım mənim!
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən
Anam, doğma vətənimsən.
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Azərbaycan! İgidlər, mübarizlər, qorxmazlar, atəş ürəklilər vətəni. Tarixlərdə izi qalan. Sözü qalan “ qoca Şərqin qapısı”, Nizamilər, Nəsimilər, Füzulilər, Vurğunlar, Sabirlər, Üzeyirlər yetirən ana torpaq. Sən nə qədər müqəddəssən, munissən, ülvisən, doğmasan.
1918-ci ilin bir yaz günündə Azərbycan torpağında istiqlal günəşi prladı – 28 May günəşi.Həmin gün Azərbaycanımızın dövlət müstəqilliyi elan olundu. Müstəqil dövlətimizin hökumətini qurmaq Fətəli xan Xoyskiyə tapşırıldı. 1918-ci ilin iyununda Azərbaycan hökuməti Tiflisdən Gəncəyə, sentybrın 15-də isə Bakıya köçdü. Təəssüf ki, Azərbaycan üzərində müstəqillik günəşinin parlaması yalnız 23 ay çəkdi. Rusiya imperiyasının Bakı neftinə olan marağı Azərbaycanın işğal edrək “ qırmızı imperiya”ya ilhaq olunmasına səbəb oldu.
Yetmiş il imperiya əsarətində qaldıq. Böyük qardaş dediyimiz Rusiya sərvətlərimizə sahib, canımıza qənim çıxdı.
Əzildik, lakin nə şükürlər olsun ki, üzülmədik. Yetmiş ildən sonra , nəhayət ki, yenidən istiqlala qovuşaraq üçrəngli bayrağı başımız üzərinə qaldırdıq.
Bu istiqlal və azadlıq bizə heç də ucuz ba gəlmədi. 20 Yanvar… Qarabağ… Xocalı… Nə qədər gözəl və qeyrətli oğlanlarımızı, erkək tinətli qızlarımızı itirdik. Nə qədər vətən övladı azadlığımızın şəhidi oldu, ölümü ilə ölümsüzlük qazandı. Doğma diyarımızın beşdən bir hissəsini Rusiyanın üzərimizə qısqırdığı erməni tapdağına verdik, bir milyon soydaşımız doğma yurdundan qovulub didərgin salındı.
Əzilmişik, lakin sınmamışıq. Çox tezliklə Türk oğlu hayqıraraq ayğa qalxacaq, mənfur düşməndən tökülən günahsız qanların intiqamını alacaqdır. Biz həmin günlərin sorağı ilə bütün əzablara qatlaşır, həmin anların qələbə yaşamı ilə, xalqımızın müzəffər gücünə arxayın bir ümidlə nəfəs alırıq.
İnanırıq ki, Azərbaycan xalqının başı üzərindəki azadlıq günəşi daha parlaq işıq saçaşaq. gələcək nəsillərə ərməğan olacaqdır.
Vətən! Bu söz ilk dəfə kimin dilindən çıxıb, kimin dodaqlarından qopub?! Doğulub boya-başa çatdığımız torpaq, doğma yurd, doğma od-ocaq yri barədə deyilən “vətən” kəlməsinin müqəddəsliyini zaman-zaman özümüz hiss etmişik, özümüz duymuşuq. Müqəddəs bir varlığa-anaya olan məhəbbətimizi ona da şamil etmişik. Ona da ana demişik: Ana Vətən! Azərbaycan! Odlar yurdu! Odlar Ölkəsi! Ürəyi alovlu, sinəsi günəşli doğma vətənim! Bütün qəlbimlə sevdiyim diyarım mənim!
El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən
Anam, doğma vətənimsən.
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!
Azərbaycan! İgidlər, mübarizlər, qorxmazlar, atəş ürəklilər vətəni. Tarixlərdə izi qalan. Sözü qalan “ qoca Şərqin qapısı”, Nizamilər, Nəsimilər, Füzulilər, Vurğunlar, Sabirlər, Üzeyirlər yetirən ana torpaq. Sən nə qədər müqəddəssən, munissən, ülvisən, doğmasan.
1918-ci ilin bir yaz günündə Azərbycan torpağında istiqlal günəşi prladı – 28 May günəşi.Həmin gün Azərbaycanımızın dövlət müstəqilliyi elan olundu. Müstəqil dövlətimizin hökumətini qurmaq Fətəli xan Xoyskiyə tapşırıldı. 1918-ci ilin iyununda Azərbaycan hökuməti Tiflisdən Gəncəyə, sentybrın 15-də isə Bakıya köçdü. Təəssüf ki, Azərbaycan üzərində müstəqillik günəşinin parlaması yalnız 23 ay çəkdi. Rusiya imperiyasının Bakı neftinə olan marağı Azərbaycanın işğal edrək “ qırmızı imperiya”ya ilhaq olunmasına səbəb oldu.
Yetmiş il imperiya əsarətində qaldıq. Böyük qardaş dediyimiz Rusiya sərvətlərimizə sahib, canımıza qənim çıxdı.
Əzildik, lakin nə şükürlər olsun ki, üzülmədik. Yetmiş ildən sonra , nəhayət ki, yenidən istiqlala qovuşaraq üçrəngli bayrağı başımız üzərinə qaldırdıq.
Bu istiqlal və azadlıq bizə heç də ucuz ba gəlmədi. 20 Yanvar… Qarabağ… Xocalı… Nə qədər gözəl və qeyrətli oğlanlarımızı, erkək tinətli qızlarımızı itirdik. Nə qədər vətən övladı azadlığımızın şəhidi oldu, ölümü ilə ölümsüzlük qazandı. Doğma diyarımızın beşdən bir hissəsini Rusiyanın üzərimizə qısqırdığı erməni tapdağına verdik, bir milyon soydaşımız doğma yurdundan qovulub didərgin salındı.
Əzilmişik, lakin sınmamışıq. Çox tezliklə Türk oğlu hayqıraraq ayğa qalxacaq, mənfur düşməndən tökülən günahsız qanların intiqamını alacaqdır. Biz həmin günlərin sorağı ilə bütün əzablara qatlaşır, həmin anların qələbə yaşamı ilə, xalqımızın müzəffər gücünə arxayın bir ümidlə nəfəs alırıq.
İnanırıq ki, Azərbaycan xalqının başı üzərindəki azadlıq günəşi daha parlaq işıq saçaşaq. gələcək nəsillərə ərməğan olacaqdır.
Azərbaycan gələcəyi
Dünyada ana məhəbbəti qədər müqəddəs, ana sevgisi qədər ülvi bir hiss yoxdur. Bəşər nəsli yarandığı ilk gündən bu munis qayğıya möhtac olmuşdur və indi də olmaqdadır. Ana haqqı-tanrı haqqı, ana qucağ- behişt guşəsidir. Ana məhəbbəti kainat qədər sonsuz, həyat qədər şirindir. Dünyada ana qucağından isti bir yer, ana laylasından həzin bir musiqi yoxdur. Dünyanın ən gözəl musiqisi ana laylası, ən şirin ətri isə ana nəfəsidir.
Yoxsa da dünyanın ucu-bucağı,
Hər yerdə istidir ana qucağı.
Ana məhəbbəti ən ülvi bir hiss kimi şihahi xalıq yaradıcılımızdan tutmuş yazılı ədəbiyyatımıza qədər bütün ədəbi nümunələrdə özünün geniş poetik əksini tapmışdır.Sənətkarlarımız anaya olan dərin məhəbbətlərini müxtəlif sənət əsərlərdə çox məharətlə ifdə etmişlər.Təkcə böyük Cəfər Cabbarlının “Ana” şeirini xatırlamaq kifayətdir ki, ana məhəbbətini müqəddəsliyi haqqında tam təsəvvür əldə edəsən.Bu lirik şeir anaya həsr olunmuş ən böyük himn, ən gözəl simfoniyadır.
Ana!Ana!… o adın qarşısında bir qul tək
Həmişə səcdədə olmaq mənə fəxarətdir;
Onun əliylə bəla bəhrinə yuvarlansam,
Yenə xəyal edərəm bəzmi-istirahətdir.
Görkəmli şairəmiz Nigar Rəfibəylinin yaradıcılığında qadın qəlbinin təmizliyi, ana məhəbbətinin müqəddəsliyi motivləri çox qüvvətli səslənir.Ana əzəmətini hər şeydən üstün tutan şairə, bu mövzuya aid ürəkləri riqqətə gətirən dərin məzmunlu şeirlər yaradır, anaların simasında bütün qadınlığı, qadın şərəfini, qadın heysiyyətini müdafiəyə qalxır.
Şairənin ana obrazı onun öz şəxsiyyəti ilə birləşir. Lirik qəhrəmanın dili ilə demək istədiyi fikirlər şairənin özünün ürəyindən qopan xoş niyyətli arzulardır. Şairə özü də bir ana kimi bəşəriyyətin, ana övladlarının müdafiəsinə qalxır, sülhü, əmin-amanlığı müdafiə edir, müharibələrə, insan ölümünə səbəb olan amillərə nifrətlər yağdırır:
Sən anasan, mənim də analıq şərəfim var,
Anaların qəlbində birdir böyük duyğular.
Haray salıb qaldıraq anaları yuxudan,
Dünyada heç bir ana mürgü döyməsin bu an.
Qalxsın bütün anlar sülh, səadət naminə!
Gələcək nəsillərə gözəl həyat naminə!
Ana həyatımızın ən müqəddəs varlığı, ən ülvi canlısıdır.Ana qəlbində idaraka sığmayan bir mərdlik, səbir və dözüm vardır. Bu mərdlik və dözümlülük qarşısında, bu ülvi məhəbbət qarşısında biz hamımız baş əyir, səcdə qılırıq.
Ana məhəbbəti bir ümmandır.o, övladının xoşbəxtliyi uğrunda bütün əzablara sinə gərir, hər cür çətinliklərə dözür, od ətrafında fırlanan pərvanə kimi ürəyinin yağını əridir.
Ana!Bax bu sözün mənası nədir?
Ana! Oda aşiq bir pərvanədir.
Dolanır başına daim övladın,
Ana- müqəddəsdir o təmiz qadın!
Yoxsa da dünyanın ucu-bucağı,
Hər yerdə istidir ana qucağı.
Ana məhəbbəti ən ülvi bir hiss kimi şihahi xalıq yaradıcılımızdan tutmuş yazılı ədəbiyyatımıza qədər bütün ədəbi nümunələrdə özünün geniş poetik əksini tapmışdır.Sənətkarlarımız anaya olan dərin məhəbbətlərini müxtəlif sənət əsərlərdə çox məharətlə ifdə etmişlər.Təkcə böyük Cəfər Cabbarlının “Ana” şeirini xatırlamaq kifayətdir ki, ana məhəbbətini müqəddəsliyi haqqında tam təsəvvür əldə edəsən.Bu lirik şeir anaya həsr olunmuş ən böyük himn, ən gözəl simfoniyadır.
Ana!Ana!… o adın qarşısında bir qul tək
Həmişə səcdədə olmaq mənə fəxarətdir;
Onun əliylə bəla bəhrinə yuvarlansam,
Yenə xəyal edərəm bəzmi-istirahətdir.
Görkəmli şairəmiz Nigar Rəfibəylinin yaradıcılığında qadın qəlbinin təmizliyi, ana məhəbbətinin müqəddəsliyi motivləri çox qüvvətli səslənir.Ana əzəmətini hər şeydən üstün tutan şairə, bu mövzuya aid ürəkləri riqqətə gətirən dərin məzmunlu şeirlər yaradır, anaların simasında bütün qadınlığı, qadın şərəfini, qadın heysiyyətini müdafiəyə qalxır.
Şairənin ana obrazı onun öz şəxsiyyəti ilə birləşir. Lirik qəhrəmanın dili ilə demək istədiyi fikirlər şairənin özünün ürəyindən qopan xoş niyyətli arzulardır. Şairə özü də bir ana kimi bəşəriyyətin, ana övladlarının müdafiəsinə qalxır, sülhü, əmin-amanlığı müdafiə edir, müharibələrə, insan ölümünə səbəb olan amillərə nifrətlər yağdırır:
Sən anasan, mənim də analıq şərəfim var,
Anaların qəlbində birdir böyük duyğular.
Haray salıb qaldıraq anaları yuxudan,
Dünyada heç bir ana mürgü döyməsin bu an.
Qalxsın bütün anlar sülh, səadət naminə!
Gələcək nəsillərə gözəl həyat naminə!
Ana həyatımızın ən müqəddəs varlığı, ən ülvi canlısıdır.Ana qəlbində idaraka sığmayan bir mərdlik, səbir və dözüm vardır. Bu mərdlik və dözümlülük qarşısında, bu ülvi məhəbbət qarşısında biz hamımız baş əyir, səcdə qılırıq.
Ana məhəbbəti bir ümmandır.o, övladının xoşbəxtliyi uğrunda bütün əzablara sinə gərir, hər cür çətinliklərə dözür, od ətrafında fırlanan pərvanə kimi ürəyinin yağını əridir.
Ana!Bax bu sözün mənası nədir?
Ana! Oda aşiq bir pərvanədir.
Dolanır başına daim övladın,
Ana- müqəddəsdir o təmiz qadın!
“Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz.” N.Gəncəvi
Yer üzərində ən böyük varlıq insandır. Insanda isə ən qiymətli sərvət aöıl, bilik və elmdir. Məhz bunlarla insanlar yetişir, kamilləşirlər. Elmli, savadlı insan həmişə sənət və hünər əldə edib yaxşı ad qazanmağa, özündən sonra gələcək nəsillərə xeyirli bir iz qoymağa çalışır. Bütün bunlara ancaq elmin gücü ilə yiyələnmək olar. Elmin, biliyin, ictimai vərdişlərin yükü nə qədər ağır olsa da, insan həyatda inamla yaşayır.
Elm ağlın çırağı, insanın əsl üstünlüyüdür. Həyatın, kainatın insanlararası münasibətlərin bütün sirrlərinin açarı elmdir.
Allahın Rəsulu peyğəmbərimiz Məhəmməd buyurub: “Elm öyrənin, çünki elm, öz sahiblərini yaxşını pisdən seçməyə qadir edir. Behiştin yolunu hamarlayır. Elm çöldə dostumuz, tənhalıqda munisimizdir. Elm köməksizlikdə yoldaşımız, xoşbəxtliyə doğru yol göstərənimiz, dostlar arasında zinətimiz və düşmənlər arasında Allahımız hesab olunur”.
Elm yalnız insanlara xidmət edir. Buna görə də elm oxuyanlar korlara göz, qaranlıqda qalanlara çıraq olmalıdır.
Əgər, insan bir elmi öyrənmək istəyirsə, ona dərindən yiyələnməli və onun mənasını dərk etməlidir. Bunu bir çox şairlər də müdrik kəlamlarında ibrətamiz sözlərlə aşılayır. Elmə yüksək qiymət verən belə şairlərimizdən biri olan ustad Nizami də gözəl deyib:
Bir elmi öyrənmək istədikdə sən
Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən.
Elm! Görəsən hansı məfhum insanın bu qədər kamilləşdirir, ona kömğk edir? Insana həqiqətən insan olmağı kömək edir?! Yaşadığımız dövrdə elmlə daha çox məşğul olunması əbəs yerə deyildir. Çünki yer planeti adamı bu əsri elmin köməkliyi ilə qabaqlamış, ona çatmağa nail olmuşdur.
Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi misilsiz düha, qeyri-adi idrak sahibi Nizami Gəncəvi elmə, biliyə yiyələnməyin vacibliyini əsərlərində dönə-dönə qeyd etmişdir. Nizami elmin qüdrətini, alimlik şöhrətini, bəşər övladının iksiri saymışdır. Elm öyrənmək dünyanın sirlərinə vaqif olmaqdır, çalışmaqdır. Alimlik isə ləyaqətli peşədir.
Bütün rütbələrdən bikiniz fəqət
Alimlik rütbəsi yüksəkdir əlbətt!
Həyatı, baş verən hadisələri öyrənmək, onları düzgün araşdırmaq, çətin vəziyyətdən çıxmaq, vacib olanı düzəltmək, hiyləni başa düşmək, vuruşmağın sirrlərini bilmək, gözəl danışmaq, adamlar arasında sayılıb-seçilmək – bütün bunların yolunu yalnız və yalnız elm göstərməyə qadirdir. Elmsizlik, cəhalət, dibi görünməyən uçurum, aclıq və səfalət, əliəyrilik, özündən müstəbehlikdən başqa bir şey deyildir.
Elm ucu-bucağı görünməyən sərhədsiz ümmandır. Alim və müdrik insanlar bu ümmandan nə qədər bəhrələnsələr də onun xəzinəsi tükənmir, əksinə elm dəryası daha da dərinləşir, saflaşır.
Dahi şairimiz Nizami Gəncəvi neçə əsrlər əvvəl dediyi kəlamlarda:
“Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs
Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz…”
kəlamlarindaki həqiqəti bu günlər biz həyatımızda baş verən hadisələrin dolaşıq məcrasında daha aydın hiss edirik.
Zaman ötüb keçir ustad Nizaminin səkkiz əsr əvvəl dediyi kəlamı qulağımızda sırğa edib, çox sahələrdəki elmsizliyimizdən yaxa qurtarmalıyıq. Əks təqdirdə xalqımıza, Vətənimizə, torpağımıza vurulan zərbələri dəf edə bilmərik. Bəli, qüvvət elmdədir və elmlə də zəfər qazanmalıyıq.
Elm ağlın çırağı, insanın əsl üstünlüyüdür. Həyatın, kainatın insanlararası münasibətlərin bütün sirrlərinin açarı elmdir.
Allahın Rəsulu peyğəmbərimiz Məhəmməd buyurub: “Elm öyrənin, çünki elm, öz sahiblərini yaxşını pisdən seçməyə qadir edir. Behiştin yolunu hamarlayır. Elm çöldə dostumuz, tənhalıqda munisimizdir. Elm köməksizlikdə yoldaşımız, xoşbəxtliyə doğru yol göstərənimiz, dostlar arasında zinətimiz və düşmənlər arasında Allahımız hesab olunur”.
Elm yalnız insanlara xidmət edir. Buna görə də elm oxuyanlar korlara göz, qaranlıqda qalanlara çıraq olmalıdır.
Əgər, insan bir elmi öyrənmək istəyirsə, ona dərindən yiyələnməli və onun mənasını dərk etməlidir. Bunu bir çox şairlər də müdrik kəlamlarında ibrətamiz sözlərlə aşılayır. Elmə yüksək qiymət verən belə şairlərimizdən biri olan ustad Nizami də gözəl deyib:
Bir elmi öyrənmək istədikdə sən
Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən.
Elm! Görəsən hansı məfhum insanın bu qədər kamilləşdirir, ona kömğk edir? Insana həqiqətən insan olmağı kömək edir?! Yaşadığımız dövrdə elmlə daha çox məşğul olunması əbəs yerə deyildir. Çünki yer planeti adamı bu əsri elmin köməkliyi ilə qabaqlamış, ona çatmağa nail olmuşdur.
Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi misilsiz düha, qeyri-adi idrak sahibi Nizami Gəncəvi elmə, biliyə yiyələnməyin vacibliyini əsərlərində dönə-dönə qeyd etmişdir. Nizami elmin qüdrətini, alimlik şöhrətini, bəşər övladının iksiri saymışdır. Elm öyrənmək dünyanın sirlərinə vaqif olmaqdır, çalışmaqdır. Alimlik isə ləyaqətli peşədir.
Bütün rütbələrdən bikiniz fəqət
Alimlik rütbəsi yüksəkdir əlbətt!
Həyatı, baş verən hadisələri öyrənmək, onları düzgün araşdırmaq, çətin vəziyyətdən çıxmaq, vacib olanı düzəltmək, hiyləni başa düşmək, vuruşmağın sirrlərini bilmək, gözəl danışmaq, adamlar arasında sayılıb-seçilmək – bütün bunların yolunu yalnız və yalnız elm göstərməyə qadirdir. Elmsizlik, cəhalət, dibi görünməyən uçurum, aclıq və səfalət, əliəyrilik, özündən müstəbehlikdən başqa bir şey deyildir.
Elm ucu-bucağı görünməyən sərhədsiz ümmandır. Alim və müdrik insanlar bu ümmandan nə qədər bəhrələnsələr də onun xəzinəsi tükənmir, əksinə elm dəryası daha da dərinləşir, saflaşır.
Dahi şairimiz Nizami Gəncəvi neçə əsrlər əvvəl dediyi kəlamlarda:
“Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs
Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz…”
kəlamlarindaki həqiqəti bu günlər biz həyatımızda baş verən hadisələrin dolaşıq məcrasında daha aydın hiss edirik.
Zaman ötüb keçir ustad Nizaminin səkkiz əsr əvvəl dediyi kəlamı qulağımızda sırğa edib, çox sahələrdəki elmsizliyimizdən yaxa qurtarmalıyıq. Əks təqdirdə xalqımıza, Vətənimizə, torpağımıza vurulan zərbələri dəf edə bilmərik. Bəli, qüvvət elmdədir və elmlə də zəfər qazanmalıyıq.
Haradan başlanır Vətən?
Doğma ocaqdan, al-əlvan diyardan, eldən-obadan və nəhayət insanın qəlbinin özündən başlanır Vətən! Ana Vətən! Saçlarına indi qar qonub sənin, başın üstı qara buludlar gəzişir, ürəyinə çalan-çarpaz Qarabağ dağı çəkilib.
Ey Vətən oğlu! Bu gün ağ birçəkli ana Vətən bizi haraylayır, bizi səsləyir. Axı biz Babəkin, Cavanşirin, Koroğlunun, Qaçaq Nəbinin, Həzinin, Mehdinin nəvələriyik, nənəmiz Nigarlar, Həcərlər, Tomrislər olub.
Azərbaycan xalqı hər zaman öz vətənini sevmiş, onun uğrunda hər bir qəhrəmanlığa, hər cür mübarizəyə hazır olmuş, vətəni canından əziz tutmuşdur. Bunu ulularımızın dediyi hikmətlər də sübut edir:
Vətən viranə də olsa, cənnətdir.
Vətənin bir qışı qürbətin yüz baharından yaxşıdır.
Vətən elin evi, dayağıdır.
Vətənə gəldim, imana gəldim.
Azadlıq, müstəqillik hər bir xalq, hər bir millət üçün böyük nümətdir. Bütün xalqlar ona qovuşmağı özlərinin əzəli və əbədi arzusu hesab edir, bu yolda qətiyyətlə çarpışırlar. Qədim və şərəfli tarixə malik Azərbaycan xalqı da öz azadlıq və istiqlaliyyəti uğrunda əsrlərlə mübarizə aparmış, onun naminə minlərlə oğul və qızını qurban vermişdir. Azərbaycanı ucaldan, onu şöhrətləndirən də vüqarlı oğulları, yenilməz qızlarıdır.
Vətəndaş olmasa, boş şeydir Vətən,
Beş günlük, on günlük güney qarıdır.
Vətən məhfumunun arxasındakı,
Vətənin vüqarlı oğullarıdır…
Mən bu inşamda Azərbaycan oğullarından biri, Vətən naminə şəhid olmuş cəsur bir el oğlu haqqında danışmaq istəyirəm.
Əsədov Malik Hamil oğlu Yevlax rayonunda anadan olmuş, orta təhsilini doğma Havarlı kəndində almışdır. Mingəçevir şəhər Polis Şöbəsinin yanğından mühafizə hissəsində işləyirdi. Daxili xidmət serjantı rütbəsi vardır.
Qarabağ savaşı başlayanda Vətənə məhəbbət hissi onu ön cəbhəyə, azğın ermənilərlə üz-üzə gətirdi. Malikin rəhbərlik etdiyi dəstəyə Şuşanı müdafiə etmək tapşırılmışdı. Dəstə şücaətlə vuruşur, düşmən üzərinə od yağdırırdı. Malikin özü isə əsl nümunə göstərir, erməni yaraqlılarını ot kimi biçirdi. Döyüşlərin birində Malik öz dəstəsini çətin mühasirədən qurtara bildi. Dəstə yalnız bir nəfər itki verdi. Bu, əsl qəhrəmanlıq göstərib ölməzliyə qovuşmuş serjant Malik Əsədov idi. Vətəni canından artıq sevən Malik öz doğma yurdu, xalqı uğrunda canını qurban verdi. Belə qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur, əziz bir xatirə tək qəlbində əbədi yaşayırlar.
Ana Vətənin, doğma diyarın, müqəddəs torpağın azadlığı, şərəfi yolunda canını fəda edən qəhrəmanlara eşq olsun!
Ədalət deyənin əyilməz dizi,
Sizdəndir ellərin söhbəti, sözü,
Doğma Azərbaycan unutmaz sizi,
Siz torpaq uğrunda ölənlərsiniz,
Vətənin qədrini bilənlərsiniz!
Ey Vətən oğlu! Bu gün ağ birçəkli ana Vətən bizi haraylayır, bizi səsləyir. Axı biz Babəkin, Cavanşirin, Koroğlunun, Qaçaq Nəbinin, Həzinin, Mehdinin nəvələriyik, nənəmiz Nigarlar, Həcərlər, Tomrislər olub.
Azərbaycan xalqı hər zaman öz vətənini sevmiş, onun uğrunda hər bir qəhrəmanlığa, hər cür mübarizəyə hazır olmuş, vətəni canından əziz tutmuşdur. Bunu ulularımızın dediyi hikmətlər də sübut edir:
Vətən viranə də olsa, cənnətdir.
Vətənin bir qışı qürbətin yüz baharından yaxşıdır.
Vətən elin evi, dayağıdır.
Vətənə gəldim, imana gəldim.
Azadlıq, müstəqillik hər bir xalq, hər bir millət üçün böyük nümətdir. Bütün xalqlar ona qovuşmağı özlərinin əzəli və əbədi arzusu hesab edir, bu yolda qətiyyətlə çarpışırlar. Qədim və şərəfli tarixə malik Azərbaycan xalqı da öz azadlıq və istiqlaliyyəti uğrunda əsrlərlə mübarizə aparmış, onun naminə minlərlə oğul və qızını qurban vermişdir. Azərbaycanı ucaldan, onu şöhrətləndirən də vüqarlı oğulları, yenilməz qızlarıdır.
Vətəndaş olmasa, boş şeydir Vətən,
Beş günlük, on günlük güney qarıdır.
Vətən məhfumunun arxasındakı,
Vətənin vüqarlı oğullarıdır…
Mən bu inşamda Azərbaycan oğullarından biri, Vətən naminə şəhid olmuş cəsur bir el oğlu haqqında danışmaq istəyirəm.
Əsədov Malik Hamil oğlu Yevlax rayonunda anadan olmuş, orta təhsilini doğma Havarlı kəndində almışdır. Mingəçevir şəhər Polis Şöbəsinin yanğından mühafizə hissəsində işləyirdi. Daxili xidmət serjantı rütbəsi vardır.
Qarabağ savaşı başlayanda Vətənə məhəbbət hissi onu ön cəbhəyə, azğın ermənilərlə üz-üzə gətirdi. Malikin rəhbərlik etdiyi dəstəyə Şuşanı müdafiə etmək tapşırılmışdı. Dəstə şücaətlə vuruşur, düşmən üzərinə od yağdırırdı. Malikin özü isə əsl nümunə göstərir, erməni yaraqlılarını ot kimi biçirdi. Döyüşlərin birində Malik öz dəstəsini çətin mühasirədən qurtara bildi. Dəstə yalnız bir nəfər itki verdi. Bu, əsl qəhrəmanlıq göstərib ölməzliyə qovuşmuş serjant Malik Əsədov idi. Vətəni canından artıq sevən Malik öz doğma yurdu, xalqı uğrunda canını qurban verdi. Belə qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur, əziz bir xatirə tək qəlbində əbədi yaşayırlar.
Ana Vətənin, doğma diyarın, müqəddəs torpağın azadlığı, şərəfi yolunda canını fəda edən qəhrəmanlara eşq olsun!
Ədalət deyənin əyilməz dizi,
Sizdəndir ellərin söhbəti, sözü,
Doğma Azərbaycan unutmaz sizi,
Siz torpaq uğrunda ölənlərsiniz,
Vətənin qədrini bilənlərsiniz!
Şəhidlər
Bakının Dağüstü parkında möhtəşəm bir yerdə əbədi bir məşəl yanır. Bu məşəl canını Vətən yolunda qurban verərək Şəhidlər xiyabanında uyuyan şəhid qəhrəmanlarımızın əbədi ruhu, əbədi xatirəsidir.
Yüksəlişə can atmaq insanın təbiətindədir. O, doğulduğu andan tez boy atmaq, böyümək, ağıla-kamala dolmaq istəyir, öz bacarıq və qabiliyyətini, bilik və hünərini göstərməyə səy edir. Bu yüksəlişin ən uca zirvəsi isə şəhidlikdir. Vətən yolunda canını fəda edən vətən övladı əslində ölmür, əksinə, ölümü ilə ölümsüzlük qazanır, şəhidlik adına yüksəlir. Bundan da böyük hünər, bundan da yüksək ucalıq ola bilərmi?!
Vətən torpağının ucalığında,
Millətin qəlbində qaldı şəhidlər!
Ölümün gözünə dik baxa-baxa,
Ölümə qələbə çaldı şəhidlər!
Şəhidlər – dünənimizin qəhrəmanlıq simvolu, bu günümüzün qeyrət salnaməsi, sabahımızın əbədi örnək təmsilçiləridir.
Şəhidlər – qaranlıq keçmişimizdən işıqlı sabahımıza boylanan azadlıq pöhrələri, yüksəlişə, ucalığa can atan qəlb dünyamızdırlar.
Şəhidlər – qəlblərdə azadlıq, istiqlal işığı yandıraraq əsarət buxovlarını qırıb dağıdan mərd igidlər, elimizin-obamızın ən qeyrətli ərləri, xalqımızın vüqarıdır.
Şəhidlər – müqəddəs and yerimiz olan Şəhidlər xiyabanının zinəti, əbədi, lakin yaşar sakinləridir. Onlar bizim fəxrimizdirlər.
Evimizdə hamımızın əzizlədiyimiz, müqəddəs tutduğumuz bir kitab var: Rafiq Səməndərin “Şəhidlər” kitabı. Kitaba ön söz yazan böyük şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin sözləri qəlbimizi titrədir: “Yazışı Rafiq Səməndər bu kitabı yazmaqla vətəndaşlıq borcunu namusla yerinə yetirmişdir… Hələ yaramız istidir, hər birimizin bağrında sızıldayır. Biz bu yaranın, bu faciənin dəhşətini sonra biləcəyik. Yaraya isti-isti baxmaq və onun təfərrüatını kağıza köçürmək həm məsuliyyət tələb edir, həm də cəsarət! Bu faciəni bu gün yazmaq da çətindir, bu yazıları sakit ürəklə oxumaq da. Bununla yanaşı, bu faciə məhz indi qələmə alınmalı idi. Tarix üçün, gələcək üçün.”
Hər il yanvar ayının 20-də vətən qeyrətli oğul və qızlarımızın uyuduğu Şəhidlər xiyabanı qərənfil yağışına qərq olur. Göz yaşına bələnmiş bu qərənfillər xalqımızın qəzəbi, nifrəti kimi obrazlaşmış, rəmziləşmişdir. Qərənfil – əzizini, doğmasını, soydaşını itirən və qəlbi göynəyən xalqımızın əlində intiqam bayrağını, qisas silahına çevrilmişdir. Burada yanan əbədi məşəl nakam şəhidlərimizin narahat ruhlarının təcəssümüdür. Bu yer bizim and yerimiz, səcdəgahımızdır. Xalqımız heç vaxt vətən naminə canını qurban vermiş şəhid övladlarını unutmayacaq, onları əbədi xatirə kimi qəlbində yaşadacaqdır.
Torpaqda haqqı var axan qanın da,
Bir nərin qolları düşüb yanında.
Müqəddəs Şəhidlər xiyabanında,
Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən.
Yüksəlişə can atmaq insanın təbiətindədir. O, doğulduğu andan tez boy atmaq, böyümək, ağıla-kamala dolmaq istəyir, öz bacarıq və qabiliyyətini, bilik və hünərini göstərməyə səy edir. Bu yüksəlişin ən uca zirvəsi isə şəhidlikdir. Vətən yolunda canını fəda edən vətən övladı əslində ölmür, əksinə, ölümü ilə ölümsüzlük qazanır, şəhidlik adına yüksəlir. Bundan da böyük hünər, bundan da yüksək ucalıq ola bilərmi?!
Vətən torpağının ucalığında,
Millətin qəlbində qaldı şəhidlər!
Ölümün gözünə dik baxa-baxa,
Ölümə qələbə çaldı şəhidlər!
Şəhidlər – dünənimizin qəhrəmanlıq simvolu, bu günümüzün qeyrət salnaməsi, sabahımızın əbədi örnək təmsilçiləridir.
Şəhidlər – qaranlıq keçmişimizdən işıqlı sabahımıza boylanan azadlıq pöhrələri, yüksəlişə, ucalığa can atan qəlb dünyamızdırlar.
Şəhidlər – qəlblərdə azadlıq, istiqlal işığı yandıraraq əsarət buxovlarını qırıb dağıdan mərd igidlər, elimizin-obamızın ən qeyrətli ərləri, xalqımızın vüqarıdır.
Şəhidlər – müqəddəs and yerimiz olan Şəhidlər xiyabanının zinəti, əbədi, lakin yaşar sakinləridir. Onlar bizim fəxrimizdirlər.
Evimizdə hamımızın əzizlədiyimiz, müqəddəs tutduğumuz bir kitab var: Rafiq Səməndərin “Şəhidlər” kitabı. Kitaba ön söz yazan böyük şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin sözləri qəlbimizi titrədir: “Yazışı Rafiq Səməndər bu kitabı yazmaqla vətəndaşlıq borcunu namusla yerinə yetirmişdir… Hələ yaramız istidir, hər birimizin bağrında sızıldayır. Biz bu yaranın, bu faciənin dəhşətini sonra biləcəyik. Yaraya isti-isti baxmaq və onun təfərrüatını kağıza köçürmək həm məsuliyyət tələb edir, həm də cəsarət! Bu faciəni bu gün yazmaq da çətindir, bu yazıları sakit ürəklə oxumaq da. Bununla yanaşı, bu faciə məhz indi qələmə alınmalı idi. Tarix üçün, gələcək üçün.”
Hər il yanvar ayının 20-də vətən qeyrətli oğul və qızlarımızın uyuduğu Şəhidlər xiyabanı qərənfil yağışına qərq olur. Göz yaşına bələnmiş bu qərənfillər xalqımızın qəzəbi, nifrəti kimi obrazlaşmış, rəmziləşmişdir. Qərənfil – əzizini, doğmasını, soydaşını itirən və qəlbi göynəyən xalqımızın əlində intiqam bayrağını, qisas silahına çevrilmişdir. Burada yanan əbədi məşəl nakam şəhidlərimizin narahat ruhlarının təcəssümüdür. Bu yer bizim and yerimiz, səcdəgahımızdır. Xalqımız heç vaxt vətən naminə canını qurban vermiş şəhid övladlarını unutmayacaq, onları əbədi xatirə kimi qəlbində yaşadacaqdır.
Torpaqda haqqı var axan qanın da,
Bir nərin qolları düşüb yanında.
Müqəddəs Şəhidlər xiyabanında,
Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən.
Ana dilim
Ana dili! Ana və dil kəlmələrinin ana dili söz birləşməsinə də ifadə etdikləri fikrin mahiyyətinə diqqət edək. Ana dili anamızın dili, hər bir insanı dünyaya gətirən müqəddəs bir varlığın dili, ayaqları altının hər bir kəsə behişt olduğu bir insanın dili, laylası ilə qanımıza, canımıza həyat sevgisi hopduran bir məxluqun dilidir. Doğma dilimiz. Soyumuzun, kökümüzün işlətdiyi dil… Bu dil Azərbaycan dilidir, Vətən dilidir.
Azərbaycan dili 45-50 milyonluq böyük bir millətin ana dilidir. Bir xalqın torpağı qədər dili də onun varlığının, mövcudluğunu şərtidir. Azərbaycan dili də bizim tarixi keçmişimiz, bu günümüz, sabahımız, gələcəyimizdir. Dil xalqın tarixinin, mədəniyyətinin, incəsənətinin, ədəbiyyatının, adət-ənənələrinin ifadə vasitəsidir. Deməli, ana dili xalqın özüdür. Dil yoxdursa, xalq yoxdur, xalq yoxdursa, dil yoxdur. Ona görə də torpağı qoruduğumuz kimi, dilimizi də göz bəbəyi kimi qorunalı, qayğısını çəkməliyik.
Müdriklərimizdən öyüd-nəsihət ala-ala, gərəkliləri eşidə-eşidə, aqillərimizdən görüb götürə-götürə, fədakarlıq, təmizlik, təvazökarlıq timsalı olan müəllimlərimizdən ədəb-ərkan, mərifət, həssaslıq, düzlük qazana-qazana, klassik və müasir sənətkarlarımızın incilərindən, elmi kitablardan, alimlərimizin söz-söhbətindən faydalana-faydalana ömrümüz boyu öyrənirik, kamilləşirik. Əlbəttə, ecazkar ana dilimizin köməyi ilə…
Doğrudan da, bu dil nə qədər müqəddəs, qüdrətli və əzəmətli, lətif və şairanədir !.. Çünki bu dil Nizamiləri, Nəsimiləri, Xətailəri, Füzuliləri, Vaqifləri, Zakirləri, M.F.Axundovları, Ü.Hacıbəyovları, N.Vəzirovları, Ə.Haqverdiyevləri, C.Məmmədquluzadələri, S.M.Qənizadələri, C.Cabbarlıları, S.Vurğunları, R.Rzaları və digər görkəmli ədib, yazıçı və alimləri yetişdirən şair təbiətli müdrik xalqımızın ən qiymətli sərvətidir. Onlar dilimizin təmizliyi və saflığı uğrunda həmişə mübarizə aparmış, onun qayğısına qalmışlar.
Belə mütərəqqi idealı maarifçi-ziyalılarımızdan biri publisist, yazıçı-dramaturq Nəriman Nərimanov olmuşdur. O, bir sıra məqalələrində, eləcə də bəzi məruzə və çıxışlarında ana dilindən sonsuz məhəbbətlə, hərarətlə bəhs etmiş, onun müqəddəsliyini, əzəmətini dilə gətirmişdir. Görkəmli ədibin “Bu gün” adlı məqaləsini oxuyuruq: “Ana dili! Nə qədər rəfiq, nə qədər ali, qəlbi təlatümə gətirən bir kəlmə! Nə qədər möhtərəm, müqəddəs, nə qədər əzəmətli bir qüvvə! Ana dili! Bir dil ki, mehriban bir vücud öz şəfqət və məhəbbətini sənə o dildə bəyan edibdir. Bir dil ki, sən hələ beşikdə ikən layla şəklində öz ahəng və lətafətini sənə eşitdirib, ruhunun ən dərin guşələrində nəqş bağlayıbdır !..”
Əsl vətəndaşlıq qüruru ilə N.Nərimanovun ana dilimiz haqqında hələ keçən əsrin əvvəllərində xalqımıza söylədiyi mənalı fikirlər öz mahiyyətini bu gün də saxlamaqda, dolğunluğu və təzəliyi, təsirliliyi ilə diqqətimizi cəlb etməkdədir.
Ana dili bütün elmləri öyrənməyin açarıdır. Hazırda Azərbaycan dili Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir. Biz hər vasitə ilə ana dilimizin saflığını, təmizliyini, varlığını bütün əzəməti ilə qoruyub saxlamalı, onu daha da inkişaf etdirmək üçün əlimizdən gələni etməliyik.
Azərbaycan dili 45-50 milyonluq böyük bir millətin ana dilidir. Bir xalqın torpağı qədər dili də onun varlığının, mövcudluğunu şərtidir. Azərbaycan dili də bizim tarixi keçmişimiz, bu günümüz, sabahımız, gələcəyimizdir. Dil xalqın tarixinin, mədəniyyətinin, incəsənətinin, ədəbiyyatının, adət-ənənələrinin ifadə vasitəsidir. Deməli, ana dili xalqın özüdür. Dil yoxdursa, xalq yoxdur, xalq yoxdursa, dil yoxdur. Ona görə də torpağı qoruduğumuz kimi, dilimizi də göz bəbəyi kimi qorunalı, qayğısını çəkməliyik.
Müdriklərimizdən öyüd-nəsihət ala-ala, gərəkliləri eşidə-eşidə, aqillərimizdən görüb götürə-götürə, fədakarlıq, təmizlik, təvazökarlıq timsalı olan müəllimlərimizdən ədəb-ərkan, mərifət, həssaslıq, düzlük qazana-qazana, klassik və müasir sənətkarlarımızın incilərindən, elmi kitablardan, alimlərimizin söz-söhbətindən faydalana-faydalana ömrümüz boyu öyrənirik, kamilləşirik. Əlbəttə, ecazkar ana dilimizin köməyi ilə…
Doğrudan da, bu dil nə qədər müqəddəs, qüdrətli və əzəmətli, lətif və şairanədir !.. Çünki bu dil Nizamiləri, Nəsimiləri, Xətailəri, Füzuliləri, Vaqifləri, Zakirləri, M.F.Axundovları, Ü.Hacıbəyovları, N.Vəzirovları, Ə.Haqverdiyevləri, C.Məmmədquluzadələri, S.M.Qənizadələri, C.Cabbarlıları, S.Vurğunları, R.Rzaları və digər görkəmli ədib, yazıçı və alimləri yetişdirən şair təbiətli müdrik xalqımızın ən qiymətli sərvətidir. Onlar dilimizin təmizliyi və saflığı uğrunda həmişə mübarizə aparmış, onun qayğısına qalmışlar.
Belə mütərəqqi idealı maarifçi-ziyalılarımızdan biri publisist, yazıçı-dramaturq Nəriman Nərimanov olmuşdur. O, bir sıra məqalələrində, eləcə də bəzi məruzə və çıxışlarında ana dilindən sonsuz məhəbbətlə, hərarətlə bəhs etmiş, onun müqəddəsliyini, əzəmətini dilə gətirmişdir. Görkəmli ədibin “Bu gün” adlı məqaləsini oxuyuruq: “Ana dili! Nə qədər rəfiq, nə qədər ali, qəlbi təlatümə gətirən bir kəlmə! Nə qədər möhtərəm, müqəddəs, nə qədər əzəmətli bir qüvvə! Ana dili! Bir dil ki, mehriban bir vücud öz şəfqət və məhəbbətini sənə o dildə bəyan edibdir. Bir dil ki, sən hələ beşikdə ikən layla şəklində öz ahəng və lətafətini sənə eşitdirib, ruhunun ən dərin guşələrində nəqş bağlayıbdır !..”
Əsl vətəndaşlıq qüruru ilə N.Nərimanovun ana dilimiz haqqında hələ keçən əsrin əvvəllərində xalqımıza söylədiyi mənalı fikirlər öz mahiyyətini bu gün də saxlamaqda, dolğunluğu və təzəliyi, təsirliliyi ilə diqqətimizi cəlb etməkdədir.
Ana dili bütün elmləri öyrənməyin açarıdır. Hazırda Azərbaycan dili Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir. Biz hər vasitə ilə ana dilimizin saflığını, təmizliyini, varlığını bütün əzəməti ilə qoruyub saxlamalı, onu daha da inkişaf etdirmək üçün əlimizdən gələni etməliyik.
Vətəni sevmək nə deməkdir?
Vətən… Bu kəlmə nə qədər də mənalı və dərindir. Deyilişi şirin olduğu kimi, məzmunu, qayəsi də yüksək və hikmətlidir.
Biz ana dedikdə vətəni, vətən dedikdə anamızı düşünürük. Çünki vətən də bizə anamız qədər doğma, anamız qədər əzizdir. Ana müqəddəsliyi vətən müqəddəsliyi, vətən ucalığıdır.
Laylasında anam mənə
Belə demiş dönə-dönə,
Bir anan mən, biri vətən
Yadda saxla bunları sən.
Mənim vətənim Azərbaycandır. Mən bu gözəl yurdu bütün qəlbimlə sevirəm, bütün varlığımla bu füsunkar diyara bağlıyam. Mənim Vətənim gözəlliklər məskəni, gözəlliklər diyarıdır. Mən Vətənimin laləli çöllərini, zirvəsi ağ örpəkli, ətəyi yaşıl meşəli dağlarını, coşqun çaylarını, firuzə qaşlı üzüyə bənzər göllərini, şır-şır axan bulaqlarını candan artıq sevirəm. Yaşıl ormanlar, mavi səma, ağ çalmalı dağlar, dərələrdən axan şəffaf çaylar yurdumun füsunkarlığını birə-min artırır. Təbiətin əfsanəvi gözəli Göy göl kim vurulmaz?!
Azərbaycanımın, Odlar diyarımın gözəllikləri haqqında şairlərimiz, yazıçılarımız çoxlu əsərlər yazmış, bəstəkarlarımız musiqi bəstələmiş, yazıçılarımız bu gözəllikləri öz əsərlərində dolğun əks etdirmişlər.
Vətəni sevmək nə deməkdir?
Vətəni sevmək Vətən fədaisi olmaq deməkdir. Vətəni sevmək ona səcdəgah kimi baxmaq, torpağa, öz xalqına qəlbən bağlı olmaq deməkdir. Vətəni sevmək Vətəni qorumaq, onun hər qarışını sevmək, Vətən naminə canını qurban verməyə hazır olmaq deməkdir. Vətəni sevmək, ona bağlanmaq hər bir şəxsin vətəndaşlıq borcudur.
Azərbaycan xalqının igid oğullarından Cavanşirin, Babəkin, Koroğlunun yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi Vətənə məhəbbətin, yurd sevgisinin bariz nümunələridir.
Son dövrlərin zorla cəlb edildiyimiz Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycanda indi də canını Vətən yolunda qurban verməyə, onun uğrunda ölümə getməyə hazır olan igid oğul və qızlarımız çoxdur. Bu mərd və mübariz Vətən övladları öz doğma torpaqları uğrunda canlarını fəda etmiş və gələcək nəsillərin də vətəni dərin və atəşin məhəbbətlə sevməsinə nümunə ola biləcək şərəfli bir iz qoymuşlar.
Vətəni sevmək torpağı sevməkdir. Vətənə məhəbbət xalqa məhəbbətdir.
XVIII əsrin görkəmli şairi M. P. Vaqif doğma vətənini hədsiz bir məhəbbətlə sevir, onu azad və şən, xalqını isə firavan və xoşbəxt görmək istəyir. Qaniçən və qəsbkar Qacar isə bu yerlərə hücum edir, yandırır, viran qoyurdu. Xalqa qənim kəsilmiş, yeganə ümidi öz qanlı qılıncı olan bu vəhşi fatehin ən böyük faciəsi vətən məhəbbətindən məhrum olması idi. Bunu onun özü də etiraf edirdi:
Vətən! Çoxmu sevir məni o vətən?
Mənə həcv yazır hər yoldan ötən…
Çox da tərifləmə mənə vətəni,
Bu qılınc olmasa yeyərlər məni!
Vətəni sevmək, göz bəbəyi kimi qorumaq, onun torpağının, daşının qədrini bilmək, sözün əsl mənasında həmişə mübariz və mərd vətən övladlarının, cəsur və namuslu insanlarının ən nəcib və müqəddəs vəzifəsidir.
Biz ana dedikdə vətəni, vətən dedikdə anamızı düşünürük. Çünki vətən də bizə anamız qədər doğma, anamız qədər əzizdir. Ana müqəddəsliyi vətən müqəddəsliyi, vətən ucalığıdır.
Laylasında anam mənə
Belə demiş dönə-dönə,
Bir anan mən, biri vətən
Yadda saxla bunları sən.
Mənim vətənim Azərbaycandır. Mən bu gözəl yurdu bütün qəlbimlə sevirəm, bütün varlığımla bu füsunkar diyara bağlıyam. Mənim Vətənim gözəlliklər məskəni, gözəlliklər diyarıdır. Mən Vətənimin laləli çöllərini, zirvəsi ağ örpəkli, ətəyi yaşıl meşəli dağlarını, coşqun çaylarını, firuzə qaşlı üzüyə bənzər göllərini, şır-şır axan bulaqlarını candan artıq sevirəm. Yaşıl ormanlar, mavi səma, ağ çalmalı dağlar, dərələrdən axan şəffaf çaylar yurdumun füsunkarlığını birə-min artırır. Təbiətin əfsanəvi gözəli Göy göl kim vurulmaz?!
Azərbaycanımın, Odlar diyarımın gözəllikləri haqqında şairlərimiz, yazıçılarımız çoxlu əsərlər yazmış, bəstəkarlarımız musiqi bəstələmiş, yazıçılarımız bu gözəllikləri öz əsərlərində dolğun əks etdirmişlər.
Vətəni sevmək nə deməkdir?
Vətəni sevmək Vətən fədaisi olmaq deməkdir. Vətəni sevmək ona səcdəgah kimi baxmaq, torpağa, öz xalqına qəlbən bağlı olmaq deməkdir. Vətəni sevmək Vətəni qorumaq, onun hər qarışını sevmək, Vətən naminə canını qurban verməyə hazır olmaq deməkdir. Vətəni sevmək, ona bağlanmaq hər bir şəxsin vətəndaşlıq borcudur.
Azərbaycan xalqının igid oğullarından Cavanşirin, Babəkin, Koroğlunun yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi Vətənə məhəbbətin, yurd sevgisinin bariz nümunələridir.
Son dövrlərin zorla cəlb edildiyimiz Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycanda indi də canını Vətən yolunda qurban verməyə, onun uğrunda ölümə getməyə hazır olan igid oğul və qızlarımız çoxdur. Bu mərd və mübariz Vətən övladları öz doğma torpaqları uğrunda canlarını fəda etmiş və gələcək nəsillərin də vətəni dərin və atəşin məhəbbətlə sevməsinə nümunə ola biləcək şərəfli bir iz qoymuşlar.
Vətəni sevmək torpağı sevməkdir. Vətənə məhəbbət xalqa məhəbbətdir.
XVIII əsrin görkəmli şairi M. P. Vaqif doğma vətənini hədsiz bir məhəbbətlə sevir, onu azad və şən, xalqını isə firavan və xoşbəxt görmək istəyir. Qaniçən və qəsbkar Qacar isə bu yerlərə hücum edir, yandırır, viran qoyurdu. Xalqa qənim kəsilmiş, yeganə ümidi öz qanlı qılıncı olan bu vəhşi fatehin ən böyük faciəsi vətən məhəbbətindən məhrum olması idi. Bunu onun özü də etiraf edirdi:
Vətən! Çoxmu sevir məni o vətən?
Mənə həcv yazır hər yoldan ötən…
Çox da tərifləmə mənə vətəni,
Bu qılınc olmasa yeyərlər məni!
Vətəni sevmək, göz bəbəyi kimi qorumaq, onun torpağının, daşının qədrini bilmək, sözün əsl mənasında həmişə mübariz və mərd vətən övladlarının, cəsur və namuslu insanlarının ən nəcib və müqəddəs vəzifəsidir.
Yurdumuza bahar gəlir
İlin ən gözəl fəsillərindən biri bahardır. Bu fəsil gözəllik fəsli, xoş əhval-ruhiyyə fəslidir. Bahar gələndə təbiətdə böyük dəyişikliklər baş verir. Baharın yurdumuza qədəm qoyduğu ilk gün gecə ilə gündüzün bərabərliyi günüdür.
Bahar gələndə təbiət canlanır, günlər uzanmağa başlayır, torpaq isinir, ağaclar oyanır. İlk yarpaqlar, ilk çiçəklər təbiəti bəzəyir. Bəzi heyvanlar qış yuxusundan ayılır. Köçüb getmiş quşlar geri dönür. İnsanlar bu zaman əkinə-biçinə hazırlaşırlar. Ona görə də ulularımız çox qədim zamanlardan baharın ilk gününü yeni ilin başlanğıcı kimi bayram şənlikləri ilə qarşılayırlar. Bu, Bahar bayramı adlanır. Sonralar bu bayramı Novruz bayramı adlandırmışlar.
Novruz “yeni gün” deməkdir. Xalq şaxtadan, soyuqdan, qışın əziyyətlərindən qurtulmasının ilk gününü bayram edir. Bəzi Şərq xalqlarında bu bayram həm də Yeni il bayramı kimi qeyd olunur.
Novruz səmimiyyət bayramı, xoş arzular bayramıdır. Novruza hələ bir ay qalmış xalq bayrama hazırlaşır. El arasında həmin bu aya Novruz ayı deyilir. Bu ayın dörd çərşənbəsinin hər biri insanların yaşaması, bütün həyatın varlığı üçün vacib olan dörd ünsürdən birinə – oda, torpağa, suya və havaya (küləyə) həsr olunur. Bunun özü də onu göstərir ki, Novruz bayramı dünyanın ən qədim, ən müdrik bayramlarından biridir.
Novruzda növbənöv bayram şirniyyatı bişirilir, xonçalar bəzədilir. Səməni öz yaşıl qaməti ilə evlərin bəzəyinə çevrilir. Səməni yaşıllıq, bolluq deməkdir. Səməni təbiətin canlanmasına, çöllərin yaşıllığa qərq olmasına, ağacların yarpaq açmasına, gələcək bolluğa, firavanlığa işarədir. Səməni həm də ən əziz bayram yeməyinin adıdır. Səməni halvası müqəddəs yemək sayılır. O, əziz yemək kimi, bayram sovqatı kimi qohum-əqrəbalara, qonum-qonşulara da paylanır. Bayramın ən ləziz təamı isə, şübhəsiz ki, üstü qaralı plovdur. Hər evdə bayram gecəsi hökmən plov bişirilir, qohum-qonşuya, kimsəsizlərə, qapıya papaq atanlara pay verilir, hamı sevindirilir, küsənlər barışır, insanlar deyir, gülür, şənlik edir, bir-birinə xoş günlər arzulayırlar.
Mən bahar fəslini çox sevirəm. Bahar xoş ovqatdır, xoş əhvali-ruhiyyədir, arzudur, istəkdir, amaldır. Mən arzu edirəm ki, yurdum, vətənim həmişə bahar təravətli, bahar ovqatlı olsun, xalqımızın üzündən bahar gülüşü, bahar şənliyi əskik olmasın.
Bahar gələndə təbiət canlanır, günlər uzanmağa başlayır, torpaq isinir, ağaclar oyanır. İlk yarpaqlar, ilk çiçəklər təbiəti bəzəyir. Bəzi heyvanlar qış yuxusundan ayılır. Köçüb getmiş quşlar geri dönür. İnsanlar bu zaman əkinə-biçinə hazırlaşırlar. Ona görə də ulularımız çox qədim zamanlardan baharın ilk gününü yeni ilin başlanğıcı kimi bayram şənlikləri ilə qarşılayırlar. Bu, Bahar bayramı adlanır. Sonralar bu bayramı Novruz bayramı adlandırmışlar.
Novruz “yeni gün” deməkdir. Xalq şaxtadan, soyuqdan, qışın əziyyətlərindən qurtulmasının ilk gününü bayram edir. Bəzi Şərq xalqlarında bu bayram həm də Yeni il bayramı kimi qeyd olunur.
Novruz səmimiyyət bayramı, xoş arzular bayramıdır. Novruza hələ bir ay qalmış xalq bayrama hazırlaşır. El arasında həmin bu aya Novruz ayı deyilir. Bu ayın dörd çərşənbəsinin hər biri insanların yaşaması, bütün həyatın varlığı üçün vacib olan dörd ünsürdən birinə – oda, torpağa, suya və havaya (küləyə) həsr olunur. Bunun özü də onu göstərir ki, Novruz bayramı dünyanın ən qədim, ən müdrik bayramlarından biridir.
Novruzda növbənöv bayram şirniyyatı bişirilir, xonçalar bəzədilir. Səməni öz yaşıl qaməti ilə evlərin bəzəyinə çevrilir. Səməni yaşıllıq, bolluq deməkdir. Səməni təbiətin canlanmasına, çöllərin yaşıllığa qərq olmasına, ağacların yarpaq açmasına, gələcək bolluğa, firavanlığa işarədir. Səməni həm də ən əziz bayram yeməyinin adıdır. Səməni halvası müqəddəs yemək sayılır. O, əziz yemək kimi, bayram sovqatı kimi qohum-əqrəbalara, qonum-qonşulara da paylanır. Bayramın ən ləziz təamı isə, şübhəsiz ki, üstü qaralı plovdur. Hər evdə bayram gecəsi hökmən plov bişirilir, qohum-qonşuya, kimsəsizlərə, qapıya papaq atanlara pay verilir, hamı sevindirilir, küsənlər barışır, insanlar deyir, gülür, şənlik edir, bir-birinə xoş günlər arzulayırlar.
Mən bahar fəslini çox sevirəm. Bahar xoş ovqatdır, xoş əhvali-ruhiyyədir, arzudur, istəkdir, amaldır. Mən arzu edirəm ki, yurdum, vətənim həmişə bahar təravətli, bahar ovqatlı olsun, xalqımızın üzündən bahar gülüşü, bahar şənliyi əskik olmasın.
Təbiəti qorumaq borcumuzdur
İnsanların yaşayış tərzi, maddi rifah halı təbiətlə, təbii sərvətlərin zənginliyi ilə, bu sərvətlərdən səmərəli istifadə olunması və onların qorunması ilə bağlıdır. Təbiət bəşər övladının evidir, onu qorumaq daha da zənginləşdirmək və gözəlləşdirmək insanların müqəddəs borcu, vəzifəsidir. Təbiəti qorumaq ümumdövlət işi, ümumxalq işidir.
İnsanı təbiət yaratmış və öz sərvətlərini səxavətlə onun istifadəsinə vermişdir. Bəşəriyyət öz inkişafının yüksək pillələrinə ayaq qoyduqca, öz əlində daha mükəmməl texniki vasitələr cəmləşdirdikcə təbiətdən daha çox mənfəət götürür, daha doğrusu onu qırır, tökür, dağıdır, məhv edir, əvəzini isə çox az qaytarır.Təbii sərvətlərin mühafizəsi, onlardan səmərəli istifadə edilməsi, xüsusən canlı sərvətlərin qorunması hazırda dünya əhəmiyyətli bir məsələ hesab olunur.
Doğma yurdumuz Azərbaycan mislsiz gözəlliklər diyarı, zəngin təbiət muzeyidir.İl boyu zirvəsi qarla örtülü olan dağlar, könül açan sərin yaylaqlar, zəngin və nadir ovalıqlar, təkrarolunmaz gözəlliyə malik göllər, suvarma və enerji əhəmiyyətli çaylar, min bir dərdin dərmanı olan bulaqlar Azərbaycanın qədir-qiymətini birə-min artırır. Burada yerin altı tükənməz xəzinə, üstü isə canlı muzeydir.
Hər bir iqlim qurşağının təbii gözəlliyini, bu gözəlliyin süfrəmizə bəxş etdiyi nemətləri ayrı-ayrılıqda sadalamaq, bunlarsız insan həyatını düşünmık olmaz.Əsas məsələ ətraf mühitə ağıllı nəzərlərlə baxmaq, təbiəti duymaq, onun keşiyində durmaqdır. Təbiət elə gözəl sənət əsəridir ki, bu əsəri korlamaq bir yana dursun, hətta onu duymamağın özü insanlıqdan kənardır. Bu gün biz hər hansı ağacdan bir budaq qırarkən onu yaralamağımızın fərqinə varmırıq. Axı ağac da canlıdır, o da yaşamaq istəyir.
Təbiət bizim sərvətimizdir, var-dövlətimiz, məişətimizin, həyatımızın bir hissəsidir. Biz onu qorumalı, inkişaf etdirməliyik. Son dövrlərdə yaşıllığa verilən diqqət, parkların, ağaclıqların salınması təqdirəlayiqdir.
Vətən uğrunda canını qurban vermiş şəhidlərimizin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün gənclərimizin hər biri bir uzunömürlü ağac əksə , çox yaxşı olar. Biz təbiətimiz nə qədər sevsək, onu nə qədər yaxşı mühafizə etsək, o da bizə o qədər qida və şəfa verəcəkdir. Ata-babalarımızdan bizə yadigar qalan təbiəti, təbiət abidələrini qorumaq, onu gələcək nəslə yadigar qoymaq bizim borcumuzdur.
İnsanı təbiət yaratmış və öz sərvətlərini səxavətlə onun istifadəsinə vermişdir. Bəşəriyyət öz inkişafının yüksək pillələrinə ayaq qoyduqca, öz əlində daha mükəmməl texniki vasitələr cəmləşdirdikcə təbiətdən daha çox mənfəət götürür, daha doğrusu onu qırır, tökür, dağıdır, məhv edir, əvəzini isə çox az qaytarır.Təbii sərvətlərin mühafizəsi, onlardan səmərəli istifadə edilməsi, xüsusən canlı sərvətlərin qorunması hazırda dünya əhəmiyyətli bir məsələ hesab olunur.
Doğma yurdumuz Azərbaycan mislsiz gözəlliklər diyarı, zəngin təbiət muzeyidir.İl boyu zirvəsi qarla örtülü olan dağlar, könül açan sərin yaylaqlar, zəngin və nadir ovalıqlar, təkrarolunmaz gözəlliyə malik göllər, suvarma və enerji əhəmiyyətli çaylar, min bir dərdin dərmanı olan bulaqlar Azərbaycanın qədir-qiymətini birə-min artırır. Burada yerin altı tükənməz xəzinə, üstü isə canlı muzeydir.
Hər bir iqlim qurşağının təbii gözəlliyini, bu gözəlliyin süfrəmizə bəxş etdiyi nemətləri ayrı-ayrılıqda sadalamaq, bunlarsız insan həyatını düşünmık olmaz.Əsas məsələ ətraf mühitə ağıllı nəzərlərlə baxmaq, təbiəti duymaq, onun keşiyində durmaqdır. Təbiət elə gözəl sənət əsəridir ki, bu əsəri korlamaq bir yana dursun, hətta onu duymamağın özü insanlıqdan kənardır. Bu gün biz hər hansı ağacdan bir budaq qırarkən onu yaralamağımızın fərqinə varmırıq. Axı ağac da canlıdır, o da yaşamaq istəyir.
Təbiət bizim sərvətimizdir, var-dövlətimiz, məişətimizin, həyatımızın bir hissəsidir. Biz onu qorumalı, inkişaf etdirməliyik. Son dövrlərdə yaşıllığa verilən diqqət, parkların, ağaclıqların salınması təqdirəlayiqdir.
Vətən uğrunda canını qurban vermiş şəhidlərimizin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün gənclərimizin hər biri bir uzunömürlü ağac əksə , çox yaxşı olar. Biz təbiətimiz nə qədər sevsək, onu nə qədər yaxşı mühafizə etsək, o da bizə o qədər qida və şəfa verəcəkdir. Ata-babalarımızdan bizə yadigar qalan təbiəti, təbiət abidələrini qorumaq, onu gələcək nəslə yadigar qoymaq bizim borcumuzdur.
Onlar Vətən uğrunda vuruşmuşlar
Vətən müqəddəsliyi öz millətini, yurdunu, elini, obasını sevən hər bir insan üçün əsas amal, ümdə arzudur. Azad olmayan vətəndə azad vətəndaş ola bilməz. Tərəqqinin əsası azadlıqdırsa, bu azadlığın da əsas obyekti vətən torpağı, doğma el-obadır. Lakin azadlıq nə verilmir, nə də satılmır. Onu hər bir xalq, hər bir millət öz qanı bahasına, igid oğul və qızlarının canı bahasına əldə edir.
Vətənimiz Azərbaycan da qəhrəmanlar diyarı, cəsurlar məskənidir. Bu torpağın Babək, Cavanşir, Koroğlu, Qaçaq Nəbi kimi qəhrəmanları, Mehdi Hüseynzadə, Gəray Əsədov, Qafur Məmmədov, Həzi Aslanov kimi igid oğulları vardır. Bu igid cəngavərlər vətənin azadlığı, zəhmətkeş xalqın rifahı naminə mübarizə aparmış, öz canlarını bu yolda qurban verməkdən çəkinməmişlər.
Tarixdən silinməz böyük adın var,
Min bir gözəlliyin, xoş muradın var,
Cəsur igidlərin, qol-qanadın var,
Qəhrəmanlar yurdu şən Azərbaycan!
Son dövrlərin Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycanın igid və cəsur oğulları, qeyrətli və ismətli qızları yenə də yetərincədir. Həm göz dağımız, həm də fəxarət yerimiz olan Şəhidlər Xiyabanı belə Vətən övladlarını öz ağuşuna almış, ölməzliyə qovuşdurmuş, şəhid ucalığına qaldırmışdır. Mən bu yazımda vətən uğrunda vuruşan, Vətən uğrunda ölən bir qəhrəman haqqında söz açmaq istəyirəm.
Şükürov Şahlar Əvəz oğlu Kəlbəcər rayonunda anadan olmuş, orta məktəbdən sonra Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu, sonrakı illərdə isə SSRİ DİN Akademiyasını bitirmişdir. 1970-ci illərdə ordu sıralarında hərbi xidmətdə olmuşdur. Bakı şəhərində, Azərbaycanın bir sıra rayonlarında milis orqanlarında çalışmışdır. 1987-ci ildən Zərdab rayonu Daxili İşlər Şöbəsinə rəis müavini vəzifəsində işləyirdi, milis mayoru vəzifəsi vardı.
Qarabağ savaşı başqa vətən övladları kimi Şahları da düşmənlə üz-üzə qoydu. Vətəni qorumaq lazım idi, o isə vətəni özündən də çox sevirdi.
Şahların başçılıq etdiyi milis dəstəsinə ən məsuliyyətli tapşırıqlar verilir, dəstə ən çətin işlərin öhdəsindən ləyaqətlə gəlirdi. Şahlar həmişə öndə gedir, sinəsini öz dəstə yoldaşları üçün sipər edir, onlara nümunə göstərirdi. Mayor cəsarət və mərdliyi ilə ad qazanmışdı, ermənilərin qənimi sayılırdı. Döyüşlərin ən təhlükəli meydanlarında görünür, düşmənə od yağdırırdı. Döyüşlərdən birində amansız bir güllə hərarətli qəlbin döyüntülərinə son qoydu, vətəni canından artıq sevən Şahlar doğma torpağının şəhidinə çevrildi.
Azərbaycan Respublikası suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 8 oktyabr tarixli fərmanı ilə milis mayoru Şahlar Əvəz oğlu Şükürov ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq görülmüşdür.
Vətən uğrunda canından keçən qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur. Qədirbilən xalqımız belə qəhrəmanları həmişə qəlbində yaşadır, əbədi bir xatirə kimi yad edir. Ana Vətənin, doğma diyarın, müqəddəs torpağın şərəfi, qeyrəti, namusu yolunda canını fəda edənlərə əbədi eşq olsun!
Vətənimiz Azərbaycan da qəhrəmanlar diyarı, cəsurlar məskənidir. Bu torpağın Babək, Cavanşir, Koroğlu, Qaçaq Nəbi kimi qəhrəmanları, Mehdi Hüseynzadə, Gəray Əsədov, Qafur Məmmədov, Həzi Aslanov kimi igid oğulları vardır. Bu igid cəngavərlər vətənin azadlığı, zəhmətkeş xalqın rifahı naminə mübarizə aparmış, öz canlarını bu yolda qurban verməkdən çəkinməmişlər.
Tarixdən silinməz böyük adın var,
Min bir gözəlliyin, xoş muradın var,
Cəsur igidlərin, qol-qanadın var,
Qəhrəmanlar yurdu şən Azərbaycan!
Son dövrlərin Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycanın igid və cəsur oğulları, qeyrətli və ismətli qızları yenə də yetərincədir. Həm göz dağımız, həm də fəxarət yerimiz olan Şəhidlər Xiyabanı belə Vətən övladlarını öz ağuşuna almış, ölməzliyə qovuşdurmuş, şəhid ucalığına qaldırmışdır. Mən bu yazımda vətən uğrunda vuruşan, Vətən uğrunda ölən bir qəhrəman haqqında söz açmaq istəyirəm.
Şükürov Şahlar Əvəz oğlu Kəlbəcər rayonunda anadan olmuş, orta məktəbdən sonra Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu, sonrakı illərdə isə SSRİ DİN Akademiyasını bitirmişdir. 1970-ci illərdə ordu sıralarında hərbi xidmətdə olmuşdur. Bakı şəhərində, Azərbaycanın bir sıra rayonlarında milis orqanlarında çalışmışdır. 1987-ci ildən Zərdab rayonu Daxili İşlər Şöbəsinə rəis müavini vəzifəsində işləyirdi, milis mayoru vəzifəsi vardı.
Qarabağ savaşı başqa vətən övladları kimi Şahları da düşmənlə üz-üzə qoydu. Vətəni qorumaq lazım idi, o isə vətəni özündən də çox sevirdi.
Şahların başçılıq etdiyi milis dəstəsinə ən məsuliyyətli tapşırıqlar verilir, dəstə ən çətin işlərin öhdəsindən ləyaqətlə gəlirdi. Şahlar həmişə öndə gedir, sinəsini öz dəstə yoldaşları üçün sipər edir, onlara nümunə göstərirdi. Mayor cəsarət və mərdliyi ilə ad qazanmışdı, ermənilərin qənimi sayılırdı. Döyüşlərin ən təhlükəli meydanlarında görünür, düşmənə od yağdırırdı. Döyüşlərdən birində amansız bir güllə hərarətli qəlbin döyüntülərinə son qoydu, vətəni canından artıq sevən Şahlar doğma torpağının şəhidinə çevrildi.
Azərbaycan Respublikası suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 8 oktyabr tarixli fərmanı ilə milis mayoru Şahlar Əvəz oğlu Şükürov ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq görülmüşdür.
Vətən uğrunda canından keçən qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur. Qədirbilən xalqımız belə qəhrəmanları həmişə qəlbində yaşadır, əbədi bir xatirə kimi yad edir. Ana Vətənin, doğma diyarın, müqəddəs torpağın şərəfi, qeyrəti, namusu yolunda canını fəda edənlərə əbədi eşq olsun!
“Vətən mənə oğul desə nə dərdim” (M. Araz)
Azərbaycan! Mənim doğma vətənim! Sən mənə nə qədər əziz, nə qədər munissən. Mən səni öz canımdan da artıq sevirəm.
Vətənə “Ana” deyirik. Bu kəlməyə hər kəs təkcə dilinin deyil, qəlbinin, hissiyyatının, idrakının, bir sözlə, varlığının bütün şirinliyini qatır. Həyatda kimsə həyat yoldaşından ayrılıb başqası ilə evlənə bilər, kimsə özünə yeni dost, yeni həmdəm tapa bilər. Ana isə hamı üçün təkdir, yeganədir və təkliyinə, yeganəliyinə görə müqəddəsdir, ülvidir, Allahın Özü kimi birdir, təkcədir. Ananı seçmirlər, onu dəyişmək də olmaz. Ana ülvidir, safdır, doğmaların doğmasıdır. “Ana” dediyimiz Vətən də belədir. Onu da nə dəyişmək olar, nə də yenisini axtarmaq… Onu ancaq qorumaq, yolunda sipər olmaq gərəkdir. Çünki qorunmayan torpaqdan vətən olmaz.
“Dədə Qorqud” filmində maraqlı bir epizod var. El ağsaqqalı, əli qopuzlu xalq ozanı Dədə Qorqud gəncliyə belə bir nəsihət verir: “Torpağı həm əkib-becərmək, həm də qorumaq lazımdır. Əgər torpağı əkib-becərməsən, onu qorumağına dəyməz. Əgər qorumasan, onda da əkib becərməyinə dəyməz”. Doğrudan da, çox dəyərli sözlərdir. Biz vətənin övladları, vətən oğluyuq. Vətən bizə oğul deyirsə, biz də bir oğul kimi onun qədrini bilməli, onun azadlığı və suverenliyi uğrunda canımızdan belə keçməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan! Ana torpaq!
Mən pərvanə, sən bir çıraq,
Varlığına varaq-varaq
Qurban olum, qurban olum.
Hazırda vətənimiz Azərbaycan öz ağır günlərini yaşayır. Ana vətənimizin qəlbində Qarabağ dərdi, Qarabağ nisgili ən ağrılı yerimizdir. Qarabağ kimi dilbər guşə düşmən tapdağı altında olduğu bir halda, biz heç vaxt özümüzü bəxtəvər hesab edə bilmərik. Buna bizim mənəvi haqqımız da yoxdur. Ya şəhid olmalı, ya da qəlb göynərtimiz olan Qarabağ torpağını qaytarmalı, Cıdır düzünə, İsa bulağına, İstisuya, Turşsuya qovuşmalıyıq.
Əlbəttə, ən böyük arzumuz odur ki, Ulu Tanrı ölümlə üz-üzə duran yurddaşlarımızı heç vaxt dünya işığına, həyatın şirinliyinə həsrət qoymasın, onları dünyanın ən qiymətli əşrəfi kimi hifz edib saxlasın. Lakin nə edəsən ki, müharibə müharibədir və o, itkisiz, qansız-qadasız olmur. Əgər Vətənimin – doğma Azərbaycanımın istiqlalının ən kiçik səhifəsi mənim qanımla yazıla bilərsə, mən bütün cismimi ulu yurduma qurban verməyə hazıram və inanıram ki, qeyrətli övladları olan ölkəm qalib gələcək və xoşbəxtlik sevincini yaşayacaqdır.
Kişi kişidirsə,
qorxmaz ölümdən,
Bu yoldakı
çətinlikdən, zülmdən.
Əgər Qarabağım
getsə əlimdən,
Bağışlarmı məni
xalqım, vətənim?
Vətənə “Ana” deyirik. Bu kəlməyə hər kəs təkcə dilinin deyil, qəlbinin, hissiyyatının, idrakının, bir sözlə, varlığının bütün şirinliyini qatır. Həyatda kimsə həyat yoldaşından ayrılıb başqası ilə evlənə bilər, kimsə özünə yeni dost, yeni həmdəm tapa bilər. Ana isə hamı üçün təkdir, yeganədir və təkliyinə, yeganəliyinə görə müqəddəsdir, ülvidir, Allahın Özü kimi birdir, təkcədir. Ananı seçmirlər, onu dəyişmək də olmaz. Ana ülvidir, safdır, doğmaların doğmasıdır. “Ana” dediyimiz Vətən də belədir. Onu da nə dəyişmək olar, nə də yenisini axtarmaq… Onu ancaq qorumaq, yolunda sipər olmaq gərəkdir. Çünki qorunmayan torpaqdan vətən olmaz.
“Dədə Qorqud” filmində maraqlı bir epizod var. El ağsaqqalı, əli qopuzlu xalq ozanı Dədə Qorqud gəncliyə belə bir nəsihət verir: “Torpağı həm əkib-becərmək, həm də qorumaq lazımdır. Əgər torpağı əkib-becərməsən, onu qorumağına dəyməz. Əgər qorumasan, onda da əkib becərməyinə dəyməz”. Doğrudan da, çox dəyərli sözlərdir. Biz vətənin övladları, vətən oğluyuq. Vətən bizə oğul deyirsə, biz də bir oğul kimi onun qədrini bilməli, onun azadlığı və suverenliyi uğrunda canımızdan belə keçməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan! Ana torpaq!
Mən pərvanə, sən bir çıraq,
Varlığına varaq-varaq
Qurban olum, qurban olum.
Hazırda vətənimiz Azərbaycan öz ağır günlərini yaşayır. Ana vətənimizin qəlbində Qarabağ dərdi, Qarabağ nisgili ən ağrılı yerimizdir. Qarabağ kimi dilbər guşə düşmən tapdağı altında olduğu bir halda, biz heç vaxt özümüzü bəxtəvər hesab edə bilmərik. Buna bizim mənəvi haqqımız da yoxdur. Ya şəhid olmalı, ya da qəlb göynərtimiz olan Qarabağ torpağını qaytarmalı, Cıdır düzünə, İsa bulağına, İstisuya, Turşsuya qovuşmalıyıq.
Əlbəttə, ən böyük arzumuz odur ki, Ulu Tanrı ölümlə üz-üzə duran yurddaşlarımızı heç vaxt dünya işığına, həyatın şirinliyinə həsrət qoymasın, onları dünyanın ən qiymətli əşrəfi kimi hifz edib saxlasın. Lakin nə edəsən ki, müharibə müharibədir və o, itkisiz, qansız-qadasız olmur. Əgər Vətənimin – doğma Azərbaycanımın istiqlalının ən kiçik səhifəsi mənim qanımla yazıla bilərsə, mən bütün cismimi ulu yurduma qurban verməyə hazıram və inanıram ki, qeyrətli övladları olan ölkəm qalib gələcək və xoşbəxtlik sevincini yaşayacaqdır.
Kişi kişidirsə,
qorxmaz ölümdən,
Bu yoldakı
çətinlikdən, zülmdən.
Əgər Qarabağım
getsə əlimdən,
Bağışlarmı məni
xalqım, vətənim?
Qəhrəmanlar ölmürlər
İnsan üçün həyatda ən gözəl və ən doğma şəxs onu dünyaya gətirən anadır. Ana müqəddəsdir və məhz müqəddəsliyinə görə Vətəni də anamız kimi sevir, ona “Ana Vətən!” deyirik. Vətən bizim varlığımız, fəxrimiz, qürurumuzdur. Vətən uğrunda, onun azadlıq və istiqlaliyyəti yolunda canını qurban verən, xalqın rifahı və xoşbəxtliyi naminə şəhid olan qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur, öz ölümləri ilə ölümsüzlüyə qovuşurlar.
Azərbaycan qəhrəmanlar yurdu, igidlər məskənidir. Neçə-neçə ərənlər yetişdirib bu müqəddəs torpaq, ulu diyar! Bu torpaq Babəklərin, Cavanşirlərin, Koroğluların vətənidir. Belə qəhrəmanlar həmişə yaşamışdır və daim yaşayacaqdır. Son dövrlərin narahat dünyası, zorla cəlb etdiyimiz Qarabağ savaşı bir daha göstərdi ki, Azərbaycan igidlər diyarı, qəhrəmanlar ölkəsidir. Bu torpaq halal torpaqdır. Kimlərinsə əlindən alınmayıb, kimlərdənsə zəbt olunmayıb. Halal bir torpağın övladları qəhrəman olmaya bilməz. Bu torpağın övladını torpaq özü götürməz.
Mən bu yazımda Azərbaycan qəhrəmanlarından biri haqqında – Quliyev Mətləb Kamran oğlu barədə söhbət açmaq istəyirəm.
Beyləqanda müəllim ailəsində anadan olmuş Mətləbi tale sanki vətən keşikçisi kimi həm çətin, həm də çətin olduğu qədər şərəfli bir xidmətə hazırlamışdı. Orta məktəbi bitirdikdən sonra təhsilini C. Naxçıvanski adına hərbi internet məktəbində davam etdirib onu əla qiymətlərlə başa vuran Mətləb bütün varlığı ilə hərbi sahəyə can atırdı. Təzəlikcə leytenant rütbəsi də almışdı. Onu qamətinə çox yaraşan hərbçi geyimində qapıdan girən görəndə evdəkilərin sevinci, qüruru sinələrinə sığmırdı.
Xain ermənilər Qarabağ savaşına əl atanda heç kim Mətləbin qarşısına ala bilmədi. Mətləbin bu sözləri hamını susdurdu: ” Torpaq o zaman vətən olur ki, onu qoruyasan, uğrunda qan tökəsən… kişi kimi…”
Milli Ordu hissələrində baş leytenant Mətləb Quliyevin başçılıq etdiyi vzvod Ağdam cəbhəsində ön cərgələrdə vuruşurdu. Sayca üstün olan, həm də ətrafdakı hakim yüksəkliklərə mövqe tutmuş ermənilər dəfələrlə hücuma keçsələr də, sərrast pulemyot atəşi ilə geri oturdular. Mətləb Döyüşü məharətlə idarə edir, ən çətin dəqiqələrdə özünü bu və ya digər mövqelərə çatdırırdı. Taqımın mövqeyi önündə yüzlərlə düşmən meyiti yerə sərilmişdi.
Vuruşmanın ən qızğın çağında taqımın pulemyotçusu həlak oldu. Atəşin zəiflədiyini erməni quldurları qələbə çalacaqlarını yəqin edib yenidən irəli cumdular. Səngərlərə yaxınlaşmışdılar ki, bayaqdan susan pulemyot yenidən dilləndi. Erməni sıraları bir anda pərən-pərən düşdü, ölənləri yerdəcə buraxıb qaçmağa üz qoydular.
Mətləb pulemyotun hər darağını boşaltdıqca, güllələr hədəfi yaxaladıqca elə bil Koroğlu nərəsi çəkir, qolu ilə gözlərini göynədən tərini silib yenidən tətiyi basırdı. O, bu döyüşdə şəxsən 30-dan artıq düşməni məhv etdi. Çətin döyüş bizim hissələrin qələbəsi ilə başa çatdı. Lakin bu qələbə üçün Mətləb öz canını qurban verdi, ölümü ilə ölümsüzlüyə qovuşdu. Belə qəhrəmanlar heç vaxt ölmürlər. Onlar qədirbilən xalqımızın qəlbində əbədi yaşayır, gələcək nəslə örnək kimi həmişə xatırlanır.
Azərbaycan qəhrəmanlar yurdu, igidlər məskənidir. Neçə-neçə ərənlər yetişdirib bu müqəddəs torpaq, ulu diyar! Bu torpaq Babəklərin, Cavanşirlərin, Koroğluların vətənidir. Belə qəhrəmanlar həmişə yaşamışdır və daim yaşayacaqdır. Son dövrlərin narahat dünyası, zorla cəlb etdiyimiz Qarabağ savaşı bir daha göstərdi ki, Azərbaycan igidlər diyarı, qəhrəmanlar ölkəsidir. Bu torpaq halal torpaqdır. Kimlərinsə əlindən alınmayıb, kimlərdənsə zəbt olunmayıb. Halal bir torpağın övladları qəhrəman olmaya bilməz. Bu torpağın övladını torpaq özü götürməz.
Mən bu yazımda Azərbaycan qəhrəmanlarından biri haqqında – Quliyev Mətləb Kamran oğlu barədə söhbət açmaq istəyirəm.
Beyləqanda müəllim ailəsində anadan olmuş Mətləbi tale sanki vətən keşikçisi kimi həm çətin, həm də çətin olduğu qədər şərəfli bir xidmətə hazırlamışdı. Orta məktəbi bitirdikdən sonra təhsilini C. Naxçıvanski adına hərbi internet məktəbində davam etdirib onu əla qiymətlərlə başa vuran Mətləb bütün varlığı ilə hərbi sahəyə can atırdı. Təzəlikcə leytenant rütbəsi də almışdı. Onu qamətinə çox yaraşan hərbçi geyimində qapıdan girən görəndə evdəkilərin sevinci, qüruru sinələrinə sığmırdı.
Xain ermənilər Qarabağ savaşına əl atanda heç kim Mətləbin qarşısına ala bilmədi. Mətləbin bu sözləri hamını susdurdu: ” Torpaq o zaman vətən olur ki, onu qoruyasan, uğrunda qan tökəsən… kişi kimi…”
Milli Ordu hissələrində baş leytenant Mətləb Quliyevin başçılıq etdiyi vzvod Ağdam cəbhəsində ön cərgələrdə vuruşurdu. Sayca üstün olan, həm də ətrafdakı hakim yüksəkliklərə mövqe tutmuş ermənilər dəfələrlə hücuma keçsələr də, sərrast pulemyot atəşi ilə geri oturdular. Mətləb Döyüşü məharətlə idarə edir, ən çətin dəqiqələrdə özünü bu və ya digər mövqelərə çatdırırdı. Taqımın mövqeyi önündə yüzlərlə düşmən meyiti yerə sərilmişdi.
Vuruşmanın ən qızğın çağında taqımın pulemyotçusu həlak oldu. Atəşin zəiflədiyini erməni quldurları qələbə çalacaqlarını yəqin edib yenidən irəli cumdular. Səngərlərə yaxınlaşmışdılar ki, bayaqdan susan pulemyot yenidən dilləndi. Erməni sıraları bir anda pərən-pərən düşdü, ölənləri yerdəcə buraxıb qaçmağa üz qoydular.
Mətləb pulemyotun hər darağını boşaltdıqca, güllələr hədəfi yaxaladıqca elə bil Koroğlu nərəsi çəkir, qolu ilə gözlərini göynədən tərini silib yenidən tətiyi basırdı. O, bu döyüşdə şəxsən 30-dan artıq düşməni məhv etdi. Çətin döyüş bizim hissələrin qələbəsi ilə başa çatdı. Lakin bu qələbə üçün Mətləb öz canını qurban verdi, ölümü ilə ölümsüzlüyə qovuşdu. Belə qəhrəmanlar heç vaxt ölmürlər. Onlar qədirbilən xalqımızın qəlbində əbədi yaşayır, gələcək nəslə örnək kimi həmişə xatırlanır.
İnsan əməklə ucalır
Hələ lap qədim zamanlardan əmək bəşər həyatının əsasını təşkil etmiş, insanın məhz insan kimi formalaşmasında həlledici mahiyyət daşımışdır. İbtidai insanlar zəruri faydalı əməklə məşğul olmuş və öz tələbatlarını onunla ödəmiş, zəruri yaşayış nemətlərini, əşyalarını onunla əldə etmişlər.
Əmək insan həyatının əsasını təşkil edir. Təsadüfi deyil ki, tarix boyu xalq arasında əməyə dair çoxlu atalar sözü və məsəllər yaranmış, bir çox sənətkarlarımız öz əsərlərində əməyi tərənnüm etmiş, əməkçi insan surətləri yaratmış, əməyin xariqələr yaradan qüdrətindən bəhs etmişlər.
“İş insanın cövhəridir”, “İşləməyən dişləməz”, “Əmək xoşbəxtliyin açarıdır” və s. kimi hikmətli kəlamlar çox maraqlı xalq deyimləridir. Dahi şairimiz Nizmi Gəncəvi öz əsərlərində əmək adamlarını dərin məhəbbətlə təsvir etmiş və əməyə yüksək qiymət vermişdir. Bu cəhətdən şairin “Sirlər xəzinəsi” poemasındakı “Kərpickəsən kişinin dastanı” hekayəti çox maraqlıdır. Burada göstərilir ki, Şam şəhərində kərpic kəsmək kimi ağır zəhmətlə məşğul olan bir qoca kişi yaşayırmış. O, əyninə öz əlinin zəhməti ilə otlardan biçdiyi köynək geyir, kərpic kəsib dolanırmış. Bir gün gənc bir oğlan kərpickəsən qocanın yanına gələrək bir qarın çörək üçün belə bir ağır zəhmət tələb edən işlə məşğul olmamasını ona məsləhət bilir. Qoca kişi cavan oğlanın məsləhətindən narazı qalaraq ona belə cavab verir:
Cavansan, belə cahillik etmə,
Əl çək acı sözlərdən, mənə ağıl öyrətmə.
Mən bir kəsə deyiləm xəznədən ötrü möhtac,
Əlimin zəhmətilə toxdur gözüm, deyil ac.
Onun üçün öyrətdim ki, əlimi bu sənətə,
Bir gün sənə əl açıb düşməyim xəcalətə.
Məni bu ruzi üçün günahkar sayma, bəsdir,
Düşünsən bilərsən ki, dediklərin əbəsdir.
Qocanın haqlı və ədalətli sözləri gəncə çox böyük təsir göstərir və o, hərəkətindən peşman olaraq üzr istəyərək çıxır gedir.
Nizaminin qocanın dili ilə dediyi sözlərdən göründüyü kimi, şair əməyə insana sərbəstlik verən, onu başqalarının qarşısında boyun əyib, əl açmaqdan xilas edən bir vasitə kimi baxır. Nizami həyatın mənasını zəhmətdə görür və göstərir ki, insan gərək əməyi sevsin və bununla da ən fəal insanların cərgəsinə daxil olsun. Zəhmətə alışmış hər kəs həyatın da əsl mənasını və gözəlliyini dərk edə bilər.
Şərəfli əmək insanı ucaldır, ona şöhrət gətirir. Ölkəmizdə öz halal əməyi, alın təri ilə ucalan xeyli sayda əmək qəhrəmanları vardır. Bu adamların hamısı öz əməkləri ilə ucalmış, cəmiyyətimizin adlı-sanlı adamlarına çevrilmişlər. Mən əminəm ki, vətənimiz həmişə şərəfli əməklə ucalacaq, tərəqqi edəcəkdir.
Əmək insan həyatının əsasını təşkil edir. Təsadüfi deyil ki, tarix boyu xalq arasında əməyə dair çoxlu atalar sözü və məsəllər yaranmış, bir çox sənətkarlarımız öz əsərlərində əməyi tərənnüm etmiş, əməkçi insan surətləri yaratmış, əməyin xariqələr yaradan qüdrətindən bəhs etmişlər.
“İş insanın cövhəridir”, “İşləməyən dişləməz”, “Əmək xoşbəxtliyin açarıdır” və s. kimi hikmətli kəlamlar çox maraqlı xalq deyimləridir. Dahi şairimiz Nizmi Gəncəvi öz əsərlərində əmək adamlarını dərin məhəbbətlə təsvir etmiş və əməyə yüksək qiymət vermişdir. Bu cəhətdən şairin “Sirlər xəzinəsi” poemasındakı “Kərpickəsən kişinin dastanı” hekayəti çox maraqlıdır. Burada göstərilir ki, Şam şəhərində kərpic kəsmək kimi ağır zəhmətlə məşğul olan bir qoca kişi yaşayırmış. O, əyninə öz əlinin zəhməti ilə otlardan biçdiyi köynək geyir, kərpic kəsib dolanırmış. Bir gün gənc bir oğlan kərpickəsən qocanın yanına gələrək bir qarın çörək üçün belə bir ağır zəhmət tələb edən işlə məşğul olmamasını ona məsləhət bilir. Qoca kişi cavan oğlanın məsləhətindən narazı qalaraq ona belə cavab verir:
Cavansan, belə cahillik etmə,
Əl çək acı sözlərdən, mənə ağıl öyrətmə.
Mən bir kəsə deyiləm xəznədən ötrü möhtac,
Əlimin zəhmətilə toxdur gözüm, deyil ac.
Onun üçün öyrətdim ki, əlimi bu sənətə,
Bir gün sənə əl açıb düşməyim xəcalətə.
Məni bu ruzi üçün günahkar sayma, bəsdir,
Düşünsən bilərsən ki, dediklərin əbəsdir.
Qocanın haqlı və ədalətli sözləri gəncə çox böyük təsir göstərir və o, hərəkətindən peşman olaraq üzr istəyərək çıxır gedir.
Nizaminin qocanın dili ilə dediyi sözlərdən göründüyü kimi, şair əməyə insana sərbəstlik verən, onu başqalarının qarşısında boyun əyib, əl açmaqdan xilas edən bir vasitə kimi baxır. Nizami həyatın mənasını zəhmətdə görür və göstərir ki, insan gərək əməyi sevsin və bununla da ən fəal insanların cərgəsinə daxil olsun. Zəhmətə alışmış hər kəs həyatın da əsl mənasını və gözəlliyini dərk edə bilər.
Şərəfli əmək insanı ucaldır, ona şöhrət gətirir. Ölkəmizdə öz halal əməyi, alın təri ilə ucalan xeyli sayda əmək qəhrəmanları vardır. Bu adamların hamısı öz əməkləri ilə ucalmış, cəmiyyətimizin adlı-sanlı adamlarına çevrilmişlər. Mən əminəm ki, vətənimiz həmişə şərəfli əməklə ucalacaq, tərəqqi edəcəkdir.
“Bilsin ana torpaq eşitsin Vətən! Müsəlləh əsgərəm mən də bu gündən.” (S.Vurğun)
Bu mövzuda inşa yazmalıyam. İlk növbədə fikirləşirəm ki, Səməd Vurğundan götürülmüş bu misraların inşa mövzusu kimi verilməsi nə üçündür? Ani olaraq bu sualın cavabı elə sual şəklində də beynimdə dolaşır: “Doğma diyarımızın beşdən bir hissəsi düşmən tapdağı altında olduğu bir vaxtda, bundan da aktual mövzu ola bilərmi?”
Böyük şairimizin “Vətən keşiyində” adlı şeirindən götürülmüş bu misralar xalq şairinin Vətən, xalq qarşısında əsgəri andı idi. Bu gün isə bu, bütün Azərbaycan xalqının, qeyrətli oğul və qızlarımızın Vətən qarşısındakı andıdır, niskili Qarabağımızın qarşısındakı əhdi, ilqarıdır. Vətəni müdafiə ideyası bizim hər birimizin mübarizə və qələbə devizidir, həyat bayrağımızdır.
Vətən məhəbbəti, vətənpərvərlik haqqında danışarkən S. Vurğunun bu sözləri yada düşür: “Mənsub olduğu xalqın varlığı ilə fəxr etməyən, onun eşqini müqəddəs bir məşəl kimi öz qəlbində yandırmayan bir insan öz vətəndaşlıq hissini dərk edə bilməz, ona vətənpərvər demək də gülünc olar.”
Vətən müqəddəsdir, Vətən pakdır, Vətən ülvidir. Vətən sevənlərin gözü tək safdır, aydan arı, sudan durudur. Vətən ana südü qədər şirin, ana qucağı tək isti, ana nəfəsi kimi doğmadır, əzizdir.
Bir filmdə eşitdiyim söz heç yadımdan çıxmır: “Demə ki, Vətən mənim üçün nə edib, de ki, mən Vətən üçün nə etmişəm.” Doğrudan da, çox gözəl sözlərdir. Vətəni yaşadan da, onu ucaldan da, şərəfləndirən də bizik, Vətən övladlarıyıq. Vətənimiz Azərbaycan özünün mürəkkəb və çətin dövrünü yaşayır. Ulu torpaqlarımızın beşdən bir hissəsi yağı əlindədir. Bir milyon yurddaşımız miskin qaçqın həyatı keçirir. Lakin Azərbaycan xalqı heç vaxt ruhdan düşməmişdir və biz ürəkdən inanırıq ki, çox tez bir zamanda torpaqlarımız azad ediləcək, mənfur düşmən üzərində qələbə qazanılacaqdır. Bu qələbədə isə biz də iştirak edəcəyik. Biz Vətənə borcumuzu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və ictimai-mədəni həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyik. Bu, bizim şərəfli işimiz, vətəndaşlıq borcumuzdur. Vətən bizdən hünərlər gözləyir.
Sahibsiz olan bir Vətənin
batması haqdır,
Yolunda can qoysaq, bu Vətən
batmayacaqdır.
Qəlbimizin nuru, ziyası,
gözüdür Vətən,
Bu Vətən qələbə müjdəsi
gözləyir bizdən!
Böyük şairimizin “Vətən keşiyində” adlı şeirindən götürülmüş bu misralar xalq şairinin Vətən, xalq qarşısında əsgəri andı idi. Bu gün isə bu, bütün Azərbaycan xalqının, qeyrətli oğul və qızlarımızın Vətən qarşısındakı andıdır, niskili Qarabağımızın qarşısındakı əhdi, ilqarıdır. Vətəni müdafiə ideyası bizim hər birimizin mübarizə və qələbə devizidir, həyat bayrağımızdır.
Vətən məhəbbəti, vətənpərvərlik haqqında danışarkən S. Vurğunun bu sözləri yada düşür: “Mənsub olduğu xalqın varlığı ilə fəxr etməyən, onun eşqini müqəddəs bir məşəl kimi öz qəlbində yandırmayan bir insan öz vətəndaşlıq hissini dərk edə bilməz, ona vətənpərvər demək də gülünc olar.”
Vətən müqəddəsdir, Vətən pakdır, Vətən ülvidir. Vətən sevənlərin gözü tək safdır, aydan arı, sudan durudur. Vətən ana südü qədər şirin, ana qucağı tək isti, ana nəfəsi kimi doğmadır, əzizdir.
Bir filmdə eşitdiyim söz heç yadımdan çıxmır: “Demə ki, Vətən mənim üçün nə edib, de ki, mən Vətən üçün nə etmişəm.” Doğrudan da, çox gözəl sözlərdir. Vətəni yaşadan da, onu ucaldan da, şərəfləndirən də bizik, Vətən övladlarıyıq. Vətənimiz Azərbaycan özünün mürəkkəb və çətin dövrünü yaşayır. Ulu torpaqlarımızın beşdən bir hissəsi yağı əlindədir. Bir milyon yurddaşımız miskin qaçqın həyatı keçirir. Lakin Azərbaycan xalqı heç vaxt ruhdan düşməmişdir və biz ürəkdən inanırıq ki, çox tez bir zamanda torpaqlarımız azad ediləcək, mənfur düşmən üzərində qələbə qazanılacaqdır. Bu qələbədə isə biz də iştirak edəcəyik. Biz Vətənə borcumuzu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və ictimai-mədəni həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyik. Bu, bizim şərəfli işimiz, vətəndaşlıq borcumuzdur. Vətən bizdən hünərlər gözləyir.
Sahibsiz olan bir Vətənin
batması haqdır,
Yolunda can qoysaq, bu Vətən
batmayacaqdır.
Qəlbimizin nuru, ziyası,
gözüdür Vətən,
Bu Vətən qələbə müjdəsi
gözləyir bizdən!
Çörək əzəldən elin varı sayılıb
Xalqımızda çox gözəl bir adət var. Böyüklər həmişə kiçiklərə nəsihət edərlər ki, yerdə çörək parçası görəndə onu qaldırıb öpmək və uca bir yerə qoymaq lazımdır. Bizdə əsl dostluğu da çörək kəsməklə başlayır, and içəndə də çörəyə and içərlər. Bütün bunlar göstərir ki, xalıqmız çörəyə müqəddəs bir nemət kimi, bərəkət kimi qiymət verir və onu uca tutur.
İnsanlara çörək qədər olan başqa olan bir nemət yoxdur. Azərbaycan xalqı ən qədim zamanlardan çörəyə ehtiramla yanaşmış, evinə ən əziz qonaq gələndə onu duz-çörəklə qarşılamışdır.
Çörək əvəzedilməz nemətdir. Hər yerdə süfrəyə birinci çörək gətirirlər. Çünki çörək süfrənin şahıdır. Çörəksiz ən böyük qonaqlıq da insanı doydura bilməz. Çörək elin varı, elin sərvətidir. Çörəyə xor baxmaq, onu ayaq altda atmaq, tullamaq, diz üstdə bölmək ən böyük günah sayılır.
Dadlı, bərəkətlidir,
Çiçək təravətlidir,
Dünyada şöhrətlidir,
Azərbaycan çörəyi!
Onu ancaq mərdlə kəs,
Hümmətin bilsə hər kəs,
Diz üstündə bölünməz
Azərbaycan çörəyi!
Çörək həyatdır, çörək yaşayışdır. Çörək olan yerdə gülüş də var, mahnı da var, oyun da var. Çörəyi bol olan xalqa zaval yoxdur, o, heç vaxt basılmaz. Böyük şairimiz Səməd Vurğun çox gözəl demişdir:
Torpağa düşməsin havayı bir dən,
Çörək bol olarsa, basılmaz Vətən!
Görkəmli rus alimi A.K.Timirzayev demişdir: “Çörək insan zəkasının ən böyük kəşfidir.” Deməli, bu kəşfin sayəsində hasil olan çörəyə ehtiram göstərmək, onu uca tutmaq bizim hər birimizin müqəddəs borcudur.
Çörəyi tapdalamaq, ona xor baxmaq olmaz. Çörəyi bilmədən tapdaladıqda onu öpərək göz üstə qoymaq lazımdır. Ata-babalarımız deyiblər ki, çörəyə xor baxan, ona hörmətsizlik edən adamın evində heç vaxt bolluq olmaz. Çünki çörəyə hörmətsizlik evin bərəkətini qaçırır.
Çörəyə ver çörəkçiyə,
Birini də üstəlik.
Çörək müqəddəs nemətdir.
Çörək verən ol, çörək kəsən olma.
Çörək verən əli kəsməzlər.
İstəyirsən bol çörək,
Al əlinə bel, kürək.
Duz-çörəyi itirmək günahdır.
Verilən el sözləri bir daha göstərir ki, xalq həmişə çörəyi müqəddəs hesab etmiş və ona hörmətlə yanaşmışdır. Çörəyi uca tutmaq və qorumaq hamımızın borcudur. Mən arzu edirəm ki, dəyirmanlarımız həmişə taxıllı, çuvallarımız unlu, təknələrimiz çörəkli olsun.
İnsanlara çörək qədər olan başqa olan bir nemət yoxdur. Azərbaycan xalqı ən qədim zamanlardan çörəyə ehtiramla yanaşmış, evinə ən əziz qonaq gələndə onu duz-çörəklə qarşılamışdır.
Çörək əvəzedilməz nemətdir. Hər yerdə süfrəyə birinci çörək gətirirlər. Çünki çörək süfrənin şahıdır. Çörəksiz ən böyük qonaqlıq da insanı doydura bilməz. Çörək elin varı, elin sərvətidir. Çörəyə xor baxmaq, onu ayaq altda atmaq, tullamaq, diz üstdə bölmək ən böyük günah sayılır.
Dadlı, bərəkətlidir,
Çiçək təravətlidir,
Dünyada şöhrətlidir,
Azərbaycan çörəyi!
Onu ancaq mərdlə kəs,
Hümmətin bilsə hər kəs,
Diz üstündə bölünməz
Azərbaycan çörəyi!
Çörək həyatdır, çörək yaşayışdır. Çörək olan yerdə gülüş də var, mahnı da var, oyun da var. Çörəyi bol olan xalqa zaval yoxdur, o, heç vaxt basılmaz. Böyük şairimiz Səməd Vurğun çox gözəl demişdir:
Torpağa düşməsin havayı bir dən,
Çörək bol olarsa, basılmaz Vətən!
Görkəmli rus alimi A.K.Timirzayev demişdir: “Çörək insan zəkasının ən böyük kəşfidir.” Deməli, bu kəşfin sayəsində hasil olan çörəyə ehtiram göstərmək, onu uca tutmaq bizim hər birimizin müqəddəs borcudur.
Çörəyi tapdalamaq, ona xor baxmaq olmaz. Çörəyi bilmədən tapdaladıqda onu öpərək göz üstə qoymaq lazımdır. Ata-babalarımız deyiblər ki, çörəyə xor baxan, ona hörmətsizlik edən adamın evində heç vaxt bolluq olmaz. Çünki çörəyə hörmətsizlik evin bərəkətini qaçırır.
Çörəyə ver çörəkçiyə,
Birini də üstəlik.
Çörək müqəddəs nemətdir.
Çörək verən ol, çörək kəsən olma.
Çörək verən əli kəsməzlər.
İstəyirsən bol çörək,
Al əlinə bel, kürək.
Duz-çörəyi itirmək günahdır.
Verilən el sözləri bir daha göstərir ki, xalq həmişə çörəyi müqəddəs hesab etmiş və ona hörmətlə yanaşmışdır. Çörəyi uca tutmaq və qorumaq hamımızın borcudur. Mən arzu edirəm ki, dəyirmanlarımız həmişə taxıllı, çuvallarımız unlu, təknələrimiz çörəkli olsun.
“Qalx ayağa, Azərbaycan!” (M.Araz)
Qədim və şanlı tarixi olan Odlar yurdu Azərbaycan öz təbii və mənəvi sərvətləri ilə həmişə zəngin və səxavətli olmuşdu. Onun bitib-tükənməyən qara qızılı, kəhrəba buğdası, dadlı-ləzzətli meyvələri, sərin, şəfalı yaylaqları hamını heyrətə gətirmişdir. Neçə-neçə xalqın görkəmli elm və sənət xadimləri yurdumuz qarış-qarış gəzmiş, bu möcüzələr aləminin gözəlliklərinə vurğun kəsilərək, əsrlər boyu onu ürək və ilhamla tərənnüm etmişlər.
Bəli, təbiət öz bolluğunu və səxavətini heç vaxt bu torpaqdan əsirgəməmişdir. Bu torpağın insanları da dost ürəkli, qonaqsevərdirlər. Onlar son tikələrini də dostla bölməyə, özləri çətinə düşsələr də, başqasını çətinlikdən qurtarmağa hazırdırlar. Amma nə edəsən ki, təbiətin səxavəti, yurdumuzun sərvəti, eləcə də, xalqımızın kin-küdurətsiz saf qəlbi həmişə başımıza bəla olmuş, çox vaxt dost dediyimiz kəslərdə naxələflik görmüşük. Çörəyimizi yeyib suyumuzu içən, üzdə özünü dost kimi göstərib daxildə türkə qənim kəsilən alçaq xislətli erməniləri tanımamış,onların xəbis niyyətlərindən xəbər tutmamışıq. “ Böyük Ermənistan” xülyasına qapılan ermənilər Rusiya imperiyasına arxalanaraq doğma yurdumuzun iyirmi faiz ərazisini qəsb etmiş, bir milyon yurddaşımızı öz torpaqlarından qovaraq qaçqına çevirmişlər. Qarabağımıza, Cıdır düzünə, İsa bulağına həsrət qalmışıq.
Əzilmişik, amma üzülməmişik. Qəhrəman oğulları, qeyrətli qızları olan bir xalq heç zaman sına bilməz, əyilə bilməz. Çox keçməyəcək ki, Azərbaycan oğlu kükrəyərək yerindən qalxacaq, əsl hərb meydanını düşmənə göstərəcəkdir. Ya odlara yanmalı, ya da Vətənimiz Azərbaycanın ən dilbər guşəsi olan Qarabağı yağı əlindən xilas etməliyik. Ya şəhid olmalı, ya da Koroğlu cəsarətini, Babək vüqarını düşmənə göstərməliyik.
Millətimiz öz yurdunda əsir-yesir,
Bu musibət ürəklərdə sanki bir dağ,
Ayağa dur, Vətən oğlu, bayrağını
Düşməninin düz gözünün içinə çax!
Biz bu günün şagirdi, sabahın müstəqil dövlət qurucularıyıq. Ürəkdən inanırıq ki, çox tezliklə torpaqlarımız yağı əsarətindən xilas ediləcək, düşmən üzərində qələbə qazanılacaqdır. Bu qələbədə isə biz də iştirak edəcəyik. Biz vətənə borcumuzu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və mədəni-siyasi həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyik. Bu, bizim şərəfli işimiz, vətəndaşlıq borcumuzdur. Vətən bizə güvənir və bizdən hünərlər gözləyir.
Mən Vətənim Azərbaycanın vüqarı, şərəfi naminə canımdan da, qanımdan da keçməyə hazıram. Mənim ürəyim vətənə sonsuz məhəbbətlə doludur. Əgər bu ürək:
Vətənimçin lazım gəlsə,
Polad kimi gərilməsə,
Torpağına sərilməsə,
Demək, o heç üərk deyil,
O heç mənə gərək deyil.
Bəli, təbiət öz bolluğunu və səxavətini heç vaxt bu torpaqdan əsirgəməmişdir. Bu torpağın insanları da dost ürəkli, qonaqsevərdirlər. Onlar son tikələrini də dostla bölməyə, özləri çətinə düşsələr də, başqasını çətinlikdən qurtarmağa hazırdırlar. Amma nə edəsən ki, təbiətin səxavəti, yurdumuzun sərvəti, eləcə də, xalqımızın kin-küdurətsiz saf qəlbi həmişə başımıza bəla olmuş, çox vaxt dost dediyimiz kəslərdə naxələflik görmüşük. Çörəyimizi yeyib suyumuzu içən, üzdə özünü dost kimi göstərib daxildə türkə qənim kəsilən alçaq xislətli erməniləri tanımamış,onların xəbis niyyətlərindən xəbər tutmamışıq. “ Böyük Ermənistan” xülyasına qapılan ermənilər Rusiya imperiyasına arxalanaraq doğma yurdumuzun iyirmi faiz ərazisini qəsb etmiş, bir milyon yurddaşımızı öz torpaqlarından qovaraq qaçqına çevirmişlər. Qarabağımıza, Cıdır düzünə, İsa bulağına həsrət qalmışıq.
Əzilmişik, amma üzülməmişik. Qəhrəman oğulları, qeyrətli qızları olan bir xalq heç zaman sına bilməz, əyilə bilməz. Çox keçməyəcək ki, Azərbaycan oğlu kükrəyərək yerindən qalxacaq, əsl hərb meydanını düşmənə göstərəcəkdir. Ya odlara yanmalı, ya da Vətənimiz Azərbaycanın ən dilbər guşəsi olan Qarabağı yağı əlindən xilas etməliyik. Ya şəhid olmalı, ya da Koroğlu cəsarətini, Babək vüqarını düşmənə göstərməliyik.
Millətimiz öz yurdunda əsir-yesir,
Bu musibət ürəklərdə sanki bir dağ,
Ayağa dur, Vətən oğlu, bayrağını
Düşməninin düz gözünün içinə çax!
Biz bu günün şagirdi, sabahın müstəqil dövlət qurucularıyıq. Ürəkdən inanırıq ki, çox tezliklə torpaqlarımız yağı əsarətindən xilas ediləcək, düşmən üzərində qələbə qazanılacaqdır. Bu qələbədə isə biz də iştirak edəcəyik. Biz vətənə borcumuzu bu gün oxumaqla, sabah isə müstəqil Azərbaycan ordusunda vuruşmaqla, iqtisadiyyatın və mədəni-siyasi həyatın müxtəlif sahələrində çalışmaqla verəcəyik. Bu, bizim şərəfli işimiz, vətəndaşlıq borcumuzdur. Vətən bizə güvənir və bizdən hünərlər gözləyir.
Mən Vətənim Azərbaycanın vüqarı, şərəfi naminə canımdan da, qanımdan da keçməyə hazıram. Mənim ürəyim vətənə sonsuz məhəbbətlə doludur. Əgər bu ürək:
Vətənimçin lazım gəlsə,
Polad kimi gərilməsə,
Torpağına sərilməsə,
Demək, o heç üərk deyil,
O heç mənə gərək deyil.
Həyatda kimdən nümunə götürmək istərdim
İnsan üçün ən yaxşı tərbiyə vasitələrindən biri şəxsi nümunədir. Gördüyümüz, münasibətdə olduğumuz yaxşı adamlar, gözəl nümunəyə çevrilir, tərbiyə məktəbi olurlar. Biz belə insanlara oxşamağa çalışmaqla özümüzü tərbiyə edir, mənəvi yüksəlişə can atırıq.
Mənim həyatada ən sevimli şəxslərim öz müəllimlərimdir. Mən öz müəllimlərimi çox sevir və onlardan nümunə götürürəm. Bu həm də mənim müəllim sənətinə olan məhəbbətimdən irəli gəlir. Mən müəllimlik sənətindən şərəfli heç nə qəbul edə bilmirəm. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi, “Müəllim vəzifəsi ona görə şərəflidir ki, o, cəmiyyət üçün ən dəyərli, ən bilikli, zəkalı, tərbiyəli vətənpərvər vətəndaşlar yetirir.” Bəli, bu, doğurdan da, belədir. Müəllim ömrü bir çırağa bənzər. Sönənə qədər bilik dolu hərarətini şagirdinin duyğularına, idrakına hopdurur. Müəllim ömrü bir Aya bənzər. O, şagirdin mənəvi dünyasındakı qaranlıqları öz işığı ilə əridir nə nurlandırır.
Dirilik suyudur hər kəlmən, inan,
Səadət tapıbdır onu eşidən kəs.
Yaxşı müəllimdən yaxşı dərs alan
Həyatda heç vədə büdrəyə bilməz.
Görkəmli şairimiz Cavad Cavadlının müəllim haqqında dediyi bu kəlmələr mənim ürəyimdən xəbər verir və bir şeyə inanıram ki, həqiqətən, yaxşı müəllimin pis şagirdi ola bilməz. Çünki yaxşı müəllim ən pis şagirdi belə öz təsiri altına alıb tərbiyə etməyə, onu əsl insana çevirməyə qadirdir. Mənim də müəllimlərim belə şəxslərdir. Onlar pərvanə tək başımıza dolanır, bizdən ötrü özlərini oda vurmaqdan çəkinmirlər. Onlar bizə öz doğma balaları kimi yanaşır, ağrımızı öz ağrıları, sevincimizi öz sevincləri kimi qəbul edirlər. Heç yadımdan çıxmaz. Ədəbiyyat müəllimimiz məni keçmiş dərsi danışmaq üçün lövhəyə çağırdı. Böyük şövqlə dərsi danışmağa başladım. Dərsi danışdıqca müəllimə fikir verirdim. Onun üzündə elə bir məmnunluq duyğusu, elə bir nur var idi ki, ona baxan şəxs onun həmin anda ən xoşbəxt insan olduğunu fikirləşərdi. Mənim dərsi yaxşı danışmağım müəllimi göyün yeddinci qatına qaldırmışdı. Belə müəllimi sevməmək, onu nümunə kimi qəbul etməmək mümkündürmü? Əsla yox .
Mən bu gün adi bir şagirdəm. Qəlbim arzularla doludur. Gələcəkdə yazıçı ola bilsəm, öz şah əsərimi müəllimlərim haqqında yazacağam, heykəltəraş ola bilsəm, müəllimlərimin bütün daxili və xarici gözəlliklərini əks etdirməyə qadir olan bir müəllim heykəli yaradacağam, bir rəssam ola bilsəm, elə bir gözəl müəllim portreti çəkəcəyəm ki, baxan kimi hamı onun öz ülvi əməlləri ilə məlakələrdən yüksəkdə durduğunu görə bisin.
Qara saçlarına düşən ağ dənin
Hamısı zəhmətdən gəlibdir başa
Hara baxıramsa, müəllim, sənin,
Arzunu günəşlə görürəm qoşa.
Mənim həyatada ən sevimli şəxslərim öz müəllimlərimdir. Mən öz müəllimlərimi çox sevir və onlardan nümunə götürürəm. Bu həm də mənim müəllim sənətinə olan məhəbbətimdən irəli gəlir. Mən müəllimlik sənətindən şərəfli heç nə qəbul edə bilmirəm. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi, “Müəllim vəzifəsi ona görə şərəflidir ki, o, cəmiyyət üçün ən dəyərli, ən bilikli, zəkalı, tərbiyəli vətənpərvər vətəndaşlar yetirir.” Bəli, bu, doğurdan da, belədir. Müəllim ömrü bir çırağa bənzər. Sönənə qədər bilik dolu hərarətini şagirdinin duyğularına, idrakına hopdurur. Müəllim ömrü bir Aya bənzər. O, şagirdin mənəvi dünyasındakı qaranlıqları öz işığı ilə əridir nə nurlandırır.
Dirilik suyudur hər kəlmən, inan,
Səadət tapıbdır onu eşidən kəs.
Yaxşı müəllimdən yaxşı dərs alan
Həyatda heç vədə büdrəyə bilməz.
Görkəmli şairimiz Cavad Cavadlının müəllim haqqında dediyi bu kəlmələr mənim ürəyimdən xəbər verir və bir şeyə inanıram ki, həqiqətən, yaxşı müəllimin pis şagirdi ola bilməz. Çünki yaxşı müəllim ən pis şagirdi belə öz təsiri altına alıb tərbiyə etməyə, onu əsl insana çevirməyə qadirdir. Mənim də müəllimlərim belə şəxslərdir. Onlar pərvanə tək başımıza dolanır, bizdən ötrü özlərini oda vurmaqdan çəkinmirlər. Onlar bizə öz doğma balaları kimi yanaşır, ağrımızı öz ağrıları, sevincimizi öz sevincləri kimi qəbul edirlər. Heç yadımdan çıxmaz. Ədəbiyyat müəllimimiz məni keçmiş dərsi danışmaq üçün lövhəyə çağırdı. Böyük şövqlə dərsi danışmağa başladım. Dərsi danışdıqca müəllimə fikir verirdim. Onun üzündə elə bir məmnunluq duyğusu, elə bir nur var idi ki, ona baxan şəxs onun həmin anda ən xoşbəxt insan olduğunu fikirləşərdi. Mənim dərsi yaxşı danışmağım müəllimi göyün yeddinci qatına qaldırmışdı. Belə müəllimi sevməmək, onu nümunə kimi qəbul etməmək mümkündürmü? Əsla yox .
Mən bu gün adi bir şagirdəm. Qəlbim arzularla doludur. Gələcəkdə yazıçı ola bilsəm, öz şah əsərimi müəllimlərim haqqında yazacağam, heykəltəraş ola bilsəm, müəllimlərimin bütün daxili və xarici gözəlliklərini əks etdirməyə qadir olan bir müəllim heykəli yaradacağam, bir rəssam ola bilsəm, elə bir gözəl müəllim portreti çəkəcəyəm ki, baxan kimi hamı onun öz ülvi əməlləri ilə məlakələrdən yüksəkdə durduğunu görə bisin.
Qara saçlarına düşən ağ dənin
Hamısı zəhmətdən gəlibdir başa
Hara baxıramsa, müəllim, sənin,
Arzunu günəşlə görürəm qoşa.
Kimlərə əsl vətənpərvər demək olar?
Olduqca geniş mənaya malik olan vətənpərvərlik anlayışı özündə vətənə, millətə sevgi hissini, müxtəlif səviyyə və istiqamətlərdə vətənə, millətə xidmət etməyi birləşdirirsə, bunları zirvəsində Vətən üçün ölümə hazır olmaq dayanır. Bu, vətənpərvərliyin ən uca və ali formasıdır. Bəşər övladı Vətənə xidmət etməyin bundan uca zirvəsini kəşf etməmişdir.
Vətənpərvərlik məsələsi cəmiyyətdə daim aktual olmuş, bu gün də aktual olaraq qalır. Millətin vətənpərvərliyi onun tamlığının, bütövlüyünün təməli desək, bəlkə də, səhv etmərik. Bir xalqın, millətin vətənpərvərlik şüuru onun digər xalqlar və millətlər tərəfindən qəbul edilməsi, tanınması, hörmətlə qarşılanması, ən əsası isə o xalqın yaratdığı dövlətin bütövlüyü, varlığı, suverenliyi ilə ölçülür.
Əgər biz tarixi keçmişimizə nəzər salsaq, görərik ki, doğma yurdumuz Azərbaycanın igid, cəsur oğulları, qeyrətli qızları həmişə vətənpərvər olmuş, yadelli işğalşılara qarşı qəhrəmancasına mübarizə apararaq Vətənimizi düşmən ayağına verməmişlər. Mərd, mübariz oğul və qızlarımız öz doğma vətənlərini həmişə hərarətlə sevmiş, onun qədrini bilmiş, vətən naminə canlarını qurban verməkdən çəkinməmişlər. Bu igid Vətən övladları doğma yurd naminə canlarından keçməklə əsl vətənpərvərlik nümunəsi göstərmiş, şərəfli bir iz qoyub getmişlər.
Azərbaycan xalqının igid oğullarından Cavanşirin, Babəkin, Koroğlunun yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi tarixi keçmişimizdirsə, bu günümüzün qəhrəmanlıq tarixini bəzəyən oğul və qızlar son dövrlərin Qarabağ savaşının qəhrəmanları, ölümləri ilə ölümsüzlüyə qovuşan şəhidlərdir.
Mən bu yazımda belə qəhrəmanlardan biri – Hüseynov Vüqar Tofiq oğlu haqqında danışmaq istəyirəm.
Cəbrayıl rayonunun Daşkəsən kəndində anadan olmuş Vüqar kənd orta məktəbini batirdikdən sonra Bakı şəhərində 14 nömrəli texniki-peşə məktəbində təhsil almış, buradan da orduya xidmətə getmişdir. Ordudan tərxis olunduqdan sonra Binəqədi Neft-Qazçıxarma idarəsində elektrik qaynaqçısı işləyirdi.
Qarabağ savaşı onu da başqa vətən gəncləri kimi düşmənlə üz-üzə qoydu. Könüllü olaraq cəbhəyə gələn Vüqar ilk günlərdən ermənilərin qəniminə çevrildi. Özünü döyüşlərin ən qızğın meydanına atır, düşmənə qan uddururdu.
Döyüşlərin biri Buzluq kəndi uğrunda idi. Düşmən bütün qüvvələrini səfərbər edərək Buzluq kəndinə yiyələnmək istəyirdi. Vüqar yoldaşları ilə ön postlardan birində mövqe tutmuşdur. Gün ərzində bu dəstə beş hücuma məruz qalmışdır. Hər dəfə erməniləri yaxına buraxıb sərrast atəşlə tələfata uğradırdılar. Düşmən getdikcə quduzlaşır, irəli soxulmağa can atırdı. Qarşı tərəfdən də güllənin az atılması onları şirnikdirmişdi. Səngərə çataçatda güclü atəşə tuş olub bir anlığa çaşbaş düşdülər. Elə bu andaca cəsur döyüşçülərimiz irəli atılıb əks-hücuma keçdilər. Qələbə çalındı, lakin dəstəyə ağır bir itki üz verdi: igid və qorxmaz Vüqar Hüseynov bu döyüşdə qəhəramanlıqla həlak oldu.
İgid Vətən oğlu doğma torpaq, müqəddəs yurd uğrunda canını qurban verdi, şəhidlik zirvəsinə ucalaraq ölümsüzlüyə qovuşdu. Vətəni sevən, vətən yolunda canından keçən qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur, qədirbilən xalqımızın qəlbində əbədi yaşayırlar.
Vətənpərvərlik məsələsi cəmiyyətdə daim aktual olmuş, bu gün də aktual olaraq qalır. Millətin vətənpərvərliyi onun tamlığının, bütövlüyünün təməli desək, bəlkə də, səhv etmərik. Bir xalqın, millətin vətənpərvərlik şüuru onun digər xalqlar və millətlər tərəfindən qəbul edilməsi, tanınması, hörmətlə qarşılanması, ən əsası isə o xalqın yaratdığı dövlətin bütövlüyü, varlığı, suverenliyi ilə ölçülür.
Əgər biz tarixi keçmişimizə nəzər salsaq, görərik ki, doğma yurdumuz Azərbaycanın igid, cəsur oğulları, qeyrətli qızları həmişə vətənpərvər olmuş, yadelli işğalşılara qarşı qəhrəmancasına mübarizə apararaq Vətənimizi düşmən ayağına verməmişlər. Mərd, mübariz oğul və qızlarımız öz doğma vətənlərini həmişə hərarətlə sevmiş, onun qədrini bilmiş, vətən naminə canlarını qurban verməkdən çəkinməmişlər. Bu igid Vətən övladları doğma yurd naminə canlarından keçməklə əsl vətənpərvərlik nümunəsi göstərmiş, şərəfli bir iz qoyub getmişlər.
Azərbaycan xalqının igid oğullarından Cavanşirin, Babəkin, Koroğlunun yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi tarixi keçmişimizdirsə, bu günümüzün qəhrəmanlıq tarixini bəzəyən oğul və qızlar son dövrlərin Qarabağ savaşının qəhrəmanları, ölümləri ilə ölümsüzlüyə qovuşan şəhidlərdir.
Mən bu yazımda belə qəhrəmanlardan biri – Hüseynov Vüqar Tofiq oğlu haqqında danışmaq istəyirəm.
Cəbrayıl rayonunun Daşkəsən kəndində anadan olmuş Vüqar kənd orta məktəbini batirdikdən sonra Bakı şəhərində 14 nömrəli texniki-peşə məktəbində təhsil almış, buradan da orduya xidmətə getmişdir. Ordudan tərxis olunduqdan sonra Binəqədi Neft-Qazçıxarma idarəsində elektrik qaynaqçısı işləyirdi.
Qarabağ savaşı onu da başqa vətən gəncləri kimi düşmənlə üz-üzə qoydu. Könüllü olaraq cəbhəyə gələn Vüqar ilk günlərdən ermənilərin qəniminə çevrildi. Özünü döyüşlərin ən qızğın meydanına atır, düşmənə qan uddururdu.
Döyüşlərin biri Buzluq kəndi uğrunda idi. Düşmən bütün qüvvələrini səfərbər edərək Buzluq kəndinə yiyələnmək istəyirdi. Vüqar yoldaşları ilə ön postlardan birində mövqe tutmuşdur. Gün ərzində bu dəstə beş hücuma məruz qalmışdır. Hər dəfə erməniləri yaxına buraxıb sərrast atəşlə tələfata uğradırdılar. Düşmən getdikcə quduzlaşır, irəli soxulmağa can atırdı. Qarşı tərəfdən də güllənin az atılması onları şirnikdirmişdi. Səngərə çataçatda güclü atəşə tuş olub bir anlığa çaşbaş düşdülər. Elə bu andaca cəsur döyüşçülərimiz irəli atılıb əks-hücuma keçdilər. Qələbə çalındı, lakin dəstəyə ağır bir itki üz verdi: igid və qorxmaz Vüqar Hüseynov bu döyüşdə qəhəramanlıqla həlak oldu.
İgid Vətən oğlu doğma torpaq, müqəddəs yurd uğrunda canını qurban verdi, şəhidlik zirvəsinə ucalaraq ölümsüzlüyə qovuşdu. Vətəni sevən, vətən yolunda canından keçən qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur, qədirbilən xalqımızın qəlbində əbədi yaşayırlar.
Səadətə gedən yol əmək cəbhəsindən keçir
Əmək insan həyatının, onun sağlamlığının və firavan yaşayışının birinci və əsas şərtidir. Xoşbəxtliyin, bəxt yarlığın açarı zəhmətdən, alın tərindədir. Səadətə, xoş günlərə gedən yol yalnız əmək cəbhəsindən keçir. Əmək insanı ucaldır, onu şöhrətləndirir. Xalqımız arasında əməyə aid çoxlu gözəl atalar sözləri vardır. Bunlardan bəzilərinə diqqət yetirək:
İş insanın cövhəridir.
İşləməyən dişləməz.
Əmək xoşbəxtliyin açarıdır.
Zəhmət olmayan evdən tüstü çıxmaz.
İstəyirsən bol çörək,
Al əlinə bel kürək.
Bəziləri əmək, zəhmət dedikdə, elə fikirləşirlər ki, bu yalnız fiziki işdir, fəhlə və ya kəndli əməyidir. Lakin zehni işlə məşğul olan tədqiqatçılarımızı, elmin yüksək zirvələrini fəth edən alimlərimizi, bədii yaradıcılıq sahəsində çalışan şair və yazıçılarımızı, rəssam və bəstəkarlarımızı və başqalarını da unutmaq olmaz.
Əmək şandır, şərəfdir, şöhrətdir. Yazılı ədəbiyyatımızda əməyə aid çoxlu gözəl nümunələr vardır.
Görkəmli şairimiz Hüseyn Arifin “Fəhlə əli” şeiri qurub-yaratmaq eşqi ilə yaşayan, öz zəhməti ilə xalqın dərin rəğbətini qazanmış fəhlələrə, onların qabarlı əllərinə həsr olunmuşdur. Şair bu əllərin qadir qüvvəsini, gücünü poladla, dəmirlə müqayisə edir, bu əllərin sahibini ucaların ucası sayır və göstərir ki, zəhmətkeş fəhlə əlləri heç vaxt özgə süfrəsinə uzanmamışdır. Şeirdə fəhlə əlləri, bu əllərin halal zəhməti yüksək iftixar hissi ilə tərənnüm edilir:
Ovcunda qaynayıb coşur bu əlin
Zavod da, mədən də, torpaq da, su da,
Qızılgül ətri tək xoşdur bu əlin
Benzin qoxusu da, neft qoxusu da.
Həyatda ən gözəl şey zəhmətlə, ağıllı insan əli ilə yaranan şeydir. Əmək bizim ən yaxın dostumuzdur. Şairə Mirvarid Dilbazi özünün “ Əməkdir mənim adım” şeirndə yalnız əməklə yüksəldiyini, əməyin ona xoşbəxtlik və səadət gətirdiyini, əməksiz yaşaya bilmədiyini göstərir:
İnci, mirvari deyil,
Əməkdir mənim adım,
Həyatımda bir gün də
Əməksiz yaşamadım
Odur ancaq ən yaxın,
Əziz, doğma sandığım,
Ağır zamanlarımda
Hər vaxt arxalandığım.
Evimin, ailəmin
Odur bəxtiyarlığı.
İş insanın cövhəridir.
İşləməyən dişləməz.
Əmək xoşbəxtliyin açarıdır.
Zəhmət olmayan evdən tüstü çıxmaz.
İstəyirsən bol çörək,
Al əlinə bel kürək.
Bəziləri əmək, zəhmət dedikdə, elə fikirləşirlər ki, bu yalnız fiziki işdir, fəhlə və ya kəndli əməyidir. Lakin zehni işlə məşğul olan tədqiqatçılarımızı, elmin yüksək zirvələrini fəth edən alimlərimizi, bədii yaradıcılıq sahəsində çalışan şair və yazıçılarımızı, rəssam və bəstəkarlarımızı və başqalarını da unutmaq olmaz.
Əmək şandır, şərəfdir, şöhrətdir. Yazılı ədəbiyyatımızda əməyə aid çoxlu gözəl nümunələr vardır.
Görkəmli şairimiz Hüseyn Arifin “Fəhlə əli” şeiri qurub-yaratmaq eşqi ilə yaşayan, öz zəhməti ilə xalqın dərin rəğbətini qazanmış fəhlələrə, onların qabarlı əllərinə həsr olunmuşdur. Şair bu əllərin qadir qüvvəsini, gücünü poladla, dəmirlə müqayisə edir, bu əllərin sahibini ucaların ucası sayır və göstərir ki, zəhmətkeş fəhlə əlləri heç vaxt özgə süfrəsinə uzanmamışdır. Şeirdə fəhlə əlləri, bu əllərin halal zəhməti yüksək iftixar hissi ilə tərənnüm edilir:
Ovcunda qaynayıb coşur bu əlin
Zavod da, mədən də, torpaq da, su da,
Qızılgül ətri tək xoşdur bu əlin
Benzin qoxusu da, neft qoxusu da.
Həyatda ən gözəl şey zəhmətlə, ağıllı insan əli ilə yaranan şeydir. Əmək bizim ən yaxın dostumuzdur. Şairə Mirvarid Dilbazi özünün “ Əməkdir mənim adım” şeirndə yalnız əməklə yüksəldiyini, əməyin ona xoşbəxtlik və səadət gətirdiyini, əməksiz yaşaya bilmədiyini göstərir:
İnci, mirvari deyil,
Əməkdir mənim adım,
Həyatımda bir gün də
Əməksiz yaşamadım
Odur ancaq ən yaxın,
Əziz, doğma sandığım,
Ağır zamanlarımda
Hər vaxt arxalandığım.
Evimin, ailəmin
Odur bəxtiyarlığı.
Musiqi beşiyi Qarabağ düşmən taptağında
Kür-Araz mədəniyyətinin bəhrələndiyi əsas bölgələrdən biri də Qarabağdır. Aranlı-dağlı, bir ucu Mil düzündə, bir ucu Laçın, Kəlbəcər dağlarında, Qoşqar və Dəlidağda olan Qarabağ!
Qarabağ torpağı Azərbaycan mədəniyyətinin ilk və ulu beşiklərindən biridir. Qarabağ – Natəvanın, Vaqifin, Zakirin, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Üzeyirin, Bülbülün, Xan Şuşinskinin, Qaryağdıoğlunun vətənidir. Qarabağ aranlı-dağlı bir diyardır. Günçıxandan-günbatana düzəngahlardan dağlara doğru gedəndə uzun müddət üfüqlərin düzlüyü adamı heyrətə salır. Bu düzlüyü kəndlərin, qocaman qovaqların yollar boyu uzanan sıraları pozur. Qarabağın bütün yolları adamı Şuşaya – Qarabağın balaca hərisinə aparır. Çox təəssüf ki, bu yolların həsrəti bizi yandırıb yaxır.
Qarabağ musiqi beşiyidir! Vaxtilə Şuşa “ Zaqafqaziyanın konservatoriyası” adlanmışdır.
Kim “Qarabağ bülbüllərinə” qulaq asmayıbsa, o, hələ insanın bütün ruhu ilə musiqidə əriməsinə, musiqiyə qovuşub yaz havasına çevrilməsini görməyib. Hər dəfə bu Bülbülləri dinləyəndə, adama elə gəlir ki, oxuyan Azərbaycan xalqının ruhudur. Bu səslər də min illər boyu bu torpaq uğrunda qurban getmiş igidlərin ürək atəşini, elin bütün arzularını, bitib tükənməyən bir səadət, xoş gün axtarışını, qısa ömrün çarəsiz aqibətini duyursan. Sanki bu səsdən dağların, meşələrin, milyon rəngli çəmənliklərin və lal quyuların naləsi var.
Qarabağ – başı bəlalı torpağım! Namərd düşmən tapdağı altında qalan, göz yaşı tökən, darmadağın olan imdad diləyən, igidlərini səsləyən torpağım! Düşmən bu gün sinən üstündə at oynadır. İsa bulağı, Şuşa Qalası, Xankəndi, Laçın, Kəlbəcər qan ağlayır.
Bəli, Qarabağ qan ağlayır. On beş ildən artıqdır ki, Azərbaycanın taxt-tacı olan Qarabağ guşəsi, onun ürəyi olan Şuşa və s. Düşmən tapdağı altındadır. Bu neçə illər ərzində Azərbaycanın səfalı, güllü-çiçəkli rayonları, kəndləri, şəhərləri zəbt olunub. Qanlı döyüşlərdə neçə min əhali yurd-yuvasından, öz isti ocaqlarından didərgin düşüb, necə min igid oğullarımız qəhrəmancasına həlak olub, neçə-neçə oğul və qızlarımız, ağsaqqal atalarımız, ağbirçək analarımız düşmən tərəfindən əsir alınıb. Hətta beşikdə, isti ana nəfəsinə, ana laylasına möhtac olan körpələr namərd düşmən tərəfindən dözülməz işgəncələrlə öldürülüb. Hamısı vicdanını pula satan, şərəfsizlərin ucbatından.
Zaman gələcək torpaqlarımız da geri qayıdacaq, dağılanlar isə yenidən tikiləcək. Natəvanın nəfəsi, Vaqifin, Üzeyirin, Bülbülün incimiş ruhları şad olacaq!
Ulu tanrıdan arzumuz budur ki, təki o gün tez olsun. Qoy bizə pənah gətirən bacı və qardaşlarımız Şuşada, Qarabağda Üzeyirin və Bülbülün mahnısını oxusunlar. Zakirin, Vaqifin, Natəvanın şerlərini söyləsinlər!
Qarabağ torpağı Azərbaycan mədəniyyətinin ilk və ulu beşiklərindən biridir. Qarabağ – Natəvanın, Vaqifin, Zakirin, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Üzeyirin, Bülbülün, Xan Şuşinskinin, Qaryağdıoğlunun vətənidir. Qarabağ aranlı-dağlı bir diyardır. Günçıxandan-günbatana düzəngahlardan dağlara doğru gedəndə uzun müddət üfüqlərin düzlüyü adamı heyrətə salır. Bu düzlüyü kəndlərin, qocaman qovaqların yollar boyu uzanan sıraları pozur. Qarabağın bütün yolları adamı Şuşaya – Qarabağın balaca hərisinə aparır. Çox təəssüf ki, bu yolların həsrəti bizi yandırıb yaxır.
Qarabağ musiqi beşiyidir! Vaxtilə Şuşa “ Zaqafqaziyanın konservatoriyası” adlanmışdır.
Kim “Qarabağ bülbüllərinə” qulaq asmayıbsa, o, hələ insanın bütün ruhu ilə musiqidə əriməsinə, musiqiyə qovuşub yaz havasına çevrilməsini görməyib. Hər dəfə bu Bülbülləri dinləyəndə, adama elə gəlir ki, oxuyan Azərbaycan xalqının ruhudur. Bu səslər də min illər boyu bu torpaq uğrunda qurban getmiş igidlərin ürək atəşini, elin bütün arzularını, bitib tükənməyən bir səadət, xoş gün axtarışını, qısa ömrün çarəsiz aqibətini duyursan. Sanki bu səsdən dağların, meşələrin, milyon rəngli çəmənliklərin və lal quyuların naləsi var.
Qarabağ – başı bəlalı torpağım! Namərd düşmən tapdağı altında qalan, göz yaşı tökən, darmadağın olan imdad diləyən, igidlərini səsləyən torpağım! Düşmən bu gün sinən üstündə at oynadır. İsa bulağı, Şuşa Qalası, Xankəndi, Laçın, Kəlbəcər qan ağlayır.
Bəli, Qarabağ qan ağlayır. On beş ildən artıqdır ki, Azərbaycanın taxt-tacı olan Qarabağ guşəsi, onun ürəyi olan Şuşa və s. Düşmən tapdağı altındadır. Bu neçə illər ərzində Azərbaycanın səfalı, güllü-çiçəkli rayonları, kəndləri, şəhərləri zəbt olunub. Qanlı döyüşlərdə neçə min əhali yurd-yuvasından, öz isti ocaqlarından didərgin düşüb, necə min igid oğullarımız qəhrəmancasına həlak olub, neçə-neçə oğul və qızlarımız, ağsaqqal atalarımız, ağbirçək analarımız düşmən tərəfindən əsir alınıb. Hətta beşikdə, isti ana nəfəsinə, ana laylasına möhtac olan körpələr namərd düşmən tərəfindən dözülməz işgəncələrlə öldürülüb. Hamısı vicdanını pula satan, şərəfsizlərin ucbatından.
Zaman gələcək torpaqlarımız da geri qayıdacaq, dağılanlar isə yenidən tikiləcək. Natəvanın nəfəsi, Vaqifin, Üzeyirin, Bülbülün incimiş ruhları şad olacaq!
Ulu tanrıdan arzumuz budur ki, təki o gün tez olsun. Qoy bizə pənah gətirən bacı və qardaşlarımız Şuşada, Qarabağda Üzeyirin və Bülbülün mahnısını oxusunlar. Zakirin, Vaqifin, Natəvanın şerlərini söyləsinlər!
Novruz milli bayramımızdır – 2V
Bayramlar içində bir bayram var: ən əziz, ən doğma, ən sevimli bir bayram – Novruz bayramı! Uzun illər taleyinə ağrı-acı düşən, lakin unudulmayan bu bayram bizim milli bayramımızdır.
Novruz “təzə il” deməkdir, baharın ilk günüdür. Bütün müsəlmanların həyatında əsl yeni il həmin gündən başlanır. Novruz gəlişi ilə evlərə, ailələrə yeni büsat, şadlıq və sevinc gətirir. Hamı çalışır ki, bu bayramı yüksək təntənə ilə, ürək sevinci, qəlb fərəhi ilə qarşılasın. Hər evdə, hər ailədə Novruz bayramına əvvəlcədən hazırlıq gedir. Analar, bacılar şəkərbura, paxlava, şorqoğal və başqa nemətlər bişirir, bolluq və bərəkət rəmzi sayılan səməni qoyurlar.
El tonqal başına yığışır, küsülülər barışır, qohumlar, dostlar bir-birinin evinə təbrikə gedirlər. Gənc qızlar, oğlanlar məşəl yandırır, tonqal üstündən tullanır, evlərə papaq atır, qulaq falına çıxırlar. Küçədə də, qatarda da, məktəbdə də, idarə və müəssisələrdə də hamının dilində eyni sözlər səslənir: “Bayramınız mübarək!”
Novruz bayramı halallıq, təmizlik bayramıdır. Novruza bir ay qalmış adamlar dörd çərşənbə axşamını qeyd edirlər. Bu çərşənbələrin hər biri insanların yaşaması, bütün həyatın varlığı üçün vacib olan dörd ünsürdən birinə – od, torpaq, su və havaya həsr olunur. Bu da Novruzun dünyanın ən qədim, ən müdrik bayramlarından biri olduğunu göstərir. Novruz şənlikləri arasında ilin axır çərşənbəsi çox təntənə ilə qeyd olunur.
Novruz bayramı zamanı məhəllələrdə, xüsusən də kənd yerlərində uşaqlar və gənclər qapı-qapı gəzib bayram payı toplayır, müxtəlif oyunlar keçirirlər. Novruzun bir bəzəyi də kosa və keçəldir. Onlar öz oyunları ilə uşaqlara sevinc gətirir, onları əyləndirirlər.
Novruz bayramı zamanı olub-keçənlər də yad edilir, Vətən uğrunda canını fəda edənlərin uyuduğu Şəhidlər xiyabanından insan axınının ayağı kəsilmir. Bu əziz günlərdə heç kəs onları yad etməyi unutmur.
Novruz bayramı xalqımızın həyata nikbin baxışının, təbiətin və insanlığın qələbəsinə inamının bayramıdır. İndiyə qədər öz qüvvətli təsirini saxlayan bu ənənəvi bayram məişətlə bağlı ən kütləvi xalq bayramıdır.
Yurdumuza Novruz gəlir, bahar gəlir. Qaranquşların qanadında, yavaş-yavaş qış yuxusundan oyanan torpağın rayihəsində, ağacların, gül-çiçəklərin tumurcuğunda gəlir xalqımızın Novruzu, yurdumuzun baharı.
Bahar gəlir bizim azad ellərə,
Mahnı qonur dodaqlara, dillərə.
Parlaq günəş meydan açır güllərə,
Qaranquşun müjdəsidir Novruzum!
Novruz “təzə il” deməkdir, baharın ilk günüdür. Bütün müsəlmanların həyatında əsl yeni il həmin gündən başlanır. Novruz gəlişi ilə evlərə, ailələrə yeni büsat, şadlıq və sevinc gətirir. Hamı çalışır ki, bu bayramı yüksək təntənə ilə, ürək sevinci, qəlb fərəhi ilə qarşılasın. Hər evdə, hər ailədə Novruz bayramına əvvəlcədən hazırlıq gedir. Analar, bacılar şəkərbura, paxlava, şorqoğal və başqa nemətlər bişirir, bolluq və bərəkət rəmzi sayılan səməni qoyurlar.
El tonqal başına yığışır, küsülülər barışır, qohumlar, dostlar bir-birinin evinə təbrikə gedirlər. Gənc qızlar, oğlanlar məşəl yandırır, tonqal üstündən tullanır, evlərə papaq atır, qulaq falına çıxırlar. Küçədə də, qatarda da, məktəbdə də, idarə və müəssisələrdə də hamının dilində eyni sözlər səslənir: “Bayramınız mübarək!”
Novruz bayramı halallıq, təmizlik bayramıdır. Novruza bir ay qalmış adamlar dörd çərşənbə axşamını qeyd edirlər. Bu çərşənbələrin hər biri insanların yaşaması, bütün həyatın varlığı üçün vacib olan dörd ünsürdən birinə – od, torpaq, su və havaya həsr olunur. Bu da Novruzun dünyanın ən qədim, ən müdrik bayramlarından biri olduğunu göstərir. Novruz şənlikləri arasında ilin axır çərşənbəsi çox təntənə ilə qeyd olunur.
Novruz bayramı zamanı məhəllələrdə, xüsusən də kənd yerlərində uşaqlar və gənclər qapı-qapı gəzib bayram payı toplayır, müxtəlif oyunlar keçirirlər. Novruzun bir bəzəyi də kosa və keçəldir. Onlar öz oyunları ilə uşaqlara sevinc gətirir, onları əyləndirirlər.
Novruz bayramı zamanı olub-keçənlər də yad edilir, Vətən uğrunda canını fəda edənlərin uyuduğu Şəhidlər xiyabanından insan axınının ayağı kəsilmir. Bu əziz günlərdə heç kəs onları yad etməyi unutmur.
Novruz bayramı xalqımızın həyata nikbin baxışının, təbiətin və insanlığın qələbəsinə inamının bayramıdır. İndiyə qədər öz qüvvətli təsirini saxlayan bu ənənəvi bayram məişətlə bağlı ən kütləvi xalq bayramıdır.
Yurdumuza Novruz gəlir, bahar gəlir. Qaranquşların qanadında, yavaş-yavaş qış yuxusundan oyanan torpağın rayihəsində, ağacların, gül-çiçəklərin tumurcuğunda gəlir xalqımızın Novruzu, yurdumuzun baharı.
Bahar gəlir bizim azad ellərə,
Mahnı qonur dodaqlara, dillərə.
Parlaq günəş meydan açır güllərə,
Qaranquşun müjdəsidir Novruzum!
Azərbaycan mənim vətənimdir
Vətən bizim yaşadığımız kənddən, şəhərdən, qəsəbədən, rayondan başlanır. Vətən onun gözəlliyinin şahidi olan atlaz çəmənlərdən, dibi görünməyən yamyaşıl meşələrdən, durna gözlü bulaqlardan, coşqun çaylardan, mavi göllərdən başlanır.
Vətən müqəddəsdir, ülvidir. Onun hər şeyi – dağı, daşı, torpağı, suyu, səması bizim üçün əzizdir, doğmadır.
Əgər öz yaşadığın yerin, oxuyub təhsil aldığın, boya-başa çatdığın torpağın keçmişini, bu gününü yaxşı bilməsən, onun sərvətini qorumaq, çoxaltmaq və gələcək nəsillərə saxlamaq qayğısına qalmasan, sən əsil vətəndaş ola bilməzsən.
Mənim vətənim Azərbaycandır. Bu əmələkət azərbaycanlıların tarixi vətəni, tarixi yurdudur. Gəlin Azərbaycan xalqının çox əsrlik tarixini vərəqləyək.
Azərbaycan xalqının tarixi çox qədimdir. Hazırda Respublikamızda yaşı bir neçə min il olan Azığ mağarası, Qobustan, Qəbələ kimi çoxlu tarixi abidə, Naxçıvan, Bərdə, Gəncə kimi qədim şəhərlər vardır. Azərbaycan xalqı bəşər dünyasına Nizami, Nəsimi, Füzuli, Əcəmi kimi dahilər vermişdir. Onları təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada tanıyırlar. Xalqın azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəsi isə tariximizin ən parlaq səhifələrini təşkil edir.
Əsrlər boyu yağı düşmən doğma yurdumuzun barlı, bəhrəli, torpaqlarına, tükənməyən sərvətlərinə göz dikmiş, igid oğullarımız, qeyrətli qızlarımız tikan olub onların gözünə batmışdır. İgidlərimiz sinəsini Vətənə sipər edərək mənfur düşmənə meydan oxumuş, göz dağı çəkdirmişdir. Çox “ mənəm-mənəm” deyən hökmdarlar azərbaycan iştahına düşərək bu torpağa hücum etmiş, lakin axırda qan içməkdən doymayan başlarını bu torpaqda qoymuşlar. Anamız Tomris bir qılınc zərbəsi ilə Keyxosrovun başını kəsəndə dünya heyran qaldı türk qadının hünərinə, igidliyinə. Bəli, bu torpaq özünə layiq igid oğullar, qızlar yetirib. Elə igidlər ki, əsrlər keçsədə, onların adı xalqımızın daş yaddaşında əbədi iz buraxmış, gələcək nəsillərə örnək kimi xatirələr də qalmışdır. Bu gün öz keçmişi ilə Cavanşiri, Tomrisi, Babəki, Koroğlusu, Xətaisi, Cavad xanı, Xiyabanisi ilə və daha neçə-neçə igid oğlu, qızı ilə fəxr edir Azərbaycan.
Bu torpaq həmişə dara düşəndə özünün igidlərinə arxalanıb. XX əsrin sonları da doğma yurdumuzun baçından acı külək kimi əsdi. İllər boyu bizə sığınaraq əziz tikəmizi yeyən nankör ermənilər rus hərb maşınına arxalanaraq qısqırdılmış itlər kimi Azərbaycanı sınağa çəkdi. Belə bir vaxtda yenə də yurdumuzun igid oğulları onun köməyinə gəldi. Bu savaş Azərbaycana neçə-neçə qəhrəman bəxş etdi və tarix sübut etdi ki, qəhrəman Azərbaycan oğulları həmişə Vətənə sadiqdirlər və onun yolunda canlarını qurban verməyə hazırdırlar.
Azərbaycan Mənim Vətənimdir və mən bu diyarı ürəyim qədər sevirəm. Mən bu diyarın oğluyam və lazım gələrsə, canımı da, qanımı da, Vətənimə fəda etməyə hazıram.
Can qurban etmənin vaxtı çatıbsa,
Səndən hansı namərd əsirgəyər can?
Qoyaram başımı ayaqlarına,
Ey ana torpağım! Ey Azərbaycan!
Vətən müqəddəsdir, ülvidir. Onun hər şeyi – dağı, daşı, torpağı, suyu, səması bizim üçün əzizdir, doğmadır.
Əgər öz yaşadığın yerin, oxuyub təhsil aldığın, boya-başa çatdığın torpağın keçmişini, bu gününü yaxşı bilməsən, onun sərvətini qorumaq, çoxaltmaq və gələcək nəsillərə saxlamaq qayğısına qalmasan, sən əsil vətəndaş ola bilməzsən.
Mənim vətənim Azərbaycandır. Bu əmələkət azərbaycanlıların tarixi vətəni, tarixi yurdudur. Gəlin Azərbaycan xalqının çox əsrlik tarixini vərəqləyək.
Azərbaycan xalqının tarixi çox qədimdir. Hazırda Respublikamızda yaşı bir neçə min il olan Azığ mağarası, Qobustan, Qəbələ kimi çoxlu tarixi abidə, Naxçıvan, Bərdə, Gəncə kimi qədim şəhərlər vardır. Azərbaycan xalqı bəşər dünyasına Nizami, Nəsimi, Füzuli, Əcəmi kimi dahilər vermişdir. Onları təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada tanıyırlar. Xalqın azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəsi isə tariximizin ən parlaq səhifələrini təşkil edir.
Əsrlər boyu yağı düşmən doğma yurdumuzun barlı, bəhrəli, torpaqlarına, tükənməyən sərvətlərinə göz dikmiş, igid oğullarımız, qeyrətli qızlarımız tikan olub onların gözünə batmışdır. İgidlərimiz sinəsini Vətənə sipər edərək mənfur düşmənə meydan oxumuş, göz dağı çəkdirmişdir. Çox “ mənəm-mənəm” deyən hökmdarlar azərbaycan iştahına düşərək bu torpağa hücum etmiş, lakin axırda qan içməkdən doymayan başlarını bu torpaqda qoymuşlar. Anamız Tomris bir qılınc zərbəsi ilə Keyxosrovun başını kəsəndə dünya heyran qaldı türk qadının hünərinə, igidliyinə. Bəli, bu torpaq özünə layiq igid oğullar, qızlar yetirib. Elə igidlər ki, əsrlər keçsədə, onların adı xalqımızın daş yaddaşında əbədi iz buraxmış, gələcək nəsillərə örnək kimi xatirələr də qalmışdır. Bu gün öz keçmişi ilə Cavanşiri, Tomrisi, Babəki, Koroğlusu, Xətaisi, Cavad xanı, Xiyabanisi ilə və daha neçə-neçə igid oğlu, qızı ilə fəxr edir Azərbaycan.
Bu torpaq həmişə dara düşəndə özünün igidlərinə arxalanıb. XX əsrin sonları da doğma yurdumuzun baçından acı külək kimi əsdi. İllər boyu bizə sığınaraq əziz tikəmizi yeyən nankör ermənilər rus hərb maşınına arxalanaraq qısqırdılmış itlər kimi Azərbaycanı sınağa çəkdi. Belə bir vaxtda yenə də yurdumuzun igid oğulları onun köməyinə gəldi. Bu savaş Azərbaycana neçə-neçə qəhrəman bəxş etdi və tarix sübut etdi ki, qəhrəman Azərbaycan oğulları həmişə Vətənə sadiqdirlər və onun yolunda canlarını qurban verməyə hazırdırlar.
Azərbaycan Mənim Vətənimdir və mən bu diyarı ürəyim qədər sevirəm. Mən bu diyarın oğluyam və lazım gələrsə, canımı da, qanımı da, Vətənimə fəda etməyə hazıram.
Can qurban etmənin vaxtı çatıbsa,
Səndən hansı namərd əsirgəyər can?
Qoyaram başımı ayaqlarına,
Ey ana torpağım! Ey Azərbaycan!
Sadəlik və təvazökarlıq insanın yaraşığıdır
Əsl insana xas olan gözəl, nəcib sifətlərdən biri sadəlik və təvazökarlıqdır. Sadə və təvazökar adamları hamı sevir və onlara hörmət edir. Belə adamlar heç vaxt özlərini başqalarından üstün tutmur, uğur və müvəffəqiyyətləri ilə, qazandıqları nailiyyətlərlə, göstərdikləri xidmətlərlə öyünmürlər. Əksinə, müvəffəqiyyətləri artdıqca onlar özlərini daha sadə aparır, qazandıqlarını az bilir və daha çox nailiyyət əldə etməyə çalışılar. Sadə və təvazökar adamlar hamı ilə mehriban və səmimi rəftar edir, daha çox gülərüz olurlar. Onlar heç kimin xətrinə dəymir, ən kobud adamlarla belə dil tapa bilirlər.
Lovğalıq, özünü öymək, “mənəm-mənəm” demək və hamıya yuxarıdan aşağı baxmaq meyli insanı fəallıq və təşəbbüskarlıqdan məhrum edir, onun kollektiv qarşısında hörmətdən düşməsinə səbəb olur. Belə adamları heç kim xoşlamır və heç kim onlarla ünsiyyətə girmək istəmir. Bu faktı mən şahidi olduğum bir hadisə ilə bir daha təsdiq edə bilərəm.
Bizim məktəbdə M. adlı bir oğlan oxuyur. Əvvəllər o, çox yaxşı uşaq idi. Biliyi və fərasəti ilə hamıdan seçilir, hamı ilə səmimi və mehriban rəftar edir, yoldaşcasına davranırdı. Müəllimlər də, şagirdlər də ona hörmət edirdilər. Sonralar o getdikcə dəyişməyə başladı. Əvvəlcə yavaş-yavaş lovğalıq hissi onda özünü göstərməyə başladı. Yerli-yersiz öyünür, hər yerdə özünü çox bilən kimi göstərməyə, başqalarından üstün olduğunu sübut etməyə çalışırdı. Artıq o, heç kimi bəyənmir, yalnız özünü sevirdi. Çox keçmədi ki, M. dərslərindən də zəifləməyə, aşağı qiymət almağa başladı. Artıq sinifdə heç kim ona hörmətlə yanaşmır, onu əvvəlki kimi saymır. Lovğalıq və xudpəsəndlik savadlı və bacarıqlı bir uşağı tamamilə korlamış və hörmətdən salmışdır.
Bəzən aramızda elə uşaqlar da olur ki, öz atalarının vəzifələri ilə, özlərinin varlı olmaları ilə öyünürlər. Əslində belə uşaqlar çox elə də bacarıqlı və savadlı olmurlar. Belə uşaqları heç vaxt sadə və təvazökar adlandırmaq olmaz.
Sadəlik və təvazökarlıq insanın yaraşığıdır. İnsan nə qədər sadə olsa, nə qədər təvazökar olsa, bir o qədər yüksəlir, bir o qədər hörmət sahibi olur. Atalar yaxşı deyib ki: “ Ağac bar verdikcə başını aşağı dikər.”
Sadəlik və təvazökarlıq gözəl insani sifətlərdir və məndə bu xüsusiyyətləri özümdə tərbiyə etməyə çalışıram.
Lovğalıq, özünü öymək, “mənəm-mənəm” demək və hamıya yuxarıdan aşağı baxmaq meyli insanı fəallıq və təşəbbüskarlıqdan məhrum edir, onun kollektiv qarşısında hörmətdən düşməsinə səbəb olur. Belə adamları heç kim xoşlamır və heç kim onlarla ünsiyyətə girmək istəmir. Bu faktı mən şahidi olduğum bir hadisə ilə bir daha təsdiq edə bilərəm.
Bizim məktəbdə M. adlı bir oğlan oxuyur. Əvvəllər o, çox yaxşı uşaq idi. Biliyi və fərasəti ilə hamıdan seçilir, hamı ilə səmimi və mehriban rəftar edir, yoldaşcasına davranırdı. Müəllimlər də, şagirdlər də ona hörmət edirdilər. Sonralar o getdikcə dəyişməyə başladı. Əvvəlcə yavaş-yavaş lovğalıq hissi onda özünü göstərməyə başladı. Yerli-yersiz öyünür, hər yerdə özünü çox bilən kimi göstərməyə, başqalarından üstün olduğunu sübut etməyə çalışırdı. Artıq o, heç kimi bəyənmir, yalnız özünü sevirdi. Çox keçmədi ki, M. dərslərindən də zəifləməyə, aşağı qiymət almağa başladı. Artıq sinifdə heç kim ona hörmətlə yanaşmır, onu əvvəlki kimi saymır. Lovğalıq və xudpəsəndlik savadlı və bacarıqlı bir uşağı tamamilə korlamış və hörmətdən salmışdır.
Bəzən aramızda elə uşaqlar da olur ki, öz atalarının vəzifələri ilə, özlərinin varlı olmaları ilə öyünürlər. Əslində belə uşaqlar çox elə də bacarıqlı və savadlı olmurlar. Belə uşaqları heç vaxt sadə və təvazökar adlandırmaq olmaz.
Sadəlik və təvazökarlıq insanın yaraşığıdır. İnsan nə qədər sadə olsa, nə qədər təvazökar olsa, bir o qədər yüksəlir, bir o qədər hörmət sahibi olur. Atalar yaxşı deyib ki: “ Ağac bar verdikcə başını aşağı dikər.”
Sadəlik və təvazökarlıq gözəl insani sifətlərdir və məndə bu xüsusiyyətləri özümdə tərbiyə etməyə çalışıram.
Heç kəs unudulmur, heç nə yaddan çıxmır
Dünyanın ən qədim və mədəni xalqlarından olan Azərbaycan xalqı, özünün tarixi, maddi-mədəni abidələri, zəngin ədəbiyyatı, incəsənəti və musiqi mədəniyyəti ilə həmişə fəxr etdiyi kimi, onun tarixini yaradan şəxsiyyətlərə, vətənin azadlığı naminə canını fəda edən oğul və qızlarımızla da haqlı olaraq öyünmüşdür. Xalqımızın Vətəni yadelli düşmənlərdən qoruyan, ağıllı tədbirləri ilə xalqına düzgün yol göstərən Varaz oğlu Cavanşirlə, Uzun Həsənlə, Şah İsmayıl Xətai ilə, doğma Vətəni uğrunda da canından keçən, ölümün gözünə dik baxan Babəklə, əfsanəyə çevrilən Koroğlu ilə və daha neçə-neçə igid qəhrəmanları ilə həmişə fəxr etmiş, onları əbədi xatirə kimi qəlbində yaşatmışdır.
Qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur. Xalqımız ana Vətənin azadlığı, doğma diyarın istiqlalı, müqəddəs torpağın şərəfi, qeyrəti, namusu yolunda canını qurban verənləri həmişə qəlbində yaşadır, onları şərəf və qeyrət simvolu kimi xatırlayır, gənc nəslə nümunə kimi təqdim edir.
Ədalət deyənin əzilməz dizi,
Sizdəndir əllərin söhbəti, sözü,
Doğma Azərbaycan unutmaz sizi
Siz torpaq uğrunda ölənlərsiniz…
Son dövlərin Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycan, doğrudan da, qəhrəmanlar diyarı, igidlər və cəsurlar məskənidir. Xalqımızın igid oğulları, mərd qızları heç vaxt Vətəni darda qoymamış, lazım gələndə doğma od-ocaq, müqəddəs Vətən torpağı uğrunda canlarından da keçmişlər. Mən bu yazımda belə qəhrəmanlardan biri haqqında danışmaq istəyirəm.
Müslümov Valeh Əlirza oğlu Lerik şəhərində anadan olmuşdur. Qarabağ savaşı başlayanda Valehin 23 yaşı var idi. Qəlbi arzularla, həyat eşqi ilə çırpınırdı. Lakin qanı vətənpərvərlik hissi ilə coşan həssas qəlbli Valeh Vətənin dar gününə biganə qala bilməzdi. Vətən eşqi onu Qarabağın harayına çatdırdı. Gənc oğlanın fəhlə kimi vaxtilə qurub-yaradan əlləri erməni yaraqlılarına qan uddurmağa başladı. El arasında deyərlər ki, ilanı güllələmək çətin deyil, çünki nişan alanda o, özü güllə qabağına gəlir. Valeh də erməni belə sehrləmişdi, heç biri onun gülləsindən yayına bilmirdi. Vuruşmalarda Vətən həmişə ən çətin sahələrə tələsər, ən məsul mövqelərdə görünərdi.
Çətin vuruşmaların birində Valeh özü kimi onlarca gəncin həyatını xilas etdi, lakin bu dəfə öz canını qoruya bilmədi. Ürəyi Vətən hərarəti ilə döyünən gənc gözlərini əbədi yumdu. Valeh öz ölümü ilə şəhidlik zirvəsinə ucaldı, ölməzliyə qovuşdu. Belə qəhrəmanlar heç vaxt unundulmur, qədirbilən xalqımızın qəlbinə əbədi yaşayırlar.
Qəhrəmanlar heç vaxt unudulmur. Xalqımız ana Vətənin azadlığı, doğma diyarın istiqlalı, müqəddəs torpağın şərəfi, qeyrəti, namusu yolunda canını qurban verənləri həmişə qəlbində yaşadır, onları şərəf və qeyrət simvolu kimi xatırlayır, gənc nəslə nümunə kimi təqdim edir.
Ədalət deyənin əzilməz dizi,
Sizdəndir əllərin söhbəti, sözü,
Doğma Azərbaycan unutmaz sizi
Siz torpaq uğrunda ölənlərsiniz…
Son dövlərin Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycan, doğrudan da, qəhrəmanlar diyarı, igidlər və cəsurlar məskənidir. Xalqımızın igid oğulları, mərd qızları heç vaxt Vətəni darda qoymamış, lazım gələndə doğma od-ocaq, müqəddəs Vətən torpağı uğrunda canlarından da keçmişlər. Mən bu yazımda belə qəhrəmanlardan biri haqqında danışmaq istəyirəm.
Müslümov Valeh Əlirza oğlu Lerik şəhərində anadan olmuşdur. Qarabağ savaşı başlayanda Valehin 23 yaşı var idi. Qəlbi arzularla, həyat eşqi ilə çırpınırdı. Lakin qanı vətənpərvərlik hissi ilə coşan həssas qəlbli Valeh Vətənin dar gününə biganə qala bilməzdi. Vətən eşqi onu Qarabağın harayına çatdırdı. Gənc oğlanın fəhlə kimi vaxtilə qurub-yaradan əlləri erməni yaraqlılarına qan uddurmağa başladı. El arasında deyərlər ki, ilanı güllələmək çətin deyil, çünki nişan alanda o, özü güllə qabağına gəlir. Valeh də erməni belə sehrləmişdi, heç biri onun gülləsindən yayına bilmirdi. Vuruşmalarda Vətən həmişə ən çətin sahələrə tələsər, ən məsul mövqelərdə görünərdi.
Çətin vuruşmaların birində Valeh özü kimi onlarca gəncin həyatını xilas etdi, lakin bu dəfə öz canını qoruya bilmədi. Ürəyi Vətən hərarəti ilə döyünən gənc gözlərini əbədi yumdu. Valeh öz ölümü ilə şəhidlik zirvəsinə ucaldı, ölməzliyə qovuşdu. Belə qəhrəmanlar heç vaxt unundulmur, qədirbilən xalqımızın qəlbinə əbədi yaşayırlar.
“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı xalqımızın söz abidəsidir
Təkcə Azərbaycan xalqının deyil, bütün Türk dünyasının möhtəşəm və əzəmətli tarixini yaşadan, onu bu günümüzə qovuşduran ulu sənət nümayəndələrindən biri və həm də birincisi “Kitabi – Dədə Qorqud” eposudur. Bu bədii söz xəzinəsi türk xalqlarının tarixi salnaməsi, həyat ensiklopediyasıdır, “Oğuznamə”dir.
Elm aləminə “Kitabi – Dədə Qorqud” eposunun iki əlyazması məlumdur. Bu əlyazmaların biri və daha mükəmməli Almaniyanın Drezden muzeyində saxlanılır. Bu əlyazma giriş və on iki boydan ibarətdir. Əsərin ikinci əlyazması Vatikan muzeyindədir. Vatikan əlyazması girişdən və yalnız altı boydan ibarətdir.
“Kitabi-Dədə Qorqud” bahadırlıq və qəhrəmanlıq dastanıdır. Buradakı boylar orta əsrlərin ilkin çağlarının həyatı ilə səsləşir. Əhvalatlar el ağsaqqalı, el ozanı Dədə-Qorqudun dilindən söylənilir. Əsərdə oğuzların hərbi yürüşləri, inam və görüşləri, barış və savaşları, adət və ənənələri, köçəri və oturaq həyatı bədii şəkildə öz əksini tapmışdır.
Oğuz elinin başçısı Qamğan oğlu Bayındır xandır. Onun əsərdə yalnız adı çəkilir, onunla bağlı heç bir əhvalat söylənilmir. Oğuz elinin baş qəhrəmanı Ulaş oğlu Qazan Xan və onun ətrafında olan bahadırlardır. El-obanı yağılardan, azğın kafirlərdən qorumaq, doğma yurdun şərəfini qorumaq onların üzərinə düşür. Düşmənləri diz çökdürən oğuzlarda daxili ziddiyyətlərdə mövcuddur və onların faciəsi də bu daxili ədavət və ziddiyyətlərdən törəyir. Öz dayısının başını kəsən Salur Qazan bununla xəyanətlə öldürülmüş Bamsı Beyrəyin qanını alsa da, hər halda oğuzun oğuza əl qaldırması faciədir, arzuolunmaz hadisədir.
“Kitabi – Dədə Qorqud”un hər bir boyunda bir oğuz igidinin qəhrəmanlığından danışılır. Hadisələr yay-qış qarı-buzu əriməyən Qazlıq dağında, alınmaz Əlincə qalasında, Şərurda, Dərbənddə, Gəncədə, Bərdədə, Dərəşamda, Qaraçquda, Aladağda, Ağcaqalada, Göyçədə, Bayatda baş verir və bütün bunlar onu sübut edir ki. “Kitabi – Dədə Qorqud” məhz Azərbaycan xalqının sənət abidəsi, söz abidəsidir. Əsərdəki bir çox yer-yurd adları bizim günümüzdə də həmin adlarla tanınmaqdadır.
Oğuzlar üçün yurd, Vətən sevgisi, torpaq hər şeydən yüksək və əzizdir. Onlar hər an doğma el-oba uğrunda canlarından keçməyə hazırdılar. Oğuz öz qonşularına qarşı da mərddirlər. Onlar başqasının torpağına hücum etmir, sərhədlərini pozmurlar. Lakin düşmən xəyanət edib qəfil hücum etdikdə oğuz igidləri hamılıqla Vətənin müdafiəsinə qalxır, düşməni tarmar edirlər. Dar gündə Vətən sevgisi oğuzlara öz aralarındakı incikliyi də unutdurur, onları birləşdirir.
Oğuzlarda qadına, anaya yüksək ehtiram və məhəbbət vardır. Burada ana haqqı tanrı haqqına bərabər tutulur. “Salur Qazanın evinin yağmalanması boyu”nda Qazan xan düşmənlə qarşılaşarkən hər şeydən keçir, lakin anasından keçmir. Oğuzun qadınları, qızları da ismətli, namuslu el qızlarıdır.
Oğuzlar çətinə düşəndə tanrıya sığınır, onu köməyə çağrırlar. Tanrı da hər dəfə oğuzların köməyi olur, onları çətinliklərdən çıxarır.
“Kitabi-Dədə Qorqud” oğuzların dastana çevrilmiş tarixidir. Dastanda hər sözün, ifadənin, adın dərin mənası var və bunların hamısının arxasında soykökümüz olan oğuzların keçmiş tarixi durur.
Elm aləminə “Kitabi – Dədə Qorqud” eposunun iki əlyazması məlumdur. Bu əlyazmaların biri və daha mükəmməli Almaniyanın Drezden muzeyində saxlanılır. Bu əlyazma giriş və on iki boydan ibarətdir. Əsərin ikinci əlyazması Vatikan muzeyindədir. Vatikan əlyazması girişdən və yalnız altı boydan ibarətdir.
“Kitabi-Dədə Qorqud” bahadırlıq və qəhrəmanlıq dastanıdır. Buradakı boylar orta əsrlərin ilkin çağlarının həyatı ilə səsləşir. Əhvalatlar el ağsaqqalı, el ozanı Dədə-Qorqudun dilindən söylənilir. Əsərdə oğuzların hərbi yürüşləri, inam və görüşləri, barış və savaşları, adət və ənənələri, köçəri və oturaq həyatı bədii şəkildə öz əksini tapmışdır.
Oğuz elinin başçısı Qamğan oğlu Bayındır xandır. Onun əsərdə yalnız adı çəkilir, onunla bağlı heç bir əhvalat söylənilmir. Oğuz elinin baş qəhrəmanı Ulaş oğlu Qazan Xan və onun ətrafında olan bahadırlardır. El-obanı yağılardan, azğın kafirlərdən qorumaq, doğma yurdun şərəfini qorumaq onların üzərinə düşür. Düşmənləri diz çökdürən oğuzlarda daxili ziddiyyətlərdə mövcuddur və onların faciəsi də bu daxili ədavət və ziddiyyətlərdən törəyir. Öz dayısının başını kəsən Salur Qazan bununla xəyanətlə öldürülmüş Bamsı Beyrəyin qanını alsa da, hər halda oğuzun oğuza əl qaldırması faciədir, arzuolunmaz hadisədir.
“Kitabi – Dədə Qorqud”un hər bir boyunda bir oğuz igidinin qəhrəmanlığından danışılır. Hadisələr yay-qış qarı-buzu əriməyən Qazlıq dağında, alınmaz Əlincə qalasında, Şərurda, Dərbənddə, Gəncədə, Bərdədə, Dərəşamda, Qaraçquda, Aladağda, Ağcaqalada, Göyçədə, Bayatda baş verir və bütün bunlar onu sübut edir ki. “Kitabi – Dədə Qorqud” məhz Azərbaycan xalqının sənət abidəsi, söz abidəsidir. Əsərdəki bir çox yer-yurd adları bizim günümüzdə də həmin adlarla tanınmaqdadır.
Oğuzlar üçün yurd, Vətən sevgisi, torpaq hər şeydən yüksək və əzizdir. Onlar hər an doğma el-oba uğrunda canlarından keçməyə hazırdılar. Oğuz öz qonşularına qarşı da mərddirlər. Onlar başqasının torpağına hücum etmir, sərhədlərini pozmurlar. Lakin düşmən xəyanət edib qəfil hücum etdikdə oğuz igidləri hamılıqla Vətənin müdafiəsinə qalxır, düşməni tarmar edirlər. Dar gündə Vətən sevgisi oğuzlara öz aralarındakı incikliyi də unutdurur, onları birləşdirir.
Oğuzlarda qadına, anaya yüksək ehtiram və məhəbbət vardır. Burada ana haqqı tanrı haqqına bərabər tutulur. “Salur Qazanın evinin yağmalanması boyu”nda Qazan xan düşmənlə qarşılaşarkən hər şeydən keçir, lakin anasından keçmir. Oğuzun qadınları, qızları da ismətli, namuslu el qızlarıdır.
Oğuzlar çətinə düşəndə tanrıya sığınır, onu köməyə çağrırlar. Tanrı da hər dəfə oğuzların köməyi olur, onları çətinliklərdən çıxarır.
“Kitabi-Dədə Qorqud” oğuzların dastana çevrilmiş tarixidir. Dastanda hər sözün, ifadənin, adın dərin mənası var və bunların hamısının arxasında soykökümüz olan oğuzların keçmiş tarixi durur.
“Deyirəm Vətənin bircə qış günü Yaxşıdır qürbətin bir baharından.” (N.Xəzri)
Mənim vətənim Azərbaycandır, odlar yurdu, odlar ölkəsi olan bir diyardır, torpağı gözəl, insanları gözəl bir məmləkətdir.
Mən öz Vətənimi çox sevirəm.Vətənimin birca qış gününü xarici ölkələrin, dövlətlərin yüz baharına dəyişmərəm.Qürbət cənnət olsa da, mənim şahım vətəndir, Azərbaycandır. Mən özümü onda tapmışam. Vətən mənim ilk və son məhəbbətim, ümidim, şöhrətim, şərəfim, sevincim və vüqarımdır. Vətən mənim səcdagahım, and yerim, fəxarət dünyamdır. Mən onun torpağından yaranmışam, onun torpağına da qarışacağam, Onsuz mənə həyat, dirilik yoxdur.
Böyük nağıl ustası Andersenin “Gümüş pul” hekayəsini xatırlayıram:
Bir məmləkətin pulu xarici ölkəyə səfər edən birinin cibində yad məmləkətə gəlib çıxır. Pul bu ölkədə əldən-ələ keçir, saxta hesab edilir, dəyərsizləşir, heç kimə lazım olmur. Daxılda bir tərəfə atılan pul bu ölkənin xərclənən, istifadə olunan pullarına baxıb ah çəkir. Fikirləşir ki, öz ölkəsində onun dəyəri var idi, o, lazımlı idi, gərəkli idi, ondan istifadə olunurdu, burada isə onu sayan yoxdur, o, heç kimə gərəkli deyil. Yad ölkədə xərclənməyən pul xiffət çəkir, dərdə düşür və nəhayət, bir müddətdən sonra həmin pul hərlənib yenidən öz ölkəsinə qayıdanda dəyərini tapır, özünə qayıdır, xiffətdən azad olur.
Yalnız pulun deyil, həyatda hər şeyin, hə kəsin öz dəyəri var. Əşyanın da, insanında dəyəri onun gərəkliliyi, lazımlılığı ilə ölçülür. Bu ölçünün meyarı isə Vətəndir, ana torpaqdır.
Daddımsa dünyanın hər nemətini,
Gözəl diyarlarda keçdisə ömrüm,
Dünyanın ən böyük səadətini
Vətən torpağının ətrində gördüm.
Azərbaycan! Ata-baba ocağım, pənahım, varlığım, arxam, bəxtiyarlığım, əbədi sevincim mənim! Sən mənim susmaz nəğməm, ən ulu sözümsən! Mənim ölçüm də, dəyərimdə sənsən!
Azərbaycan sən yer üzündə “məhəbbət”, “dostluq”, “günəş” sözləri ilə qoşa durursan. Sən bizim damarlarımızda ana südü ilə axıb gələn al qanımızsan. Xoşbəxtəm ki, qoynunda dil açıb danışmışam. Eşidib yazdığım ən müqəddəs kəlmələrdən biri on hərfli “Azərbaycan” olub.
Odlar yurdu – Azərbaycan! Canımsan.
Vətənimsəm, vicdanımsan, qanımsan.
Heysiyyətim, duyğularım, mənliyim,
Sevincimsəm, şənliyimsən, mənim sən.
Səninlədir yaşayışım, varlığım,
Yaşayıram qoynunda mən
sənsən bütün varlığım!
Yaşa, çağla mənim qədimdən də qədim diyarım, yüz min illər dövran sürmüş əzəli və əbədi yurdum – Azərbaycan!
Mən öz Vətənimi çox sevirəm.Vətənimin birca qış gününü xarici ölkələrin, dövlətlərin yüz baharına dəyişmərəm.Qürbət cənnət olsa da, mənim şahım vətəndir, Azərbaycandır. Mən özümü onda tapmışam. Vətən mənim ilk və son məhəbbətim, ümidim, şöhrətim, şərəfim, sevincim və vüqarımdır. Vətən mənim səcdagahım, and yerim, fəxarət dünyamdır. Mən onun torpağından yaranmışam, onun torpağına da qarışacağam, Onsuz mənə həyat, dirilik yoxdur.
Böyük nağıl ustası Andersenin “Gümüş pul” hekayəsini xatırlayıram:
Bir məmləkətin pulu xarici ölkəyə səfər edən birinin cibində yad məmləkətə gəlib çıxır. Pul bu ölkədə əldən-ələ keçir, saxta hesab edilir, dəyərsizləşir, heç kimə lazım olmur. Daxılda bir tərəfə atılan pul bu ölkənin xərclənən, istifadə olunan pullarına baxıb ah çəkir. Fikirləşir ki, öz ölkəsində onun dəyəri var idi, o, lazımlı idi, gərəkli idi, ondan istifadə olunurdu, burada isə onu sayan yoxdur, o, heç kimə gərəkli deyil. Yad ölkədə xərclənməyən pul xiffət çəkir, dərdə düşür və nəhayət, bir müddətdən sonra həmin pul hərlənib yenidən öz ölkəsinə qayıdanda dəyərini tapır, özünə qayıdır, xiffətdən azad olur.
Yalnız pulun deyil, həyatda hər şeyin, hə kəsin öz dəyəri var. Əşyanın da, insanında dəyəri onun gərəkliliyi, lazımlılığı ilə ölçülür. Bu ölçünün meyarı isə Vətəndir, ana torpaqdır.
Daddımsa dünyanın hər nemətini,
Gözəl diyarlarda keçdisə ömrüm,
Dünyanın ən böyük səadətini
Vətən torpağının ətrində gördüm.
Azərbaycan! Ata-baba ocağım, pənahım, varlığım, arxam, bəxtiyarlığım, əbədi sevincim mənim! Sən mənim susmaz nəğməm, ən ulu sözümsən! Mənim ölçüm də, dəyərimdə sənsən!
Azərbaycan sən yer üzündə “məhəbbət”, “dostluq”, “günəş” sözləri ilə qoşa durursan. Sən bizim damarlarımızda ana südü ilə axıb gələn al qanımızsan. Xoşbəxtəm ki, qoynunda dil açıb danışmışam. Eşidib yazdığım ən müqəddəs kəlmələrdən biri on hərfli “Azərbaycan” olub.
Odlar yurdu – Azərbaycan! Canımsan.
Vətənimsəm, vicdanımsan, qanımsan.
Heysiyyətim, duyğularım, mənliyim,
Sevincimsəm, şənliyimsən, mənim sən.
Səninlədir yaşayışım, varlığım,
Yaşayıram qoynunda mən
sənsən bütün varlığım!
Yaşa, çağla mənim qədimdən də qədim diyarım, yüz min illər dövran sürmüş əzəli və əbədi yurdum – Azərbaycan!
Qarabağ düşmən tapdağında qalmayacaq!
Qarabağ! Bu ad necə də gözəl səslənir, necə də musiqili və ahəngdardır. Elə bil “Cəngi” də, “Koroğlunun uvertürası” da Qarabağ notu əsasında bəstələnib.
Qarabağ – sevimli Üzeyirimizin qədəm açıb yeridiyi torpaq, yurdumzun dilbər guşəsidir.
Şuşa – qəsbkar şahların başını bədənindən ayıran, onlarca fatehi atından düşürən tarixi şəhər, gözəl məkandır.
Topxana – Şahdağımız, Qoşqarımız, göylərə baş çəkən Göyəzənimiz, Vaqif yadigarı olan cənnət diyarımızdır. Hələ Kəlbəcər, Turşsu, İsa bulağı…
Çox-çox təəssüflər olsun ki, qoruya bilmədik Azərbaycanımızın bu dilbər guşəsini, gözəl məkanını. İstəməsək də, verdik yağı ayağının tapdağına. Özümüz göynəyə-göynəyə qaldıq, yuxumuz ərşə çəkildi.
Azərbaycan dünyanın cənnət diyarı, şah əsəridir. Bu şahın tacı isə Qarabağdır. Tacı isə başda gəzdirərlər. İndi bu tacın yeri başımız yox, ürəyimizdir, qəlbimizdir.
Vətənimizin dilbər guşəsi, bir zamanlar dillər əzbəri olan Qarabağ torpağı indi düşmən tapdağı altındadır. Odu-ocağı yağmalanmış, torpağı talanmış bu elin həsrəti hamımızın, xüsusən də öz elindən didərgin düşmüş qaçqınlarımızın qəlbini göynədir. Vaxtilə musiqi festivaları keçirilən, çal-çağırdan qulaq tutulan, indi isə gülü-çiçəyi qan ağlayan Cıdır düzünün də gözü nəmli, sinəsi dağlıdır. Azərbaycanın üzük qaşı, konservatoriyanın beşiyi sayılan Şuşa indi haraydadır:
Sinəmə dağ oldu – gülüzlü Şuşa,
Şuşasız bu dünya laləzar deyil,
Şuşasız bu ölkə yoxdur – var deyil.
Bu gün biz “Qarabağ bizimdir!” deyib özümüzə təsəlli versək də, əslində bilirik ki, Qarabağ bizim yox, düşməmlərin əlindədir və onu qaytarmaq üçün sülh danışıqlarından daha çox, vətənpərvərlik hissi, mübarizə əzmi, qələbə ruhu lazımdır. Ana vətən, sinəsi dağlı Qarabağ bizi intiqama çağırır. Qarabağımız dardadır, bizi səsləyir, bizi gözləyir, bizdən kömək diləyir. Bu torpaq yad əlləri, yad nəfəsləri, yad dilləri qəbul edə bilmir. Bu torpaq indi doğma dildən çıxan bircə “Vətən” kəlməsinə həsrətdir. Bizdə bu ulu torpağın həsrətindəyik. Biz bu torpağı düşmən tapdağı altında qoya bilmərik.
Bizim hər birimizin ən böyük arzusu qələbədir, işğal olunmuş torpaqlarımızın, doğma Qarabağımızın geri qaytarılması, azad olunmasıdır. Mən inanıram ki, qeyrətinə arxalandığımız, ümidmizi bağladığımız igid oğullarımız bizi bu bəladan xilas edəcəkdir. Mən inanıram ki, həmin şad günü həsrətlə gözləyən, qələbə sevincini yaşamaq istəyən arzularımız gerçəkləşəcək, Qarabağ həsrətimizə son qoyulacaqdır.
Keçmə şerindən, muiqisindən,
Könlümün sevgisi bu oylaqdadır.
Sevinməyə haqqım yoxdur dünyada
Çünki Qarabağım dar ayaqdadır.
Qarabağ – sevimli Üzeyirimizin qədəm açıb yeridiyi torpaq, yurdumzun dilbər guşəsidir.
Şuşa – qəsbkar şahların başını bədənindən ayıran, onlarca fatehi atından düşürən tarixi şəhər, gözəl məkandır.
Topxana – Şahdağımız, Qoşqarımız, göylərə baş çəkən Göyəzənimiz, Vaqif yadigarı olan cənnət diyarımızdır. Hələ Kəlbəcər, Turşsu, İsa bulağı…
Çox-çox təəssüflər olsun ki, qoruya bilmədik Azərbaycanımızın bu dilbər guşəsini, gözəl məkanını. İstəməsək də, verdik yağı ayağının tapdağına. Özümüz göynəyə-göynəyə qaldıq, yuxumuz ərşə çəkildi.
Azərbaycan dünyanın cənnət diyarı, şah əsəridir. Bu şahın tacı isə Qarabağdır. Tacı isə başda gəzdirərlər. İndi bu tacın yeri başımız yox, ürəyimizdir, qəlbimizdir.
Vətənimizin dilbər guşəsi, bir zamanlar dillər əzbəri olan Qarabağ torpağı indi düşmən tapdağı altındadır. Odu-ocağı yağmalanmış, torpağı talanmış bu elin həsrəti hamımızın, xüsusən də öz elindən didərgin düşmüş qaçqınlarımızın qəlbini göynədir. Vaxtilə musiqi festivaları keçirilən, çal-çağırdan qulaq tutulan, indi isə gülü-çiçəyi qan ağlayan Cıdır düzünün də gözü nəmli, sinəsi dağlıdır. Azərbaycanın üzük qaşı, konservatoriyanın beşiyi sayılan Şuşa indi haraydadır:
Sinəmə dağ oldu – gülüzlü Şuşa,
Şuşasız bu dünya laləzar deyil,
Şuşasız bu ölkə yoxdur – var deyil.
Bu gün biz “Qarabağ bizimdir!” deyib özümüzə təsəlli versək də, əslində bilirik ki, Qarabağ bizim yox, düşməmlərin əlindədir və onu qaytarmaq üçün sülh danışıqlarından daha çox, vətənpərvərlik hissi, mübarizə əzmi, qələbə ruhu lazımdır. Ana vətən, sinəsi dağlı Qarabağ bizi intiqama çağırır. Qarabağımız dardadır, bizi səsləyir, bizi gözləyir, bizdən kömək diləyir. Bu torpaq yad əlləri, yad nəfəsləri, yad dilləri qəbul edə bilmir. Bu torpaq indi doğma dildən çıxan bircə “Vətən” kəlməsinə həsrətdir. Bizdə bu ulu torpağın həsrətindəyik. Biz bu torpağı düşmən tapdağı altında qoya bilmərik.
Bizim hər birimizin ən böyük arzusu qələbədir, işğal olunmuş torpaqlarımızın, doğma Qarabağımızın geri qaytarılması, azad olunmasıdır. Mən inanıram ki, qeyrətinə arxalandığımız, ümidmizi bağladığımız igid oğullarımız bizi bu bəladan xilas edəcəkdir. Mən inanıram ki, həmin şad günü həsrətlə gözləyən, qələbə sevincini yaşamaq istəyən arzularımız gerçəkləşəcək, Qarabağ həsrətimizə son qoyulacaqdır.
Keçmə şerindən, muiqisindən,
Könlümün sevgisi bu oylaqdadır.
Sevinməyə haqqım yoxdur dünyada
Çünki Qarabağım dar ayaqdadır.
Ana dilim şirindir
Mənim ana dilim! Bu, o dildir ki, analarımız bizə beşik başında həyatın ən həzin simfoniyası olan laylanı bu dildə demişdir. Bu, o dildir ki, Füzuli eşqi, Nəsimi dözümü, Vurğun şirinliyi, Üzeyir dünyası bu dildə ifadə olunmuş, zaman-zaman qanımıza, canımıza hopmuşdur.
Ana dili bizim müqəddəs sərvətimiz, anamızın dilidir. Ana dili ömrümüzə məna verən, onu gözəllədirən əxlaq dərsliyidir. Ana dili adicə bir ifadə deyil, ürəklərə hərarət gətirən, insanı öz keçmişinə bağlayan, gələcəyə səsləyən mənəvi xəzinədir. Ana dili bizim kökümüz, milli mədəniyyətimiz, milli əxlaqımızdır.
Dilsiz insan susuz səhralara bənzər. İnsan hələ körpə ikən dilin vasitəsilə ana laylasındakı doğmalığı duyur, hiss edir, eşitdiyi nağıllardakı hər sözün, hər ifadənin necə səsləndiyini cəhd edir.
Mənim ana dilim Azərbaycan dilidir. Bu dil məni dünyaya gətirən anamın dilidir, üzərində boy atıb böyüdüyüm Vətənimin dilidir, Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir.
Azərbaycan dili həm qüdrətli və gözəl, həm də mənalı və şirin dildir. Bu dil ən mürəkkəb fikirləri ifadə etməyə, ən obrazlı epizodları çatdımağa qadir bir dildir.
Səni şəfəq bildim bu cahanda mən,
Bəzən şimşək olub qəzəblə çaxdın.
İlk dəfə dünyaya göz açanda mən,
Qəlbimə günəşin özüylə axdın.
Azərbaycan dili Azərbaycan xalqının varlığıdır. Min ildən artıq tarixi olan bu dildə nə qədər gözəl əsərlər yaranmış, nə qədər hikmətli fikirlər söyləmişdir. Azərbaycan dili haqqında yazıçı Mirzə İbrahimovun fikri çox maraqlıdır. O yazır: “Azərbaycan dili qanadlı xəyalları, coşqun ehtirasları, dərin fikirləri ifadə edə bilir. Eyni zamanda bu dil gözəldir, cazibədardır, şerlə, ahənglə, musiqi ilə doludur.”
İnsan həyatında dil qədər lazımlı, dil qədər ecazkar bir şey yoxdur. Çünki məhz dilin köməyilə biliklərə yiyələnir, onun vasitəsi ilə öz sevinc və arzularımızı, sevgi və məhəbbətimizi, qəzəb və nifrətimizi bildiririk.
Azərbaycan dili əsrlər boyu inkişaf edərək zamanlardan süzülə-süzülə gəlmiş, kamil bir dilə çevrilmişdir. Bu incə və lətafətli dil bütün dövrlərdə öz gözəlliyi və şirinliyi ilə dünya dillərinə meydan oxumuşdur. Bir çox tanınmış sənətkarlar bu dilin gözəlliyini duyaraq onu öyrənmək həvəsində olmuşlar. Böyük rus şairi M.Y.Lermontov Qafqazda olarkən dostu S.A.Rayevskiyə yazırdı ki, Avropada fransız dilini bilmək nə qədər vacibdirsə, Qafqazda da Azərbaycan dilini bilmək o qədər zəruridir.
Azərbaycan dili bizim varlığımız və sərvətimizdir. Onun saflığını və müqəddəsliyini qorumaq, yad təsirlərdən qurtarmaq bizim borcumuzdur. Mən Azərbaycan ölkəsində yaşayıb Azərbaycan dilində danışdığıma görə fəxr edir və yazımı görkəmli şairimiz Nəbi Xəzrinin şerindən götürülmüş bir bəndlə bitirmək istəyirəm:
Ucalır bağçada bülbülün səsi,
Çay susur, əsməyir çəməndə yel də.
Nə qədər doğmadır onun nəğməsi
Bülbül də elə bil ötür bu dildə.
Ana dili bizim müqəddəs sərvətimiz, anamızın dilidir. Ana dili ömrümüzə məna verən, onu gözəllədirən əxlaq dərsliyidir. Ana dili adicə bir ifadə deyil, ürəklərə hərarət gətirən, insanı öz keçmişinə bağlayan, gələcəyə səsləyən mənəvi xəzinədir. Ana dili bizim kökümüz, milli mədəniyyətimiz, milli əxlaqımızdır.
Dilsiz insan susuz səhralara bənzər. İnsan hələ körpə ikən dilin vasitəsilə ana laylasındakı doğmalığı duyur, hiss edir, eşitdiyi nağıllardakı hər sözün, hər ifadənin necə səsləndiyini cəhd edir.
Mənim ana dilim Azərbaycan dilidir. Bu dil məni dünyaya gətirən anamın dilidir, üzərində boy atıb böyüdüyüm Vətənimin dilidir, Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir.
Azərbaycan dili həm qüdrətli və gözəl, həm də mənalı və şirin dildir. Bu dil ən mürəkkəb fikirləri ifadə etməyə, ən obrazlı epizodları çatdımağa qadir bir dildir.
Səni şəfəq bildim bu cahanda mən,
Bəzən şimşək olub qəzəblə çaxdın.
İlk dəfə dünyaya göz açanda mən,
Qəlbimə günəşin özüylə axdın.
Azərbaycan dili Azərbaycan xalqının varlığıdır. Min ildən artıq tarixi olan bu dildə nə qədər gözəl əsərlər yaranmış, nə qədər hikmətli fikirlər söyləmişdir. Azərbaycan dili haqqında yazıçı Mirzə İbrahimovun fikri çox maraqlıdır. O yazır: “Azərbaycan dili qanadlı xəyalları, coşqun ehtirasları, dərin fikirləri ifadə edə bilir. Eyni zamanda bu dil gözəldir, cazibədardır, şerlə, ahənglə, musiqi ilə doludur.”
İnsan həyatında dil qədər lazımlı, dil qədər ecazkar bir şey yoxdur. Çünki məhz dilin köməyilə biliklərə yiyələnir, onun vasitəsi ilə öz sevinc və arzularımızı, sevgi və məhəbbətimizi, qəzəb və nifrətimizi bildiririk.
Azərbaycan dili əsrlər boyu inkişaf edərək zamanlardan süzülə-süzülə gəlmiş, kamil bir dilə çevrilmişdir. Bu incə və lətafətli dil bütün dövrlərdə öz gözəlliyi və şirinliyi ilə dünya dillərinə meydan oxumuşdur. Bir çox tanınmış sənətkarlar bu dilin gözəlliyini duyaraq onu öyrənmək həvəsində olmuşlar. Böyük rus şairi M.Y.Lermontov Qafqazda olarkən dostu S.A.Rayevskiyə yazırdı ki, Avropada fransız dilini bilmək nə qədər vacibdirsə, Qafqazda da Azərbaycan dilini bilmək o qədər zəruridir.
Azərbaycan dili bizim varlığımız və sərvətimizdir. Onun saflığını və müqəddəsliyini qorumaq, yad təsirlərdən qurtarmaq bizim borcumuzdur. Mən Azərbaycan ölkəsində yaşayıb Azərbaycan dilində danışdığıma görə fəxr edir və yazımı görkəmli şairimiz Nəbi Xəzrinin şerindən götürülmüş bir bəndlə bitirmək istəyirəm:
Ucalır bağçada bülbülün səsi,
Çay susur, əsməyir çəməndə yel də.
Nə qədər doğmadır onun nəğməsi
Bülbül də elə bil ötür bu dildə.
“Həyatın mənası çalışmaqdadır Əməksiz bir həyat puçdur, saxtadır.” (R.Rza)
Əmək ən gözəl estetik varlıqdır. Əmək insanı mənən ucaldır, onda estetik zövq yaradır. Əmək şərəf işi, şöhrət işidir. İnsan yalnız öz halal əməyi, həqiqi alın təri ilə xoşbəxt ola bilər. Hər bir halda xoşbəxtliyə gedən yol halal zəhmət yolu, faydalı əmək yoludur. İnsanın estetik zövqü əmək prosesində inkişaf edir, əmək prosesində kamilləşir.
Əmək insan həyatının bir parçası, həm də zəruri elementdir. İnsan həyatının əsl mənası faydalı əməkdə, alın tərindədir. Hələ şifahi xalq ədəbiyyatımızdan başlamış müasir dövrümüzə qədər olan bədii irsimizdə əməyə yüksək münasibət ifadə olunmuş, onun insan həyatındakı böyük rolu tərənnüm edilmişdir.
Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin bədii irsinə müraciət edək. Şairin ilk poeması olan “Sirlər Xəzinəsi”ndəki maraqlı hekayələrdən biri “Kərpic kəsən kişinin dastanı”dır. Bu əsədə əməyin şərəfli rolu, insan həyatındaki misilsiz əhəmiyyəti çox parlaq şəkildə açılıb göstərilir. Dünya görmüş kərpickəsən qoca namuslu əməyi sevir, öz əlinin zəhməti ilə dolanır, ruzisini kəpic kəsməklə qazanır, heç kəsə baş əyir və öz sənəti ilə fəxr edir. Qocanın dili ilə onun zəhmətinə xor baxan cavana deyilən:
Onunçun öyrətdim ki, əlimi bu sənətə,
Bir gün sənə əl açıb düşməyim xəcalətə -
misraları əməyin mənasını, onun həqiqi romantikasını çox gözəl əks etdirir. Əsərin sonu daha təsirli səslənir:
Gözəl oğlan sarsıldı qocanın bu sözündən,
Orda durmayıb getdi, yaş axıdıb gözündən.
Cavan oğlan qoca ilə söhbətində öz səhvini, yanıldığını başa düşür, göz yaşları tökərək üzr istəyir. O anlayır ki, qocanın halal zəhməti ucalığı, əzəmətidir və bu qoca öz əzəməti ilə çoxlarından yüksəkdə durur.
Əmək insan həyatının cöhvəridir. Əmək bolluq, firavanlıq deməkdir. Əmək insan ömrünə bəxtiyarlıq və səadət gətirir, insanı ucaldır, şərəfləndirir. İnsanən öz yaradıcı əməyinin nəticəsindən aldığı zövqü, məmnunluğu ona heç kim bağışlaya bilməz. Böyük şairimiz Hüseyn Cavid çox doğru olaraq göstərir ki, əsl bəxtiyarlıq xalqa xidmətdir. O adam xoşbəxtdir ki, onun əməyi milyonlara gərək olsun, Vətənin, ölkənin çiçəklənməsinə, yüksəlməsinə xidmət etsin. Şair insanları xeyirli işə, təşəbbüskarlığa, yaradıcı əməyə, fədakarlığa çağıraraq deyir:
Haqq da, həqiqət də göz önündədir,
Yer altında deyil, yr üstündədir.
Bəxtiyarsan əgər çəkdiyin əmək,
Cahan sərgisinə versə bir çiçək.
Həyatda səadətə, xoşbəxtliyə gedən yol əmək cəhəsindən keçir. Mən əməyin yaradıcı gücünə inanıram və gələcəkdə mən də öz əməyimlə ucalmağa çalışacağam.
Əmək insan həyatının bir parçası, həm də zəruri elementdir. İnsan həyatının əsl mənası faydalı əməkdə, alın tərindədir. Hələ şifahi xalq ədəbiyyatımızdan başlamış müasir dövrümüzə qədər olan bədii irsimizdə əməyə yüksək münasibət ifadə olunmuş, onun insan həyatındakı böyük rolu tərənnüm edilmişdir.
Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin bədii irsinə müraciət edək. Şairin ilk poeması olan “Sirlər Xəzinəsi”ndəki maraqlı hekayələrdən biri “Kərpic kəsən kişinin dastanı”dır. Bu əsədə əməyin şərəfli rolu, insan həyatındaki misilsiz əhəmiyyəti çox parlaq şəkildə açılıb göstərilir. Dünya görmüş kərpickəsən qoca namuslu əməyi sevir, öz əlinin zəhməti ilə dolanır, ruzisini kəpic kəsməklə qazanır, heç kəsə baş əyir və öz sənəti ilə fəxr edir. Qocanın dili ilə onun zəhmətinə xor baxan cavana deyilən:
Onunçun öyrətdim ki, əlimi bu sənətə,
Bir gün sənə əl açıb düşməyim xəcalətə -
misraları əməyin mənasını, onun həqiqi romantikasını çox gözəl əks etdirir. Əsərin sonu daha təsirli səslənir:
Gözəl oğlan sarsıldı qocanın bu sözündən,
Orda durmayıb getdi, yaş axıdıb gözündən.
Cavan oğlan qoca ilə söhbətində öz səhvini, yanıldığını başa düşür, göz yaşları tökərək üzr istəyir. O anlayır ki, qocanın halal zəhməti ucalığı, əzəmətidir və bu qoca öz əzəməti ilə çoxlarından yüksəkdə durur.
Əmək insan həyatının cöhvəridir. Əmək bolluq, firavanlıq deməkdir. Əmək insan ömrünə bəxtiyarlıq və səadət gətirir, insanı ucaldır, şərəfləndirir. İnsanən öz yaradıcı əməyinin nəticəsindən aldığı zövqü, məmnunluğu ona heç kim bağışlaya bilməz. Böyük şairimiz Hüseyn Cavid çox doğru olaraq göstərir ki, əsl bəxtiyarlıq xalqa xidmətdir. O adam xoşbəxtdir ki, onun əməyi milyonlara gərək olsun, Vətənin, ölkənin çiçəklənməsinə, yüksəlməsinə xidmət etsin. Şair insanları xeyirli işə, təşəbbüskarlığa, yaradıcı əməyə, fədakarlığa çağıraraq deyir:
Haqq da, həqiqət də göz önündədir,
Yer altında deyil, yr üstündədir.
Bəxtiyarsan əgər çəkdiyin əmək,
Cahan sərgisinə versə bir çiçək.
Həyatda səadətə, xoşbəxtliyə gedən yol əmək cəhəsindən keçir. Mən əməyin yaradıcı gücünə inanıram və gələcəkdə mən də öz əməyimlə ucalmağa çalışacağam.
“Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz…” (N.Gəncəvi) – 2
Elm həqiqəti öyrənir, həyatın qanunauyğunluqlarını, təbiətin sirlərini bir-birinin ardınca kəşf edir. Elmlə məşğul axtarmaq isə gözəlliyin sorağında gəzmək, onu kəşf etmək deməkdir. Çünki həqiqətən gözəllikdən, gözəllik isə həqiqətdən ayrı deyildir. Gözəlik duyğusu varlığın inikası, mövcud həqiqətin idrakıdır. İnsan bütün varlığı ilə gözəlliyə can atır və deməli, həqiqi gözəlliyi duymaq, dərk etmək üçün elm öyrənmək vacibdir.
Elm həm də dünyagörüşüdür, insanı yüksəldən mənəvi ucalıqdır. İnsan yalnız elmi, bacarığı ilə başqalarından fərqlənə, onlara nisbətən üstün mövqeyə malik ola bilər.
Hələ XII əsrdə dahi şairimiz Nizami Gəncəvi elmin insan həyatındakı əhəmiyyətini, onun yaradıcı rolunu düzgün qiymətləndirmiş, öz əsərlərində bir sıra elmi məsələlərə toxunmuşdur. Şairin fikrincə, adamlar elmin gücü ilə qələbə çalıb müvəffəqiyyət qazana bilərlər. Nizami elmə, elm adamına olan yüksək münasibətini öz qəhrəmanı İsgəndərin dili ilə belə verir:
O böyük, ağıllı, ayıq hökmdar
Öz şahlıq taxtında tutarkənqərar,
Əmr etdi, verildi belə bir fərman:
“Alimdir gözümdə ən əziz insan
Elmlə, hünərlə! Başqa cür heç kəs
Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz.”
Ata-babalarımız da elmə, elm adamına həmişə yüksək qiymət vermiş, ehtiramla yanaşmışdır. Bunu ulularımızın elm haqqındakı hikmətli kəlamlara da sübut edir:
Elm ağlın çırağıdır.
Elm elə bir xəzinədir ki, nə qədər sərf etsən, bir o qədər artır.
Elm öz sahibinə böyük zinətdir.
Elmsiz adam meyvəsiz ağac kimidir.
Müasir dövrümüz yüksək texnika dövrü, yüksək sivilizasiya dövrüdür. Bu dövrdə yüksək elmi səviyyə, dərin bilik tələb olunur. Elm və bilik isə yalnız oxumaqla, öyrənməklə əldə edilir.
Bu gün mən parta arxasında əyləşərək sevimli müəllimlərimdən elmin dərinliklərini öyrənir, bilik əldə edirəm. Bilirəm ki, elm, bilik böyük qüvvədir, gələcək yüksək ixtisasların özülüdür. Ona görə də çalışıram ki, müəllimlərimin verdiyi bütün tapşırıqları vaxtlı-vaxtında yerinə yetirim, onlara diqqətlə qulaq asım, çoxlu elmi kitablar oxuyum. Ancaq elmli, bilikli olduğum təqdirdə mən başqalarından üstün ola bilərəm. Mən isə, həqiqətən, üstün olmaq,öz biliyimlə, bacarığımla tanınmaq istəyirəm.
Elm həm də dünyagörüşüdür, insanı yüksəldən mənəvi ucalıqdır. İnsan yalnız elmi, bacarığı ilə başqalarından fərqlənə, onlara nisbətən üstün mövqeyə malik ola bilər.
Hələ XII əsrdə dahi şairimiz Nizami Gəncəvi elmin insan həyatındakı əhəmiyyətini, onun yaradıcı rolunu düzgün qiymətləndirmiş, öz əsərlərində bir sıra elmi məsələlərə toxunmuşdur. Şairin fikrincə, adamlar elmin gücü ilə qələbə çalıb müvəffəqiyyət qazana bilərlər. Nizami elmə, elm adamına olan yüksək münasibətini öz qəhrəmanı İsgəndərin dili ilə belə verir:
O böyük, ağıllı, ayıq hökmdar
Öz şahlıq taxtında tutarkənqərar,
Əmr etdi, verildi belə bir fərman:
“Alimdir gözümdə ən əziz insan
Elmlə, hünərlə! Başqa cür heç kəs
Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz.”
Ata-babalarımız da elmə, elm adamına həmişə yüksək qiymət vermiş, ehtiramla yanaşmışdır. Bunu ulularımızın elm haqqındakı hikmətli kəlamlara da sübut edir:
Elm ağlın çırağıdır.
Elm elə bir xəzinədir ki, nə qədər sərf etsən, bir o qədər artır.
Elm öz sahibinə böyük zinətdir.
Elmsiz adam meyvəsiz ağac kimidir.
Müasir dövrümüz yüksək texnika dövrü, yüksək sivilizasiya dövrüdür. Bu dövrdə yüksək elmi səviyyə, dərin bilik tələb olunur. Elm və bilik isə yalnız oxumaqla, öyrənməklə əldə edilir.
Bu gün mən parta arxasında əyləşərək sevimli müəllimlərimdən elmin dərinliklərini öyrənir, bilik əldə edirəm. Bilirəm ki, elm, bilik böyük qüvvədir, gələcək yüksək ixtisasların özülüdür. Ona görə də çalışıram ki, müəllimlərimin verdiyi bütün tapşırıqları vaxtlı-vaxtında yerinə yetirim, onlara diqqətlə qulaq asım, çoxlu elmi kitablar oxuyum. Ancaq elmli, bilikli olduğum təqdirdə mən başqalarından üstün ola bilərəm. Mən isə, həqiqətən, üstün olmaq,öz biliyimlə, bacarığımla tanınmaq istəyirəm.
Mənim arzum
İnsan həyatı boyu arzularla yaşayır. Arzudan arzu doğur. Bir arzu həyata keçdimi, ikinci bir arzu yaranır, sonra yenisi, sonra daha yenisi və həyat da bu arzularla davam edir.
Mənim də qəlbimdə arzularım çoxdur. Ən böyük arzum isə həkim olmaq, insanların can sağlığının keşiyində durmaqdır. Həkimlik çox gözəl sənətdir. Həkimlər, demək olar ki, bütün şüurlu həyatlarını insanların sağlamlığının qorunmasına sərf edirlər. Bundan yaxşı, bundan nəcib nə iş ola bilər?
Doğrudur, sənətlər, peşələr arasında fərq qoymaq, “bu yaxşıdır”, “bu pisdir” – deyə onları bir-birinə qarşı qoymaq düzgün olmaz. Çünki, atalar demişkən: “Sənətin pisi olmaz, sənətkarın pisi olar”. Hər kəsə öz sevdiyi sənət yaxşıdır. Lakin mən lap uşaqlıqdan həkimlik sənətini sevirəm. Deyirlər ki, hələ lap bağça yaşımda olanda ata-anamdan ad günümə həkimlər geyinən ağ xalatdan almağı xahiş etmiş və gələcəkdə həkim olacağımı söyləmişəm.
Mənim həkimlik sənətinə vurğunluğum heç də səbəbsiz deyil. Bir neçə ilk bundan əvvəl anam bərk xəstələnmişdi. Vəziyyəti çox ağır idi. Evimizə hər gün axın-axın adam gəlirdi. Ağ xalatlı nurani bir qadın da hər gün anam baş çəkir, onun boğazını, bədənini yoxlayırdı. Bu, həkim idi. Anamın həkimi. Hər dəfə onu görəndə istəyirdim yaxınlaşım, ona yalvarım, xahiş edim ki, anamı mənə qaytarsın, onu tez sağaltsın. Axı anamsız mən yaşaya bilməzdim. Həkim də çox gözəl insan idi. Məni sözsüz başa düşürdü. Hər dəfə onu yola salanda başımı sığallayır, deyirdi ki, narahat olam, ana tezliklə ayağa qalxacaq.
Doğrudan da, az vaxtdan sonra anam sağalıb ayağa durdu. Həmin gündən mənim həkimlərə rəğbətim daha da artdı və həkim olmaq arzum gücləndi.
Bu gün mən hələ adi şagirdəm. Mən də öz arzuma çatmaq üçün dərslərimi yaxşı oxuyur, müəllimlərimin verdiyi bütün tapşırıqları yerinə yetirəyə çalışıram. Mən bilirəmki, xəstələrin sevimlisi olmaq, onlara şəfa vermək üçün yaxşı oxumaq, tibb elminə yiyələnmək lazımdır. Müstəqil Azərbaycanımda hamının təhsil hüququ vardır və ali təhsil almaq üçün çalışmaq, oxumaq, biliklərə yiyələnmək lazımdır. Mən heç bir çətinlikdən qorxmuram və arzuma çatmaq üçün bütün əziyyətlərə can-başla qəbul etməyə hazıram.
Arzuyla doludur qəlbim hər zaman,
Qoy onsuz keçməsin ömrüm bircə an.
Deyin, ondan şirin həyatda nə var?
Gəncliyi yaşadan, qanadlandıran
Arzulardır…Arzulardır..Arzulardır!
Mənim də qəlbimdə arzularım çoxdur. Ən böyük arzum isə həkim olmaq, insanların can sağlığının keşiyində durmaqdır. Həkimlik çox gözəl sənətdir. Həkimlər, demək olar ki, bütün şüurlu həyatlarını insanların sağlamlığının qorunmasına sərf edirlər. Bundan yaxşı, bundan nəcib nə iş ola bilər?
Doğrudur, sənətlər, peşələr arasında fərq qoymaq, “bu yaxşıdır”, “bu pisdir” – deyə onları bir-birinə qarşı qoymaq düzgün olmaz. Çünki, atalar demişkən: “Sənətin pisi olmaz, sənətkarın pisi olar”. Hər kəsə öz sevdiyi sənət yaxşıdır. Lakin mən lap uşaqlıqdan həkimlik sənətini sevirəm. Deyirlər ki, hələ lap bağça yaşımda olanda ata-anamdan ad günümə həkimlər geyinən ağ xalatdan almağı xahiş etmiş və gələcəkdə həkim olacağımı söyləmişəm.
Mənim həkimlik sənətinə vurğunluğum heç də səbəbsiz deyil. Bir neçə ilk bundan əvvəl anam bərk xəstələnmişdi. Vəziyyəti çox ağır idi. Evimizə hər gün axın-axın adam gəlirdi. Ağ xalatlı nurani bir qadın da hər gün anam baş çəkir, onun boğazını, bədənini yoxlayırdı. Bu, həkim idi. Anamın həkimi. Hər dəfə onu görəndə istəyirdim yaxınlaşım, ona yalvarım, xahiş edim ki, anamı mənə qaytarsın, onu tez sağaltsın. Axı anamsız mən yaşaya bilməzdim. Həkim də çox gözəl insan idi. Məni sözsüz başa düşürdü. Hər dəfə onu yola salanda başımı sığallayır, deyirdi ki, narahat olam, ana tezliklə ayağa qalxacaq.
Doğrudan da, az vaxtdan sonra anam sağalıb ayağa durdu. Həmin gündən mənim həkimlərə rəğbətim daha da artdı və həkim olmaq arzum gücləndi.
Bu gün mən hələ adi şagirdəm. Mən də öz arzuma çatmaq üçün dərslərimi yaxşı oxuyur, müəllimlərimin verdiyi bütün tapşırıqları yerinə yetirəyə çalışıram. Mən bilirəmki, xəstələrin sevimlisi olmaq, onlara şəfa vermək üçün yaxşı oxumaq, tibb elminə yiyələnmək lazımdır. Müstəqil Azərbaycanımda hamının təhsil hüququ vardır və ali təhsil almaq üçün çalışmaq, oxumaq, biliklərə yiyələnmək lazımdır. Mən heç bir çətinlikdən qorxmuram və arzuma çatmaq üçün bütün əziyyətlərə can-başla qəbul etməyə hazıram.
Arzuyla doludur qəlbim hər zaman,
Qoy onsuz keçməsin ömrüm bircə an.
Deyin, ondan şirin həyatda nə var?
Gəncliyi yaşadan, qanadlandıran
Arzulardır…Arzulardır..Arzulardır!
Ən çox sevdiyim şair
Poeziya bir aləmdir, əsl şair isə onun nurlu günəşi. Şair qəlbi nurlu olur. Həqiqi şair dünyanı işıq selində, işıq içində görür. Sevimli şairimiz Hüseyn Arif kimi.
Hüseyn Arif poetik dünyasına vurğun olduğum bir şairdir. Onun qəlbi və həyata baxışı nurlu, əsərləri günəş tək hərarətli, yaz yağışı qədər həzindir. Hüseyn Arif qəlblərdə məskən salan, könüllərə işıq saçan əbədi bir xatirədir.
Hüseyn Arif poeziyasının xüsusi bir rəngi, boyası var. Bu boyanı onun şeirindən ayırmaq olmaz. Ayırmaq mümkün olsa, şeir bütün ifadəlilik məziyyətlərini itirər. Hüseyn Arifin ifadə tərzi gözəl və təbiidir, fikirləri yeni və səmimidir. O, bizim yüz dəfələrlə gördüyümüz əşyalarda, müşahidə etdiyimiz hadisələrdə yeni keyfiyyətlər tapmaq, onun yeni şəkildə mənalandırmaq qüdrətinə malik bir sənətkardır. Onun şeirlərini oxuduqca misralar sanki ana südü kimi, bulaq suyu kimi içilir, mənəviyyatımız nurla, şəfəqlə qidalanır.
Hüseyn Arif öz şeirlərində vətənin ucsuz-bucaqsız düzlərindən, başı göyləri dələn dağlarından, dibi gün görməyən meşələrindən, buz bulaqlarından, əzəmətli quruculuq meydanlarından söz açır, xınalı qayaları, naxışlı daşları, Koroğlu nişanəli, Cavanşir izli yalçın qayaları, laləli, nərgizli çəmənləri böyük iftixar hissi ilə vəsf edir.
Gəl çıxaq seyrinə uca dağların,
Çəmən olan yerdə xalça nə lazım?
Gözündən su içək buz bulaqların,
Lilpar olan yerdə dolça nə lazım?
Hüseyn Arif şair qarşısında, söz sənəti qarşısında yüksək vəzifələr qoyur. O göstərir ki, şeir asan yaranmır, şair qəlbi ümman kimi çağlamalı, şimşək kimi parlamalı, daim axtarışda olmalı, yazmalı, yaratmalıdır. Hüseyn Arif şairi, şair qəlbini dərdlilərin ümid yeri, sirdaşı, loğmanı, təbibi, dayağı bilir, sənətkarı bir vətəndaş kimi Vətən, el, bəşəriyyət uğrunda, kamillik uğrunda mübarizəyə səsləyir:
Bir xalqın dilidir, bir şeirin dili,
Dövrdür, əsrdir, əyyamdır şair…
Ağac alışsa, bir ocaq,
Şair yansa, bir el yanar…
Bir şair ordusu qalxsa ayağa,
Ağ evin üstünə min zülmət çökər.
Hüseyn Arif daha çox təbiət və gözəllik şairidir. O, adi yoncanı, yovşanı, yarpızı Vətənin bir zərrəsi kimi sevir, əzizləyir, adi yovşan kolunun qoynunda şair duyğusu ilə kəşf edilə bilən neçə-neçə sirlər gizləndiyini qeyd edir.
A Yonca, a Yovşan, bircə gün sizi,
Unutsam, bilin ki, unudulmuşam.
Təbiət və təbiətin insanlara bəxş etdiyi nemətlər Hüseyn Arifin qəlbini qürurla doldurur, onu riqqətə gətirir, daim özünə çəkir. Təbiətə vurğunluğunun nəticəsidir ki, şair öz ad günündə də sevimli obrazlarını – dağ kəlini, ceyranı, cüyürü unutmur:
Deyirəm: – Görəsən, bu ad günümdə
Dağ kəli yadına məni salarmı?
Hüseyn Arif təbiəti sevdiyi kimi, onun yağışını, qarını, buzunu, şaxtasını, tufanını, bir sözlə, istisini, soyuğunu qəfil baş verən hay-harayını da sevir və onlara dözməyi bacarır. O, təkcə təbiətin deyil, istehsalatın, zəhmətin, ucsuz-bucaqsız tarlaların mehini, ətrini şeirə gətirir, insan zəhmətinə yüksək qiymət verir, qurub-yaradan insanları, böyük sənət və yarış dostlarını sənətin dili ilə alqışlayır:
Neçə yarış meydanında saz tutub
Neçə zəfər müjdələri gətirdim.
Nəfəsimlə Azərbaycan elindən
Tarla mehi, zavod ətri gətirdim.
Mən Hüseyn Arif poeziyasını çox sevirəm və inanıram ki, bu lirik söz xəzinəsi əsrlərlə yaşayacaq, öz müəllifini şöhrətləndirəcəkdir.
Hüseyn Arif poetik dünyasına vurğun olduğum bir şairdir. Onun qəlbi və həyata baxışı nurlu, əsərləri günəş tək hərarətli, yaz yağışı qədər həzindir. Hüseyn Arif qəlblərdə məskən salan, könüllərə işıq saçan əbədi bir xatirədir.
Hüseyn Arif poeziyasının xüsusi bir rəngi, boyası var. Bu boyanı onun şeirindən ayırmaq olmaz. Ayırmaq mümkün olsa, şeir bütün ifadəlilik məziyyətlərini itirər. Hüseyn Arifin ifadə tərzi gözəl və təbiidir, fikirləri yeni və səmimidir. O, bizim yüz dəfələrlə gördüyümüz əşyalarda, müşahidə etdiyimiz hadisələrdə yeni keyfiyyətlər tapmaq, onun yeni şəkildə mənalandırmaq qüdrətinə malik bir sənətkardır. Onun şeirlərini oxuduqca misralar sanki ana südü kimi, bulaq suyu kimi içilir, mənəviyyatımız nurla, şəfəqlə qidalanır.
Hüseyn Arif öz şeirlərində vətənin ucsuz-bucaqsız düzlərindən, başı göyləri dələn dağlarından, dibi gün görməyən meşələrindən, buz bulaqlarından, əzəmətli quruculuq meydanlarından söz açır, xınalı qayaları, naxışlı daşları, Koroğlu nişanəli, Cavanşir izli yalçın qayaları, laləli, nərgizli çəmənləri böyük iftixar hissi ilə vəsf edir.
Gəl çıxaq seyrinə uca dağların,
Çəmən olan yerdə xalça nə lazım?
Gözündən su içək buz bulaqların,
Lilpar olan yerdə dolça nə lazım?
Hüseyn Arif şair qarşısında, söz sənəti qarşısında yüksək vəzifələr qoyur. O göstərir ki, şeir asan yaranmır, şair qəlbi ümman kimi çağlamalı, şimşək kimi parlamalı, daim axtarışda olmalı, yazmalı, yaratmalıdır. Hüseyn Arif şairi, şair qəlbini dərdlilərin ümid yeri, sirdaşı, loğmanı, təbibi, dayağı bilir, sənətkarı bir vətəndaş kimi Vətən, el, bəşəriyyət uğrunda, kamillik uğrunda mübarizəyə səsləyir:
Bir xalqın dilidir, bir şeirin dili,
Dövrdür, əsrdir, əyyamdır şair…
Ağac alışsa, bir ocaq,
Şair yansa, bir el yanar…
Bir şair ordusu qalxsa ayağa,
Ağ evin üstünə min zülmət çökər.
Hüseyn Arif daha çox təbiət və gözəllik şairidir. O, adi yoncanı, yovşanı, yarpızı Vətənin bir zərrəsi kimi sevir, əzizləyir, adi yovşan kolunun qoynunda şair duyğusu ilə kəşf edilə bilən neçə-neçə sirlər gizləndiyini qeyd edir.
A Yonca, a Yovşan, bircə gün sizi,
Unutsam, bilin ki, unudulmuşam.
Təbiət və təbiətin insanlara bəxş etdiyi nemətlər Hüseyn Arifin qəlbini qürurla doldurur, onu riqqətə gətirir, daim özünə çəkir. Təbiətə vurğunluğunun nəticəsidir ki, şair öz ad günündə də sevimli obrazlarını – dağ kəlini, ceyranı, cüyürü unutmur:
Deyirəm: – Görəsən, bu ad günümdə
Dağ kəli yadına məni salarmı?
Hüseyn Arif təbiəti sevdiyi kimi, onun yağışını, qarını, buzunu, şaxtasını, tufanını, bir sözlə, istisini, soyuğunu qəfil baş verən hay-harayını da sevir və onlara dözməyi bacarır. O, təkcə təbiətin deyil, istehsalatın, zəhmətin, ucsuz-bucaqsız tarlaların mehini, ətrini şeirə gətirir, insan zəhmətinə yüksək qiymət verir, qurub-yaradan insanları, böyük sənət və yarış dostlarını sənətin dili ilə alqışlayır:
Neçə yarış meydanında saz tutub
Neçə zəfər müjdələri gətirdim.
Nəfəsimlə Azərbaycan elindən
Tarla mehi, zavod ətri gətirdim.
Mən Hüseyn Arif poeziyasını çox sevirəm və inanıram ki, bu lirik söz xəzinəsi əsrlərlə yaşayacaq, öz müəllifini şöhrətləndirəcəkdir.
Hansı peşə daha yaxşıdır
Məktəb illərinin başa çatması gənclər üçün yeni həyatın başlanması deməkdir. Sərbəst həyata atılan gənclərin qarşısında çoxlu sayda yollar açılır. Kimi əvvəlcədən müəyyənləşdirdiyi ali məktəbin qapısını döyür, kimi birbaşa istehsalata, inşaat meydançasına yollanır. Gənclər gələcək peşələrini seçərkən, adətən, özlərindən böyüklərlə, ilk növbədə də valideynləri ilə məsləhətləşirlər. Bu da təbiidir. Yaşlı nəslin böyük həyat təcrübəsi var və onlar sabahın qurucularına öz seçimlərində yanılmamaları üçün dəyərli məsləhətlər verirlər. Mənim qənaətimə görə gənclərin hansı peşəni seçmələrinin elə bir ciddi fərqi yoxdur. Hər peşənin, hər sənətin öz gözəlliyi var. Əsas odur ki, seçdiyin peşəyə qəlbən bağlı olasan, onun sirlərini öyrənəsən, bütün incəliklərinə yiyələnəsən. Yalnız bu halda seçdiyin sənətlə cəmiyyətdə nüfuz, hörmət qazana biləsən. Məndə artıq öz seçimimi etmişəm. Bizim ailəmiz həkimlər ailəsi kimi tanınır. Babam məhşur cərrahdır. Anam uşaq poliklinikasında göz həkimi işləyir. Qardaşım Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin sonuncu kurs tələbəsidir. Mən də ailəmizin ənənəsini davam etdirməyə və həkim olmağı qərarlaşdırmışam. Açığı, məndə bu beşəyə marağı babam oyadıb. O məni bir neçə dəfə işlədiyi xəstəxanaya aparıb. İlk dəfə babamın ağ xalatlı dostları ilə tanış olanda çox həyəcanlı idim. Onlar xəstələrlə nəvazişlə davranırdılar. Babam da yanına gələn xəstələrin dərdlərinə qəlbən şərik olur, onları səbrlə dinləyir və dəyərli məsləhətlər verir. Hər cərrahiyə əməliyyatını aparan zaman babam narahat anlar yaşayır. Uğurlu keçən əməliyyatdan sonra isə babam özünü çox xöşbəxt hiss edir. Ailəmizin ünvanına tez-tez Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən anamın və babamın keçmiş xəstələrindən məktublar gəlir. Sağalıb gümrah halda öz ailələrinin, uşaqlarının yanına qayıdan insanlar onlara ikinci həyat bəxş etdiklərinə görə anama və babama ən səmimi duyğularını çatdırırlar. Göründüyü kimi, həkimlik çox nəcib, hamıya gərək olan peşədir. Ancaq mən başa düşürəm ki, bu peşə nəcib olduğu qədər də məsuliyyətlidir. Axı söhbət insan taleyindən gedir. Hansısa bir səhv, ehtiyatsızlıq böyük faciəyə səbəb ola bilər. Buna görə də həkim elmin sirlərinə mükəmməl yiyələnməli, müasir tibb cihazları ilə işləməyi bacarmalı, ən əsası da öz məsuliyyətini heç vaxt yaddan çıxarmamalıdır. Mən də dərslərimi “əla” qiymətlərlə oxumağa çalışıram, tibbə aid çoxlu əlavə ədəbiyyat mütaliə edirəm.
Müstəqil Azərbaycan
Müstəqil yaşamaq,taleyinin sahibi olmaq,öz dövlətini qurmaq hər bir xalqın arzusudur.Azərbaycan xalqı da həmişə bu istəklə yaşamışdır.Tarixdə zaman-zaman müxtəlif adlar altında müstəqil Azərbaycan dövlətləri mövcud olmuşdur.Buna misal kimi müxtəlif dövrlərdə tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaradılmış Şirvanşahlar, Eldəgizlər, Ağqoyunlu, Qaraqoyunlu, Səfəvilər dövlətlərinin adını çəkə bilərik.Şah İsmayıl Xətainin dövründə Səfəvilər dövləti bütün Azərbaycan torpaqlarını birləşdirirdi və Azərbaycan dili dövlət dili səviyyəsinə yüksəldilmişdi. Xalqımız ötən yüzillikdə iki dəfə dövlət müstəqilliyi qazanmışdı.1918-ci ildə Azərbaycanda bütün islam dünyasında ilk demokratik respublika qurulmuşdur.Lakin bu respubilikanın ömrü qısa oldu.Belə ki, xarici müdaxilə, daxili çəkişmələr və digər amillər üzündən Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti az vaxtdan – cəmi 23 aydan sonra süqut etdi.Ötən əsrin son onilliyinədək davam edən sovet hakimiyyəti illərində xalqımız dövlət müstəqilliyindən məhrum qalsa da, respubilikanın iqtisadiyyatını, elmini, mədəniyyətini inkişaf etdirmiş və müstəqillik üçün lazımı əsaslar yaratmışdır. Ötən əsrin sonlarında xalqımıza yenidən dövlət müstəqilliyinə qovuşmaq səadəti nəsib oldu.Sovet İttifaqı dağildıqdan sonra 1991-ci il oktyabrın 18-də respublikanın qanunvericilik orqanı parlament Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı qəbul etdi və bununla da respublikamızın müstəqilliyi bərpa olundu. Həmin vaxtdan bəri xalqımız azad yaşayır,öz milli dövlətini möhkəmlədərək inkişaf etdirir. Qısa müddətdə müstəqil Azərbaycan siyasi, sosial-iqtisadi, mədəni sahələrdə böyük nailiyyətlər qazanmışdır. Respubilikamızda dövlət müstəqilliyinin bütün atributları bərqərar edilmişdir.Dövlət gerbi, himn, üçrəngli bayraq müstəqil dövlətimizin rəmzləridir. 1995-ci ildə müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olunub.Respubilikamızda dövlət quruculuğunun əsasları bu Konstitusiya ilə təsbit olunub. Konstitusiyamıza əsasən,Azərbaycan demokratik, hüquqi, dünyəvi bir dövlətdir və ölkədə hakimiyyətin yeganə mənbəyi xalqdır.Müstəqil Azərbaycanın həyatında başqa bir əlamətdar hadisə 1994-cü ilin əvvəlində baş vermişdir – milli valyutamız manatdan ölkədə yeganə ödəniş vasitəsi kimi istifadə olunmağa başlanılmışdır. Bütün bunların sayəsində respubilikamızda həyat dəyişir, insanların rifah halı yaxşılaşır, yeni-yeni sosial layihələr həyata keçirilir, paytaxda, bölgələrdə genişmiqyaslı tikinti-abadlıq işləri aparılır.Yeni tikilən göydələnlər, nəhəng körpülər, rahat yollar müstəqil Azərbaycanın getdikcə artan iqtisadi qüdrətindən xəbər verir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi xalqımızın tarixi nailiyyətidir.Müstəqil dövlətimizin qədrini bilmək, onu qorumaq, inkişafına əlimizdən gələn köməyi, göstərmək hər birimizin müqəddəs borcudur.
Xocalı faciəsini unutmuruq
26 fevral 1992-ci il. Quşbaşı qar yağan sərt qış gecəsi. O gecə dəhşət yaşadı Xocalı. Elə bir dəhşət ki, hələ yer üzü belə müsibət, belə vəhşilik görməmişdi. Evlərə-eşiklərə od vuruldu, torpaq qana qərq edildi o gecə. Düşmən rəhm diləyən qocaya, xəstəyə, qadına aman vermədi. Uşaqlar valideynlərinin gözləri qarşısında xüsusi qəddarlıqla qətlə yetirilirdilər. Xocalının neçə-neçə qeyrətli oğulu erməni dığalarının qəbirləri üstündə qurbanlıq kəsildilər. Qız-gəlinlər əsir alındılar. Aramsız güllə yağışından qurtulub ayağı yalın, başı açıq halda meşələrə, dağlara üz tutanların çoxusu yolda dondu, qar uçqunlarına düşdü. O gecə hara gedəcəyini, kimdən imdad diləyəcəyini bilməyən uşaqların doğmalarının meyidləri arasında caş-baş halda vurnuxmalarını, ətrafda nə baş verdiyindən xəbərsiz körpənin gözlərini həyata əbədilik yummuş ananın buz kimi soyuq döşlərini əmməsini göz önünə gətirin… Həmin gecə Xocalı sakinlərinin üzləşdikləri müsibətlərin hansı birini deyəsən, hansı birini yazasan? Qələm acizdir bu vəhşilikləri təsvir etməkdə. Şəhərin 800-dən artıq sakininin həyatına son qoyuldu bir gecənin içində. 6 ailə tamam məhv edildi, 1277 nəfər gotürüldü, yüzlərcə soydaşımız bu və ya digər dərəcədə bədən xəsarəti aldı. Tarixin hələ indiyədək şahidi olmadığı bu müsibət ancaq insanlığını, mərhəmət hissini itirən vəhşi ermənilər törədə bilərdilər. Onlar Xankəndində qərar tutmuş keçmiş sovet ordusuna məxsus hərbi hisslərin, ələlxüsus da 366-cı alayın iştirakı ilə dinc insanların üstünə hücum çəkdilər və əslində soyqırım törədərək bir şəhəri yer üzündən tamam sildilər. Ermənilər törətdikləri vəhşilikləri heç nə ilə müqayisə etmək mümkün deyil. Onlar öz bədnam hərəkətləri ilə tarixdən tanıdığımız ən qəddar hökmdarların zülmkarlığını belə kölgədə qoydular. Bu vəhşiliklər həmişə, hər yerdə özlərini “məzlum, yazıq, türklərin təqiblərinə məruz qalan bir xalq” kimi təqdim edən ermənilər xislətini, iç üzünü açıb bütün dünyaya göstərdi. Ölkəmizin paytaxtı Bakıda Xocalı qurbanlarının xatirəsinə bir abidə ucalır. Abidə rəmzi məna daşıyır.Burada arzuları gözündə qalan balasını başı üstünə qaldıran ananın fəryadı təsvir olunub. Bu Vətən rəmzi olan ananın öz övladlarına qarşı sevgisinin bir nümunəsidir.
Ana haqqı – Tanrı haqqı – 2V
Ana! Hər dəfə bu sözü tələffüz edəndə sonsuz qürur duyuram, qəlbim fərəhdən genişlənir. Bu, sadə bir söz olsa da, məna tutumu çox zəngindir. Bu sözlə Yer üzündə ən mehriban və munis, ən böyük və əzəmətli varlıq olan anamıza xitab edirik. Məşhur şairlər, filosoflar ana haqqında bir-birindən gözəl təşbehlər işlətmişlər. Anaların şərəfinə çoxlu şeirlər yazılıb, mahnılar bəstələnib. “Ana qəlbi möcüzələr xəzinəsidir”, “Ananın məsuliyyəti böyük, vəzifəsi müqqəddəsdir”, “Analar böyük vəzifələrini yerinə yetirdikdə heç bir əvəz almaq fikrində olmurlar” … Ancaq bu ifadələrdən hər biri nə qədər gözəl səslənsə də, onlardan hər birinin məna yükü nə qədər dərin olsa da, ananın əzəmətini, ucalığını, həyatımızdakı rolunu bütün dolğunluğu ilə tam əks etdirmir. Ana əlçatmaz zirvədə dayanır. Böyük Azərbaycan yazıçısı M.S.Ordubadi bunun təsdiqi kimi yazmışdır: “Ana! Dünyada sənin müqəddəsliyini təyin edə biləcək hələ heç bir ölçü yoxdur, sənin əzəmətini təsvir edə biləcək hələ heç bir kitab yazılmayıb”. Biz “Ana Vətən” deyib ananı havasını udduğumuz, çörəyini yediyimiz, üstündə gəzdiyimiz Vətənə, “Ana dilim” deyib ruhumuzun ifadəsi, varlığımızın təsdiqi olan doğma dilimizə bərabər tuturuq. Bir də ana uca Tanrı ilə müqayisə olunur. “Ana haqqı – Tanrı haqqı” deyib müdriklər. Tanrı yeri-göyü yoxdan xəlq edib,bəşər övladı isə ana bətnində dünyaya göz açır. Bir mahnıda səsləndiyi kimi: Ana, sən həyat verdin mənə… Lakin ana öz övladına yalnız həyat vermir, həm в, min bir çətinliyə qatlaşaraq onu böyüdür. Övladı boya-başa çatanadək ananın çəkdiyi əzab-əziyyəti heç nə ilə müqayisə etmək mümkün deyil. Beşik başında keşik çəkib səhəri gözlərində açan da, biz çətinliyə düşəndə şam kimi əriyən də, böyüdükcə boyumuza baxıb qürrələnən də anadır. Ana təbiətcə zərif məxluq olsa da, mən onu öz balası yolunda göstərdiyi fədakarlıqlara görə qartala bənzədirəm. Həmişə məğrur, qorxmaz, həmişə yüksəklikdə uçan qartala. O, övladını təhlükələrdən qartal şücaəti ilə qorumağa hazırdır, hətta lazım gəlsə, düşmən üstünə şığımaqdan belə çəkinməz. Hər birimizin gələcək həyat yolunun müəyyənləşməsində də ananın rolu əvəzsizdir. Biz ilk tərbiyəni ondan alırıq. Ananın şəxsi nümunəsi, verdiyi öyüd-nəsihətlər dünyagörüşümüzün formalaşmasında mühüm rol oynayır. Mən anam barəsində tez-tez fikirləşirəm. Hər dəfə onun mehriban, nurlu çöhrəsini gözlərim önündə canlandıranda gələcəyə daha nikbin nəzərlərlə baxıram. Eyni zamanda anamın qarşısında borcumu da yaddan çıxarmıram. Öz-özümü sorğu-suala tuturam: Mən anamı necə sevindirə, necə xöşbəxt edə bilərəm? Bəzən xəyal məni uzaqlara aparır, könlümdən anama dünyada ən bahalı hədiyyə almaq, onu bütün işlərdən azad etmək istəyi keçir. Bir dəfə arzumu anamın özünə də bildirdim. Onun sifətinin necə işıqlandığını hiss etdim, dodaqlarında təbəssüm oyandı. Nəvazişli əlləri ilə başımı sığal çəkib dedi: – Mənim bahalı hədiyyəyə ehtiyacım yoxdur. Ana üçün ən böyük hədiyyə övladının düzgün yol tutması, tərbiyəli olması, dərslərini yaxşı oxuması, müəllimlərinin hörmətini qazanmasıdır. Anamın bu sözləri qulaqlarımda həmişəlik həkk olunub. Buna görə də dərslərimə səylə hazırlaşıram. Hər dəfə dərslərimdən “əla” qiymət alanda bunu anam üçün ən yaxşı hədiyyə sanıram.
Dostluq qırılmaz zəncirdir
Dostluğun qırılmaz zəncirlə müqayisə edilməsi təsadüfi deyildir. Həqiqətən də, səmimi, möhkəm dostluq hisslərini heç nə ilə sarsıtmaq mümkün deyildir. İnsanlar arasında hər xoş münasibəti dostluq adlandırmaq olmaz. Həqiqi dostluq illərin sınağından çıxır, bərkdə-boşda, həyatın enişli-yoxuşlu yollarında sınanılır. Əsl dostluq insanlar arasında münasibətlərin uca zirvəsidir. Əgər sən dostluğu yüksək qiymətləndirirsənsə, gərək dostun sandığın şəxsin yolunda hər bir çətinliyə dözməyi bacarasan, sirlərini ondan gizlətməyəsən, heç vaxt yalan danışmayasan. Nahaq deməyiblər ki, dost-dosta tən gərək, tən olmasa, gen gərək. Dostu olmaq böyük xöşbəxtlikdir.Kimin çox dostu varsa, o, həyatda daha inamlı olur, üzləşdiyi problemləri asanlıqla dəf edir. Adətən, çoxlu dostu olan şəxsi qollu-budaqlı ağaca bənzədirlər. Bu ağac təbiətin şıltaqlıqlarına asanlıqla dözür, onun insanlara daha böyük faydası dəyir. Mən “Dostluq nədir?” sualı ətrafında tez-tez düşünürəm. Mənim qənaətimə görə dostluq-fədakarlıq deməkdir. Asan günün dostluğu vaxtsız açan çiçəyə bənzəyir – onu şaxta, qar vurub soldurur. Çətinliklərdə bərkiyən dostluq isə uzunömürlü olur. “Uzaq Sahillərdə” filmini yada salaq. Zənnimcə filmin qəhrəmanları Mehdi ilə Veselin arasında yaranan münasibətlər “Dostluq Nədir?” sualının konkret cavabıdır. Onlar müharibənin odlu-alovlu yollarını birlikdə keçmiş, aralarında əsl dostluq münasibətləri yaranmışdır. Hamı kimi mənim də çoxlu dostlarım var. Onların əksəriyyəti mənimlə eyni sinifdə oxuyurlar. Bizim aramızda qarşılıqlı səmimiyyət və hörmət hökm sürür. Heç vaxt bir-birimizin xətrinə dəymirik. Biz, boş vaxtlarımızda bir yerə yığışır, müxtəlif məsələləri müzakirə edirik. Eyni zamanda bir-birimizə asanlıqla güzəştə getməyi də bacarırıq. Biz adatən dərslərimizi də bir yerdə hazırlayırıq. Bu bizə dərslərimizdən yüksək qiymət almağa böyük təsir göstərir. Müəllimlərimiz də onların zəhmətini itirmədiyimizə görə bizimlə fəxr edirlər. Belə bir deyim var. “Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi”. Mən də məktəb illərində qazandığım dostlarımla fəxr edir və onları qorumağa çalışıram. Mənim ən şirin xatirələrim dostlarımla keçirdiyim anlarla bağlıdır. Mən özlüyümdə qəti şəkildə müəyyənləşdirmişəm: Həyatımda dostlarımı heç vaxt heç nə ilə və heç kimlə əvəz etmək olmayacaq.
Vətənçin yaşayan, vətən üçün ölən, səmimi bir insan nə bəxtiyardır! (M.Müşfiq)
Xalqımızın qəlb şairi, gözəl və nəcib duyğular şairi M.Müşfiq ürək titrədən misralarını başlıq kimi yazaraq fikirləşirəm. Gözlərim qarşısında Azərbaycanın qanlı-qadalı tarixi keçmişi canlanır. Bu iki misrada Azərbaycan övladlarının tarixi qəhrəmanlıq ruhu, vətən qarşısında borcu, amalı çox məharətlə əks olunsa da, bu mənanı açmaq böyük ustalıq tələb edir. Buna mənim gücüm çatmır. Axı kiçik bir yazıya böyük bir ürəyi – Azərbaycanı necə yerləşdirim?
Azərbaycan! Doğma yurdum, doğma vətənim! Ürək sözlərimi sənə xitabən yazmaq istəyirəm. Tarixinin hansı səhifəsini vərəqləyim? Bəlkə, dünyada üçüncü tapıntı sayılan ən qədim yaşayış məskənindən – Azıx mağarasından söhbət açım? Bəlkə də, od, atəş övladları- Qorqud övladları yaradıb bu mağaranı?
Bəlkə, dünyaya sahib olmaq iddiası ilə yürüş keçirən Əmir Teymura göz dağı olan Əlincə qalasının aslan ürəkli igidlərindən söz açım? Yox, qoy elə qoç Koroğlunudan, igid Nəbidən, qəhrəman Həcərdən danışaq. Qəlbimdə Babəkin harayını eşidirəm. Azərbaycanı vahid bayraq altında birləşdirməyə çalışan şah babamızın- Şah İsmayıl Xətainin səsi qulağıma gəlir. Elə bil haradansa həzin bir nəğmə axıb qəlbimdə dolur:
Azərbyacan! Elim, obam, məskənim.
Könlüm bu torpağın sorağındadır.
Əsl qəhrəmanlar, əsl igidlər
Doğma Azərbaycan torpağındadır.
Birdirmi, ondurmu, yüzdürmü qəhrəmanlıqlarla dolu səhifələrin, anam Azərbaycan?!
Son dövr hadisələri, zorla cəlb edildiyimiz Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycan övladları indi də hər cür qəhrəmanlıq göstərməyə, Vətənin şöhrətini ucaltmağa qadirdirlər. 1988-ci ildən bəri azğın düşmənlərə sinə gərib dayanan oğul və qızlarımız sübut etdilər ki, Vətən həmişə Vətəndir. Vətəni vətənləşdirən onun qeyrətli və cəsur övladları yeyib nankor çıxanlar, düşmən qarşısından qaçan fərarilər də mövcuddur. Elə Koroğlu zamanında da Keçəl Həmzələr olub. Lakin Vətənin tarixini yazan keçəl Həmzələr yox, qoç Koroğlular olur. Azərbaycan yenə də öz qəhrəman övladları ilə fəxr edə bilər.
“Torpaq – uğrunda ölən varsa Vətəndir!” – deyirlər. Şəhidlər xiyabanında uyuyan igidlərimiz – ölümü ilə ölümsüzlüyə qovuşanlar bu deyimi daha parlaq şəkildə sübuta yetirdilər. Vətən anadır və bu ananın xoş günü naminə canını qurban verənlər ən xoşbəxt insanlardır.
Odlar yurdu – Azərbaycan!
Canımsan.
Vətənimsən, mənliyimsən.
Qanımsan.
Heysiyyətim, mənliyimsən.
Sevincimsən, şənliyimsən.
Səninlədir yaşayışım,
Varlığım da.
Yaşayıram qoynunda mən,
Sənsə – bütün varlığımda.
Azərbaycan! Doğma yurdum, doğma vətənim! Ürək sözlərimi sənə xitabən yazmaq istəyirəm. Tarixinin hansı səhifəsini vərəqləyim? Bəlkə, dünyada üçüncü tapıntı sayılan ən qədim yaşayış məskənindən – Azıx mağarasından söhbət açım? Bəlkə də, od, atəş övladları- Qorqud övladları yaradıb bu mağaranı?
Bəlkə, dünyaya sahib olmaq iddiası ilə yürüş keçirən Əmir Teymura göz dağı olan Əlincə qalasının aslan ürəkli igidlərindən söz açım? Yox, qoy elə qoç Koroğlunudan, igid Nəbidən, qəhrəman Həcərdən danışaq. Qəlbimdə Babəkin harayını eşidirəm. Azərbaycanı vahid bayraq altında birləşdirməyə çalışan şah babamızın- Şah İsmayıl Xətainin səsi qulağıma gəlir. Elə bil haradansa həzin bir nəğmə axıb qəlbimdə dolur:
Azərbyacan! Elim, obam, məskənim.
Könlüm bu torpağın sorağındadır.
Əsl qəhrəmanlar, əsl igidlər
Doğma Azərbaycan torpağındadır.
Birdirmi, ondurmu, yüzdürmü qəhrəmanlıqlarla dolu səhifələrin, anam Azərbaycan?!
Son dövr hadisələri, zorla cəlb edildiyimiz Qarabağ savaşı göstərdi ki, Azərbaycan övladları indi də hər cür qəhrəmanlıq göstərməyə, Vətənin şöhrətini ucaltmağa qadirdirlər. 1988-ci ildən bəri azğın düşmənlərə sinə gərib dayanan oğul və qızlarımız sübut etdilər ki, Vətən həmişə Vətəndir. Vətəni vətənləşdirən onun qeyrətli və cəsur övladları yeyib nankor çıxanlar, düşmən qarşısından qaçan fərarilər də mövcuddur. Elə Koroğlu zamanında da Keçəl Həmzələr olub. Lakin Vətənin tarixini yazan keçəl Həmzələr yox, qoç Koroğlular olur. Azərbaycan yenə də öz qəhrəman övladları ilə fəxr edə bilər.
“Torpaq – uğrunda ölən varsa Vətəndir!” – deyirlər. Şəhidlər xiyabanında uyuyan igidlərimiz – ölümü ilə ölümsüzlüyə qovuşanlar bu deyimi daha parlaq şəkildə sübuta yetirdilər. Vətən anadır və bu ananın xoş günü naminə canını qurban verənlər ən xoşbəxt insanlardır.
Odlar yurdu – Azərbaycan!
Canımsan.
Vətənimsən, mənliyimsən.
Qanımsan.
Heysiyyətim, mənliyimsən.
Sevincimsən, şənliyimsən.
Səninlədir yaşayışım,
Varlığım da.
Yaşayıram qoynunda mən,
Sənsə – bütün varlığımda.
Yoxsa da dunyanın ucu –bucağı, Hər yerdə istidir ana qucağı
Bu yazımda ana adının müqəddəsliyi haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Bu adın özündə o qədər məğrurluq, əzəmət var ki hisslərim təlatümə gəlir, damarlarımda qanım coşur, ağır bir imtahan qarşısında olan kimi dərin məsuliyyət duyuram. Bu nəhəng qüvvənin qarşısında biz həmişə bas əyirik, ona səcdə edirik. Ana müqəddəsdir, ana ülvidir, ana əzizdir.
Belimin sütunu, gözümün nuru
Aydan aridir o sudan da duru
Canimin atəsi,odu,qururu
Həyat ciragimin yagidir ana
Ana! Mehriban, doğma varlıq! Biz övladlar səndən gözlərinin işığını, gəncliyinin təravətini alırıq. Biz böyüdükcə sən qocalırsan, ay ana! Saçlarına dən düşür, mehriban çöhrəndə qırışlar yaranır. Bu qırışlar bizim yolumuzda çəkdiyin iztirab və həyəcanlarının izidir.
Gözümün nuru, canım ana!
Böyütdün sən bizi yana-yana
Qədrini el bilir
ətrini gül bilir
saçının ağına, qarasına qurbanam
ömraman əsirin laylasına qurbanam
Körpə ikən ana qayğısına, ana nəvazişinə, ana əllərinin sığalına daha çox ehtiyac hiss edirik. Analarımız ağır dəqiqələrimizin ortağı, yuxusuz gecələrimizin keşikcisidirlər. Mehriban ana əli, ana siğalı bizim ağrılarımızı qiymətli həkim dərmanından daha tez, daha sehrkarlıqla sağaldır. Biz analarımızın qanadlı arzuları, biməz-tükənməz diləkləriyik. Ana arzularının qanadlarında biz səadətli, işıqlı günlərə gedir, dünyanın ən nadir xoşbəxtliklərinə, bəxtiyarlığına yetişirik.
Ana! Dünyada sənin ürəyin qədər geniş, sənin məhəbbətin qədər dərin bir məhəbbət təsəvvür etmək çətindir. Bəstəkarlar ürək titrədən mahnılarını, rəssamlar ən təsirli əsərlərini, şairlər ən qiymətli şerlərini sənə həsr edirlər.
Dünyada anadan şirin, anadan gözəl, anadan əziz varlıq təsəvvür etmək mümkün deyildir. Biz beşikdə yatdığımız zaman o bizim gələcək həyatımızı düşünür. Soyuq, boran olsa belə biz ananın mehriban və isti qoynunda yuxuya gedirik. Ayağımıza bir tikan batanda sanki ananın ürəyinə ox sancılır, qəlbi göynəyir, ağrımız ürəyinə qəbul edərək onu azaltmağa çalışır.
Mənim anam çox mehriban və ağıllıdır. Mən anamı çox sevirəm. O mənim həyatım, varlığımdır.
Əlimdə olsa da, min bir işlərim,
Ana, yanında bir heç sanaram onu.
Mən qurban edərəm sənə hər şeyi,
Səcdənə gələrəm ömrüm uzunu!
Belimin sütunu, gözümün nuru
Aydan aridir o sudan da duru
Canimin atəsi,odu,qururu
Həyat ciragimin yagidir ana
Ana! Mehriban, doğma varlıq! Biz övladlar səndən gözlərinin işığını, gəncliyinin təravətini alırıq. Biz böyüdükcə sən qocalırsan, ay ana! Saçlarına dən düşür, mehriban çöhrəndə qırışlar yaranır. Bu qırışlar bizim yolumuzda çəkdiyin iztirab və həyəcanlarının izidir.
Gözümün nuru, canım ana!
Böyütdün sən bizi yana-yana
Qədrini el bilir
ətrini gül bilir
saçının ağına, qarasına qurbanam
ömraman əsirin laylasına qurbanam
Körpə ikən ana qayğısına, ana nəvazişinə, ana əllərinin sığalına daha çox ehtiyac hiss edirik. Analarımız ağır dəqiqələrimizin ortağı, yuxusuz gecələrimizin keşikcisidirlər. Mehriban ana əli, ana siğalı bizim ağrılarımızı qiymətli həkim dərmanından daha tez, daha sehrkarlıqla sağaldır. Biz analarımızın qanadlı arzuları, biməz-tükənməz diləkləriyik. Ana arzularının qanadlarında biz səadətli, işıqlı günlərə gedir, dünyanın ən nadir xoşbəxtliklərinə, bəxtiyarlığına yetişirik.
Ana! Dünyada sənin ürəyin qədər geniş, sənin məhəbbətin qədər dərin bir məhəbbət təsəvvür etmək çətindir. Bəstəkarlar ürək titrədən mahnılarını, rəssamlar ən təsirli əsərlərini, şairlər ən qiymətli şerlərini sənə həsr edirlər.
Dünyada anadan şirin, anadan gözəl, anadan əziz varlıq təsəvvür etmək mümkün deyildir. Biz beşikdə yatdığımız zaman o bizim gələcək həyatımızı düşünür. Soyuq, boran olsa belə biz ananın mehriban və isti qoynunda yuxuya gedirik. Ayağımıza bir tikan batanda sanki ananın ürəyinə ox sancılır, qəlbi göynəyir, ağrımız ürəyinə qəbul edərək onu azaltmağa çalışır.
Mənim anam çox mehriban və ağıllıdır. Mən anamı çox sevirəm. O mənim həyatım, varlığımdır.
Əlimdə olsa da, min bir işlərim,
Ana, yanında bir heç sanaram onu.
Mən qurban edərəm sənə hər şeyi,
Səcdənə gələrəm ömrüm uzunu!
“Quyuya salsan da, yaxşılığı, bil Yenə qayldacaq, o itən deyil.” (N.Gəncəvi)
İnsanlar arasındakı ali münasibətlərdən biri xeyirxahlıq və səmimilikdir. Xeyirxahlıq ən yüksək insani keyfiyyətdir. Hər dəfə xeyirxahlıqdan, yaxşılıqdan söz düşəndə böyük şairimiz Səməd Vurğunla bağlı bir epizodu xatırlayıram. Xarici ölkədən vətəninə qayıdan şairi aeroportda qarşılayan ən yaxın dostlarından biri hal-əhvaldan sonra ona belə bir sual verir: “Şair, çox ölkələr gəzib, çox adamlar görübsən, bəs deyə bilərsənmi ki, əsl səadət nədir?” Səməd Vurğun dostuna belə cavab verir: “Dostum, sən bu sualı öz ürəyinə ver! Neçə insan övladının üzünə ürəyinin qapıları açmısan? Neçə insan övladının qolundan tutub ayağa qaldırmısan? Bu dünyada ən böyük nemət insanlıq, insanlığın əsas şərti isə xeyirxahlıqdır. Bu dünyada ancaq yaxşılıq qalacaqdır. Bax, səadət budur!”
Böyük şair ürəkdən gələn bu sözlərində qəlbini insanlığa həsr etmiş kamil bir şəxsin könül duyğularını hiss edir, qarşımızda əsl insan görürük. Onun yaradıcılığı da bu hisslərlə təşəkkül tapmış, insanlıq və xeyirxahlıq lirikası kimi meydana çıxmışdır.
Deyirəm ki, rast gəldiyim bir uşaq
Ata desin, ata bilsin məni görəndə.
Kim istəməz yıxılanın dayağı olmaq?
Kim sevinməz bir xeyirxah ömür sürəndə?
Xeyirxahlıq təmənnasız edilən yaxşılıq, əvəzi güdülmədən göstərilən köməkdir. İnsanlığın bu ali və yüksək keyfiyyəti şair və yazıçılarımızın yaradıcılığında geniş əksini tapmış, tərbiyə vasitəsinə çevrilmişdir. Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin əsərlərinə müraciət edək. Böyük şairin “Xeyir və Şər” mənzum hekayəsi xeyirin şər üzərində, xeyirxahlığın bədxahlıq üzərində qələbə rəmzi, qabiliyyət simvoludur. Adında da göründüyü kimi, bu əsərdə xeyirlə şərin mübarizəsindən bəhs edilir. Xeyir, kürd və onun qızı xeyir qüvvələri, Şər isə mənfiliyi təmsil edir. Əsər xeyir qüvvələrin qələbəsi ilə bitir. Bu isə bəşər tarixində insanlığın ən böyük arzusu, ən yüksək amalıdır. Vicdanı pak, nəfsi təmiz olan adamlar həmişə başqalarına göstərdikləri təmənnasız yaxşılıqdan, ali insanlar kimi yaddaşlarda qalmışlar.
Yaxşılıq, xeyirxahlıq heç vaxt itmir, gec-tez yaxşılıq edən şəxsin özünə qayıdır, onu əsl insan kimi tanıdır, ucaldır, şöhrətləndirir. Xeyirxahlıq əsl tərbiyə vasitəsidir. Biz də bu məktəbin şagirdləri kimi xeyirxah olmalı, bizdən kömək umanlara, dara, çətinə düşənlərə qayğı göstərməli, onların harayına, köməyinə çatmalıyıq. Bu, bizim qəlb istirahətimiz, könül dincliyimiz olmalıdır.
Böyük şair ürəkdən gələn bu sözlərində qəlbini insanlığa həsr etmiş kamil bir şəxsin könül duyğularını hiss edir, qarşımızda əsl insan görürük. Onun yaradıcılığı da bu hisslərlə təşəkkül tapmış, insanlıq və xeyirxahlıq lirikası kimi meydana çıxmışdır.
Deyirəm ki, rast gəldiyim bir uşaq
Ata desin, ata bilsin məni görəndə.
Kim istəməz yıxılanın dayağı olmaq?
Kim sevinməz bir xeyirxah ömür sürəndə?
Xeyirxahlıq təmənnasız edilən yaxşılıq, əvəzi güdülmədən göstərilən köməkdir. İnsanlığın bu ali və yüksək keyfiyyəti şair və yazıçılarımızın yaradıcılığında geniş əksini tapmış, tərbiyə vasitəsinə çevrilmişdir. Dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin əsərlərinə müraciət edək. Böyük şairin “Xeyir və Şər” mənzum hekayəsi xeyirin şər üzərində, xeyirxahlığın bədxahlıq üzərində qələbə rəmzi, qabiliyyət simvoludur. Adında da göründüyü kimi, bu əsərdə xeyirlə şərin mübarizəsindən bəhs edilir. Xeyir, kürd və onun qızı xeyir qüvvələri, Şər isə mənfiliyi təmsil edir. Əsər xeyir qüvvələrin qələbəsi ilə bitir. Bu isə bəşər tarixində insanlığın ən böyük arzusu, ən yüksək amalıdır. Vicdanı pak, nəfsi təmiz olan adamlar həmişə başqalarına göstərdikləri təmənnasız yaxşılıqdan, ali insanlar kimi yaddaşlarda qalmışlar.
Yaxşılıq, xeyirxahlıq heç vaxt itmir, gec-tez yaxşılıq edən şəxsin özünə qayıdır, onu əsl insan kimi tanıdır, ucaldır, şöhrətləndirir. Xeyirxahlıq əsl tərbiyə vasitəsidir. Biz də bu məktəbin şagirdləri kimi xeyirxah olmalı, bizdən kömək umanlara, dara, çətinə düşənlərə qayğı göstərməli, onların harayına, köməyinə çatmalıyıq. Bu, bizim qəlb istirahətimiz, könül dincliyimiz olmalıdır.
Təbiətin gözəlliyini qoruyaq
Yaşadığımız dünya, bizi əhatə edən maddi aləm son dərəcə gözəl, zəngin və rəngarəngdir. Bu ətraf aləm təbiət adlanır. Əslində biz özümüz də bu təbiətin bir zərrəsiyik, onun tərkib hissəsiyik. Təbiət bizim hamımızın anasıdır.
Bizim yaşadığımız dünya çox gözəldir. O həm də əsrarəngiz və maraqlıdır. Biz zəngin və füsunkar bitkilər aləmin, vəhşi heyvanlardan tutmuş ən xırda həşəratlara qədər saysız-hesabsız canlılar əhatəsindəyik. Əslində Yer kürəsi adlandırdığımız planetin məzmunu da elə ən şüurlu və ən ali varlıqlar olan biz insanlarla bizi əhatə edən təbiətin harmoniyasıdır. Dünyamızın sabahı və gələcəyi bu vəhdətdən və bu vəhdətin əzəli və əbədi tarazlığından asılıdır. Bu harmoniyanın bu tarazlığın pozulması dünyanı fəlakətə sürüklüyə bilər, bütün bəşəriyyəti, dünyanı məhv edə bilər. Ona görə də biz insanlar təbiətə qayğı və məhəbbətlə yanaşmalı, planetimizin bitki örtüyünü – onun florasını və canlılar aləmini – onun faunasını qorumalıyıq.
Biz təbiətin kiçik bir parçasıyıq. Bizim yaşayışımız da, sağlamlığımız da onunla bağlıdır.
Təbiətin ayrılmaz hissələrindən biri meşələrdir. Almanlar meşələrə çox mənalı və müasir səslənən bir ad veriblər: “Yaşıl ciyər”. Yaşıllıq insana çörək lazımdır. Həm də çörəksiz yalnız insan məhv olduğu halda, yaşıllıqsız, meşələrsiz təkcə insanlar deyil, başqa canlılar da yaşaya bilməz. Meşələr bizim sərvətimiz, var-dövlətimizdir. Meşələr bizim məişətimizin bir hissəsidir. Yaşıllıq əhatəsində insanı işıqlı fikirlər öz ağuşuna alır, xoş əhval-ruhiyyə, qurub-yaratmaq eşqi güclənir. Məlum həqiqətdir ki, meşələri – Yer kürəsinin bu yaşıl kəmərini bircə an təsəvvür etməsək, demək, bəşər də yoxdur.
Təəssüflə qeyd etməliyik ki, son zamanlar təbii qazın azlığı, tikinti və kənd təsərrüfatı işləri, eləcə də baxımsızlıq meşələri çox sıxışdırır. Yaşıllığa, meşələrə qarşı ölçüsüz-biçisiz hücum insana qarşı yönəlmiş ən ağır müharibədir. İnsan ağlı, insan zəkası bu “müharibəni” dəf etməyə qadirdir və biz təbiətin nizamını pozan, onun qədrini bilməyən, korlayan adamlara qarşı mübarizə aparmalı, təbiətimizi və onun gözəlliyini mühafizə etməliyik.
Son illərdə respublikamızda təbiətin qorunması və mühafizəsi məsələsinə çox böyük diqqət yetirilir. Hətta şairlərimiz də öz şerləri ilə bu gözəl təşəbbüsə qoşulmuşlar. Mən də öz inşamı lirika ustası, böyük şairimiz Hüseyn Arifin aşağıdakı misraları ilə yekunlaşdırmaq istəyirəm:
Hər vaxt təbiəti gətirək yada,
O, bizi duyğusuz, ruhsuz sanmasın.
Yollar uzansa da, yollar artsa da,
Meşələr pozulub yaralanmasın.
Bizim yaşadığımız dünya çox gözəldir. O həm də əsrarəngiz və maraqlıdır. Biz zəngin və füsunkar bitkilər aləmin, vəhşi heyvanlardan tutmuş ən xırda həşəratlara qədər saysız-hesabsız canlılar əhatəsindəyik. Əslində Yer kürəsi adlandırdığımız planetin məzmunu da elə ən şüurlu və ən ali varlıqlar olan biz insanlarla bizi əhatə edən təbiətin harmoniyasıdır. Dünyamızın sabahı və gələcəyi bu vəhdətdən və bu vəhdətin əzəli və əbədi tarazlığından asılıdır. Bu harmoniyanın bu tarazlığın pozulması dünyanı fəlakətə sürüklüyə bilər, bütün bəşəriyyəti, dünyanı məhv edə bilər. Ona görə də biz insanlar təbiətə qayğı və məhəbbətlə yanaşmalı, planetimizin bitki örtüyünü – onun florasını və canlılar aləmini – onun faunasını qorumalıyıq.
Biz təbiətin kiçik bir parçasıyıq. Bizim yaşayışımız da, sağlamlığımız da onunla bağlıdır.
Təbiətin ayrılmaz hissələrindən biri meşələrdir. Almanlar meşələrə çox mənalı və müasir səslənən bir ad veriblər: “Yaşıl ciyər”. Yaşıllıq insana çörək lazımdır. Həm də çörəksiz yalnız insan məhv olduğu halda, yaşıllıqsız, meşələrsiz təkcə insanlar deyil, başqa canlılar da yaşaya bilməz. Meşələr bizim sərvətimiz, var-dövlətimizdir. Meşələr bizim məişətimizin bir hissəsidir. Yaşıllıq əhatəsində insanı işıqlı fikirlər öz ağuşuna alır, xoş əhval-ruhiyyə, qurub-yaratmaq eşqi güclənir. Məlum həqiqətdir ki, meşələri – Yer kürəsinin bu yaşıl kəmərini bircə an təsəvvür etməsək, demək, bəşər də yoxdur.
Təəssüflə qeyd etməliyik ki, son zamanlar təbii qazın azlığı, tikinti və kənd təsərrüfatı işləri, eləcə də baxımsızlıq meşələri çox sıxışdırır. Yaşıllığa, meşələrə qarşı ölçüsüz-biçisiz hücum insana qarşı yönəlmiş ən ağır müharibədir. İnsan ağlı, insan zəkası bu “müharibəni” dəf etməyə qadirdir və biz təbiətin nizamını pozan, onun qədrini bilməyən, korlayan adamlara qarşı mübarizə aparmalı, təbiətimizi və onun gözəlliyini mühafizə etməliyik.
Son illərdə respublikamızda təbiətin qorunması və mühafizəsi məsələsinə çox böyük diqqət yetirilir. Hətta şairlərimiz də öz şerləri ilə bu gözəl təşəbbüsə qoşulmuşlar. Mən də öz inşamı lirika ustası, böyük şairimiz Hüseyn Arifin aşağıdakı misraları ilə yekunlaşdırmaq istəyirəm:
Hər vaxt təbiəti gətirək yada,
O, bizi duyğusuz, ruhsuz sanmasın.
Yollar uzansa da, yollar artsa da,
Meşələr pozulub yaralanmasın.
Hansı sənət yaxşıdır?
Orta məktəbin yuxarı siniflərində oxuyanda adamı belə bir sual düşündürür. Hansı peşənin ardınca getməli? Bu çox məsuliyyətli bir seçimdir. İnsan həyatda elə sənət, elə peşə seçməlidir ki, həm özünün bu peşəyə sevgisi, məhəbbəti olsun, həm də bu sənət və peşə ilə xalqına, cəmiyyətə xeyir verə bilsin. Doğrudur, sənətlər, peşələr arasında seçki qoymaq, “bu yaxşıdır”, “bu pisdir” –deyib onları ayırmaq olmaz. Cəmiyyətə faydalı əməklə bağlı bütün sənət və peşələr şərəflidir. Sənətin pisi olmaz, sənətkarın pisi ola bilər. Lakin hər kəs bacardığı işdən yapışmalı, gücü çata biləcək sənətin, peşənin ardınca getməlidir. Yoxsa bir də görürsən ki, dərslərini yaxşı oxumayan bir uşaq gələcəkdə hüquqşünas və ya şərqşünas olmaq istəyir. Doğrudur, bu, heç də pis arzu deyil. Amma bu arzuya düşən adam gərək gecəsini gündüzünə qatsın, əlindən kitab düşməsin. Yoxsa təkcə arzu etməklə iş düzəlmir. Arzuya çatmaq üçün əziyyət çəkmək, hər cür zəhmətə qatlaşmaq, ən əsası isə yaxşı oxumaq lazımdır.
Mən də özümə peşə seçmişəm. Ola bilər ki, bu peşəni seçməyim bəzilərinə bir qədər qəribə görünsün. Amma dənizçilik peşəsi mənim daha çox xoşuma gəlir. Dənizçilər hər yerdə olur, hər yeri gəzir, çox ölkələrlə, çox adamlarla tanış olurlar. Əlbəttə, belə həyat çox maraqlıdır. Lakin məni bu peşəyə cəlb edən onun yalnız maraqlı deyil, dənizçilərin cəsur və qorxmaz insan olmalarıdır.
Mən dənizçilərin həyatından bəhs edən çoxlu kitab oxumuş, xeyli kinofilmə tamaşa etmişəm. Artıq bilirəm ki, dənizçilər çox igid, cəsur və qorxmaz olurlar. Onlar dəhşətli tufanlara, fırtınalara qalib gəlməyi bacarır, heç bir çətinlikdən qorxmurlar. Müharibə həyatından bəhs edən bəzi kinofilmlərdə dənizçilərin göstərdiyi şücaətlər adamı lap heyran qoyur.
Dənizçilərin gözəl və vüqarlı geyimləri, çox sağlam və gümrah bədənləri olur. Küçədə dənizçi geyimində adamları onlara həsədlə baxır, onları dünyanın bəxtəvəri hesab edirəm. Mən böyüyəndə mütləq dənizçi olacağam, lentli papaq geyinəcəyəm. Mavi okeanlardan keçib müxtəlif ölkələrlə tanış olacaq, Xəzərimin doğma sularında üzəcəyəm. Son olaraq ürəyimdən keçən arzumu şerlə ifadə etmək istəyirəm:
Dənizçi olmağı istəyirəm mən,
Bu arzu uşaqkən girib qəlbimə.
İstəyirəm dənizləri fəth edib,
Xeyir verim torpağım, elimə.
Mən də özümə peşə seçmişəm. Ola bilər ki, bu peşəni seçməyim bəzilərinə bir qədər qəribə görünsün. Amma dənizçilik peşəsi mənim daha çox xoşuma gəlir. Dənizçilər hər yerdə olur, hər yeri gəzir, çox ölkələrlə, çox adamlarla tanış olurlar. Əlbəttə, belə həyat çox maraqlıdır. Lakin məni bu peşəyə cəlb edən onun yalnız maraqlı deyil, dənizçilərin cəsur və qorxmaz insan olmalarıdır.
Mən dənizçilərin həyatından bəhs edən çoxlu kitab oxumuş, xeyli kinofilmə tamaşa etmişəm. Artıq bilirəm ki, dənizçilər çox igid, cəsur və qorxmaz olurlar. Onlar dəhşətli tufanlara, fırtınalara qalib gəlməyi bacarır, heç bir çətinlikdən qorxmurlar. Müharibə həyatından bəhs edən bəzi kinofilmlərdə dənizçilərin göstərdiyi şücaətlər adamı lap heyran qoyur.
Dənizçilərin gözəl və vüqarlı geyimləri, çox sağlam və gümrah bədənləri olur. Küçədə dənizçi geyimində adamları onlara həsədlə baxır, onları dünyanın bəxtəvəri hesab edirəm. Mən böyüyəndə mütləq dənizçi olacağam, lentli papaq geyinəcəyəm. Mavi okeanlardan keçib müxtəlif ölkələrlə tanış olacaq, Xəzərimin doğma sularında üzəcəyəm. Son olaraq ürəyimdən keçən arzumu şerlə ifadə etmək istəyirəm:
Dənizçi olmağı istəyirəm mən,
Bu arzu uşaqkən girib qəlbimə.
İstəyirəm dənizləri fəth edib,
Xeyir verim torpağım, elimə.
Heç kəs unudulmur, heç nə yaddan çıxmır – 2V
Bizim nəsil 1941-1945-ci illər müharibəsinin dəhşətlərini, od-alovunu ancaq filmlərdə görmüşdür.Bir anlığa müharibənin dünyaya meydanoxuyan Hitlerin qələbəsi ilə başa çatdığını təsəvürümüzdə canlandıraq. Bu, ölkələrin sərvətlərinin talanması, xalqların kölə halına düşməsi, özlərini “seçilmişlər” sayan faşistlərin bütün dünyada ağalığı deməkolardı. Müharibənin ilk illərində belə görünürdü ki, faşistlər öz niyyət-lərinə çatacaqlar. Onlar çoxlu sayda yaşayış məntəqəsini zəbt etmişdi-lər və sürətlə irəliləyirdilər. Lakin azadlığı yüksək qiymətləndirən,doğma Vətənlərini çox sevən xalqlar birləşərək faşistləri dayandırmağavə müharibəni qələbə ilə başa çatdırmağa nail oldular. 1945-ci ilinmay ayında dünyanın başı üstündə Demokl qılıncı kimi dayanan faşizmkabusu darmadağın edildi.
Bu misilsiz qələbə milyonlarla insanın canı-qanı bahasına qazanılmışdır. Rusiyanın, Ukraynanın, Belorusun, Polşanın və başqa ölkələrin ərazilərindəki kütləvi qəbiristanlıqlar buna sübutdur. Müharibədə azərbaycanlılar da fəal iştirak etmişlər. Azərbaycanlılardan təşkil olunan 416-cı Taqanroq diviziyası ayrı-ayrı şəhər və kəndlərin düşmənlərdən təmizlənməsi uğrunda fəal döyüş əməliyyatları aparmışdı.İlk dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş Həzi Aslanov hərbi sənətini yaxşı bilən cəsur komandir idi və əsgərlərini öz arxasınca aparmağı bacarırdı.Azərbaycanlı döyüşçülərin 1941-1945-ci illər müharibəsində göstərdikləri şücaətləri “Uzaq sahillərdə” filminin qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadənin timsalında aydın görmək mümkündür. Həmin illərdə arxa cəbhədə qalan soydaşlarımız da ümumi qələbə naminə hər cür mərhumiyyətlərə dözmüş, böyük fədakarlıq göstərmişlər. Artıq 1941-1945-ci illər müharibəsindən bizi yarım əsrdən çox zaman məsafəsi ayırır. Bununla belə, bu müdhiş müharibənin acı xatirələri indi də insanları düşünməyə, öz hərəkətlərini ölçüb-biçməyə vadar edir. Ümumi qələbə naminə fədakarlıqlar göstərən, müharibədə şəxsi həyatlarını qurban verən insanların adları da daim minnətdarlıq hissi ilə xatırlanacaq. Respubilikamızın, demək olar ki, əksər şəhər və kəndlərində İkinci dünya müharibəsində həlak olmuş soydaşlarımızın xatirəsinə abidə kompleksləri yaradılıb. Həmin abidələrin üzərində, adətən, sadə bir cümlə yazılır: “Heç kəs unudulmur,heç nə yaddan çıxmır!”.Bu sözlər aydın səma altında yaşayan insanların taleləri yarımçıq qırılmış müharibə iştirakçılarının xatirəsinə dərin ehtiramlarının səmimi ifadəsidir.
Nə qədər belə misal çəkmək mümkündür. Bəzən olur ki, hansısa bir hadisəni, hansısa bir şəxsiyyətin adını bu və ya digər səbəblər üzündən tarixin səhifələrindən silməyə cəhdlər göstərilir. Fəqət belə mənasız cəhdlər zamanın istehzası ilə üzləşir. Məgər xalqımız ədalətsiz Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə əsasən məmləkətimizin iki yerə parçalanmasını nə vaxtsa unuda bilərmi ? Gəlin xatırlayaq, lap yaxın keçmişədək bu barədə danışmaq, yazmaq belə qadağan edilmişdi. Lakin böyük dövlətlərin tarix səhnəsindəki siyasi gedişləri nə qədər güclü olsa da, bu tale-yüklü olayı böyük keçmişi olan xalqın qan yaddaşından çıxara bilmədi. Xalqın Araz boyunca tikanlı məftilləri qırıb-dağıtmaq və birləşmək arzusu şeirlərə, mahnılara çevrildi, bu barədə cild-cild əsərlər yazıldı. Gün gələcək, bu istək mütləq həyata keçəcək. Zorla işğala məruz qalan Dağlıq Qarabağı, musiqimizin beşiyi gözəl Şuşanı, gözəlliklər məkanı Kəlbəcəri, igidlər oylağı Laçını, Qubadlını, indiki Ermənistanın ərazisindəki adları məqsədli şəkildə dəyişdirilərək “erməniləşdirən” yurd yerlərini azərbaycanlıların qan yaddaşından silmək mümkünmü? Əsla! O yerlərdə ata-babalarımızın narahat ruhları dolaşır və qarşısıalınmaz bir qüvvə tək bizləri o yerlərə qayıtmağa sövq edir.
Bu yaxınlarda Quba şəhərində aparılan qazıntılar zamanı kütləvi qəbiristanlıq aşkarlandı. Ermənilər ötən əsrin əvvəllərində kütləvi şəkildə qətlə yetirdikləri azərbaycanlıları basdıraraq öz dəhşətli cinayətlərini unutdurmağa çalışmışlar. Ancaq tarixi həqiqət təsdiqini tapdı.
Həyatı boyu Vətən naminə çarpışan, milli mənafeyini hər cür şan-şöhrətdən, imtiyazdan üstün tutan, var-dövlətini xalqının inkişafı yolunda xərcləyən tarixi şəxsiyyətlərin adı daim qəlblərdə yaşayacaq. Milli və bəşəri duyğuları çərçivəyə sığmayaraq azad şəkildə tərənnüm edən Hüseyn Cavid uzaq Sibirə sürgün edildi və orada dünyasını dəyişdi. Ancaq unudulmadı. On illər ötəndən sonra onun nəşi Vətənə gətirilərək Naxçıvanda doğma torpağa tapşırıldı, məzarı üstündə möhtəşəm məqbərə ucaldıldı. Sərt qadağalar milyonçu xeyriyyəçilər Hacı Zeynalabdin Tağıyevin, Musa Nağıyevin, Murtuza Muxtarovun adlarını və xeyirxah əməllərini insanların yaddaşından silə bilmədi…
Beləliklə, heç kəs unudulmur, heç nə yaddan çıxmır, həqiqət torpaq altında qalsada, heç vaxt pas atmayan qiymətli metala bənzəyir. İllər ötür, bəzən əsrlər dolanır və o gec-tez üzə çıxır. Buna görə də həyatda hər kəs xeyirxah işlər görməyə çalışmalıdır…
Bu misilsiz qələbə milyonlarla insanın canı-qanı bahasına qazanılmışdır. Rusiyanın, Ukraynanın, Belorusun, Polşanın və başqa ölkələrin ərazilərindəki kütləvi qəbiristanlıqlar buna sübutdur. Müharibədə azərbaycanlılar da fəal iştirak etmişlər. Azərbaycanlılardan təşkil olunan 416-cı Taqanroq diviziyası ayrı-ayrı şəhər və kəndlərin düşmənlərdən təmizlənməsi uğrunda fəal döyüş əməliyyatları aparmışdı.İlk dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş Həzi Aslanov hərbi sənətini yaxşı bilən cəsur komandir idi və əsgərlərini öz arxasınca aparmağı bacarırdı.Azərbaycanlı döyüşçülərin 1941-1945-ci illər müharibəsində göstərdikləri şücaətləri “Uzaq sahillərdə” filminin qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadənin timsalında aydın görmək mümkündür. Həmin illərdə arxa cəbhədə qalan soydaşlarımız da ümumi qələbə naminə hər cür mərhumiyyətlərə dözmüş, böyük fədakarlıq göstərmişlər. Artıq 1941-1945-ci illər müharibəsindən bizi yarım əsrdən çox zaman məsafəsi ayırır. Bununla belə, bu müdhiş müharibənin acı xatirələri indi də insanları düşünməyə, öz hərəkətlərini ölçüb-biçməyə vadar edir. Ümumi qələbə naminə fədakarlıqlar göstərən, müharibədə şəxsi həyatlarını qurban verən insanların adları da daim minnətdarlıq hissi ilə xatırlanacaq. Respubilikamızın, demək olar ki, əksər şəhər və kəndlərində İkinci dünya müharibəsində həlak olmuş soydaşlarımızın xatirəsinə abidə kompleksləri yaradılıb. Həmin abidələrin üzərində, adətən, sadə bir cümlə yazılır: “Heç kəs unudulmur,heç nə yaddan çıxmır!”.Bu sözlər aydın səma altında yaşayan insanların taleləri yarımçıq qırılmış müharibə iştirakçılarının xatirəsinə dərin ehtiramlarının səmimi ifadəsidir.
Nə qədər belə misal çəkmək mümkündür. Bəzən olur ki, hansısa bir hadisəni, hansısa bir şəxsiyyətin adını bu və ya digər səbəblər üzündən tarixin səhifələrindən silməyə cəhdlər göstərilir. Fəqət belə mənasız cəhdlər zamanın istehzası ilə üzləşir. Məgər xalqımız ədalətsiz Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə əsasən məmləkətimizin iki yerə parçalanmasını nə vaxtsa unuda bilərmi ? Gəlin xatırlayaq, lap yaxın keçmişədək bu barədə danışmaq, yazmaq belə qadağan edilmişdi. Lakin böyük dövlətlərin tarix səhnəsindəki siyasi gedişləri nə qədər güclü olsa da, bu tale-yüklü olayı böyük keçmişi olan xalqın qan yaddaşından çıxara bilmədi. Xalqın Araz boyunca tikanlı məftilləri qırıb-dağıtmaq və birləşmək arzusu şeirlərə, mahnılara çevrildi, bu barədə cild-cild əsərlər yazıldı. Gün gələcək, bu istək mütləq həyata keçəcək. Zorla işğala məruz qalan Dağlıq Qarabağı, musiqimizin beşiyi gözəl Şuşanı, gözəlliklər məkanı Kəlbəcəri, igidlər oylağı Laçını, Qubadlını, indiki Ermənistanın ərazisindəki adları məqsədli şəkildə dəyişdirilərək “erməniləşdirən” yurd yerlərini azərbaycanlıların qan yaddaşından silmək mümkünmü? Əsla! O yerlərdə ata-babalarımızın narahat ruhları dolaşır və qarşısıalınmaz bir qüvvə tək bizləri o yerlərə qayıtmağa sövq edir.
Bu yaxınlarda Quba şəhərində aparılan qazıntılar zamanı kütləvi qəbiristanlıq aşkarlandı. Ermənilər ötən əsrin əvvəllərində kütləvi şəkildə qətlə yetirdikləri azərbaycanlıları basdıraraq öz dəhşətli cinayətlərini unutdurmağa çalışmışlar. Ancaq tarixi həqiqət təsdiqini tapdı.
Həyatı boyu Vətən naminə çarpışan, milli mənafeyini hər cür şan-şöhrətdən, imtiyazdan üstün tutan, var-dövlətini xalqının inkişafı yolunda xərcləyən tarixi şəxsiyyətlərin adı daim qəlblərdə yaşayacaq. Milli və bəşəri duyğuları çərçivəyə sığmayaraq azad şəkildə tərənnüm edən Hüseyn Cavid uzaq Sibirə sürgün edildi və orada dünyasını dəyişdi. Ancaq unudulmadı. On illər ötəndən sonra onun nəşi Vətənə gətirilərək Naxçıvanda doğma torpağa tapşırıldı, məzarı üstündə möhtəşəm məqbərə ucaldıldı. Sərt qadağalar milyonçu xeyriyyəçilər Hacı Zeynalabdin Tağıyevin, Musa Nağıyevin, Murtuza Muxtarovun adlarını və xeyirxah əməllərini insanların yaddaşından silə bilmədi…
Beləliklə, heç kəs unudulmur, heç nə yaddan çıxmır, həqiqət torpaq altında qalsada, heç vaxt pas atmayan qiymətli metala bənzəyir. İllər ötür, bəzən əsrlər dolanır və o gec-tez üzə çıxır. Buna görə də həyatda hər kəs xeyirxah işlər görməyə çalışmalıdır…
Hacı Qara
Mirzә Fәtәli Axundovun komediyaları Zaqafqaziya müsәlmanlarının XIX əsrin 40 vә 50-ci illәrindәki hәyatını әks etdirәn bir reflektora bәnzәyir. İstedadlı dramaturq, xalqı yaxşı tanıyan Axundov xalq mәişәtinin müxtәlif tәrәflәrini kifayәt qәdәr düzgün vә sәnәtkarlıqla әks etdirmişdir.Bütün komediyalarında Axundov xalqın hәyatına yaxşı bәlәd olan nadir psixoloq vә sәnәtkardır, onun yaradıcılıq istedadı, hәyat tәcrübәsi vә hәrtәrәfli biliklә zәngin zәkası özünü hәr yerdә göstәrir. Onun hәr hansı bir komediyasını oxuyub qurtarandan sonra adama elә gәlir ki, uzun müddәt yaxından tanıdığın adamların arasında olmusan vә hәmin adamlardan lap yaxın vaxtlarda ayrılmısan. M.F.Axundzadənin “Hacı Qara” komediyasında adından da göründüyü kimi xəsislik təsvir və tənqid olunur. Dahi dramaturqun bu əsərində rәhmsiz qoca xәsis Hacı Qaranın mәnәvi alәmindәki nifrәt oyadan cәhәtlәrin açılması üçün dərin fəlsəfi-psixoloji məqamlardan sənətkarliqla istifadə etməsini görürük: bu qoca xәsis üçün dünyada puldan başqa heç bir müqәddәs şey yoxdur; Hacı Qara, öz dostu Heydәr bәyin qoçaqlığını tәriflәyәn Әsgәr bәyә etinasızlıqla deyir ki, bizim zәmanәmizdә qoçaq olmaqdansa, cibin pulla dolu olsa min dәfә yaxşıdır.Əsər 2 xətt üzrə inkişaf edir. Yəni əsərin bir hissəsi Hacı Qara ilə, digər hissəsi Heydər bəylə əlaqədardır. Biri xəsisliyi ucbatından itirdiyi 100 manat zərərinin əvəzini çıxmaq şərtilə, digəri isə evlənmək üçün qaçaq mal alverinə gedir. Tacir Hacı Qara komediyanın gülünc qəhrəmanıdır. Xəsislik, tamahkarlıq, ikiüzlülük, qorxaqlıq onun əsas xüsusiyyətləridir. Xəsisliyinin ucbatından ailəsinə nəinki pul vermir və hətta özü belə xərcləmir. O, tamahkarlığı, acgözlüyü üzündən qaçaqmalçılığa girişir.
Hacı Qaranın həyat yoldaşı Tükəz xanım isə xəsisliyə qarşıdır. Bununla yanaşı o, həyat yoldaşına qayğı göstərir. Tükəz xanım ərinin qaçaqmalçılığa getməsini pisləyir. Əsərdə Heydər bəyin simasında insan xarakterinin ziddiyətli olduğunu göstərilir. Yəni, o cəsur, mərd bir gəncdir və bəy nəslindəndir. Amma Heydər bəy cəsur mərd bir gənc olsa da əsərdə onun mənfi xüsusiyyətləri də təsvir olunur. Yəni Heydər bəy əməklə, zəhmətlə yaşamağa qarşıdır. Əsərdə onun iflasa uğradığı təsvir olunur və bildiyiniz kimi, bununla onun var-dövləti yox olur, hətta Heydər bəyi evlənmək üçün belə imkanı olmur. Buna görə də o da qaçaqmalçılıq edir.
Əsərdə Heydər bəyin nişanlısı olan, onu ürəkdən sevən Sona xanım surəti də var. O da Heydər bəy pis əməldən çəkindirməyə çalışaraq, qaçaqçılıq kimi pis işlə məşğul olmasını istəmir.Hacı Qaranın ona pis mal satmış Şuşa tacirinә yağdırdığı söyüşlәr, özü mal satanda qurana and içib parçasını tәriflәrkәn dediyi sözlәr, yaxud Zalxa arvadın ağıllı muhakimәlәri uzun müddәt adamın qulağında sәslәnir. Zalxa arvad Divanbәyiyә deyir ki, Tarverdi biçarәnin heç bir tәqsiri yoxdur, o nә elәsin ki, bu viran olmuş ölkәnin qızları quldurluq, oğurluq bacarmayanı sevmirlәr. Divanbәyiyә deyәn gәrәk ki, bacarırsan ölkәmizin qızlarına qadağan elә ki, quldur olmayan oğlanlardan zәhlәlәri getmәsin. Axundov şәrq dillәrinin bilicisi hesab olunurdu; o, öz komediyalarını Azәrbaycan türklәrinin lәhcәsindә, canlı, oynaq vә cilalanmış bir dildә yazmışdır. Bu canlılıq vә sadәlik sayәsindә onun komediyaları bütün savadlı camaatın malı olmuşdur; doğrudan da, bir zamanlar hәmin komediyalar böyük bir maraqla oxunurdu. Təsadüfi deyildir ki, bədii cəhətdən yüksək sənət nümunəsi sayılan “Hacı Qara” komediyası Mirzә Fәtәli kimi kamil vә sənətkarin qələmindən ərsəyə gәlә bilәrdi. Bu baxımdan, Mirzә Fәtәlini fransızların Molyeri vә rusların Qoqolu ilə müqayisə edən ədəbiyyatşünaslar onun sərhəd tanımayan zəka diapazonuna istinad edirdilər.
Mirzә Fәtәli Axundovun yaradıcılığı bütövlükdə XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında böyük hadisə olaraq ölkədə yeni ədəbi mühitin formalaşmasına müsbət təsir göstərdi.
Hacı Qaranın həyat yoldaşı Tükəz xanım isə xəsisliyə qarşıdır. Bununla yanaşı o, həyat yoldaşına qayğı göstərir. Tükəz xanım ərinin qaçaqmalçılığa getməsini pisləyir. Əsərdə Heydər bəyin simasında insan xarakterinin ziddiyətli olduğunu göstərilir. Yəni, o cəsur, mərd bir gəncdir və bəy nəslindəndir. Amma Heydər bəy cəsur mərd bir gənc olsa da əsərdə onun mənfi xüsusiyyətləri də təsvir olunur. Yəni Heydər bəy əməklə, zəhmətlə yaşamağa qarşıdır. Əsərdə onun iflasa uğradığı təsvir olunur və bildiyiniz kimi, bununla onun var-dövləti yox olur, hətta Heydər bəyi evlənmək üçün belə imkanı olmur. Buna görə də o da qaçaqmalçılıq edir.
Əsərdə Heydər bəyin nişanlısı olan, onu ürəkdən sevən Sona xanım surəti də var. O da Heydər bəy pis əməldən çəkindirməyə çalışaraq, qaçaqçılıq kimi pis işlə məşğul olmasını istəmir.Hacı Qaranın ona pis mal satmış Şuşa tacirinә yağdırdığı söyüşlәr, özü mal satanda qurana and içib parçasını tәriflәrkәn dediyi sözlәr, yaxud Zalxa arvadın ağıllı muhakimәlәri uzun müddәt adamın qulağında sәslәnir. Zalxa arvad Divanbәyiyә deyir ki, Tarverdi biçarәnin heç bir tәqsiri yoxdur, o nә elәsin ki, bu viran olmuş ölkәnin qızları quldurluq, oğurluq bacarmayanı sevmirlәr. Divanbәyiyә deyәn gәrәk ki, bacarırsan ölkәmizin qızlarına qadağan elә ki, quldur olmayan oğlanlardan zәhlәlәri getmәsin. Axundov şәrq dillәrinin bilicisi hesab olunurdu; o, öz komediyalarını Azәrbaycan türklәrinin lәhcәsindә, canlı, oynaq vә cilalanmış bir dildә yazmışdır. Bu canlılıq vә sadәlik sayәsindә onun komediyaları bütün savadlı camaatın malı olmuşdur; doğrudan da, bir zamanlar hәmin komediyalar böyük bir maraqla oxunurdu. Təsadüfi deyildir ki, bədii cəhətdən yüksək sənət nümunəsi sayılan “Hacı Qara” komediyası Mirzә Fәtәli kimi kamil vә sənətkarin qələmindən ərsəyə gәlә bilәrdi. Bu baxımdan, Mirzә Fәtәlini fransızların Molyeri vә rusların Qoqolu ilə müqayisə edən ədəbiyyatşünaslar onun sərhəd tanımayan zəka diapazonuna istinad edirdilər.
Mirzә Fәtәli Axundovun yaradıcılığı bütövlükdə XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında böyük hadisə olaraq ölkədə yeni ədəbi mühitin formalaşmasına müsbət təsir göstərdi.
Mənim üçrəngli bayrağım
Dünyаnın qədim tаriх və mədəniyyət оcаqlаrındаn biri оlаn Аzərbаycаndа аnаmız təbiətin ən gözəl bəхşişlərinə rаst gəlməк оlаr. Оnun ucа dаğlаrı, yаşıl оrmаnlаrı, göz işlədiкcə uzаnаn çölləri yеrüstü və yеrаltı təbii sərvətlərlərlə zəngindir. Bеlə gözəl ölкədə dоğulduğum üçün özümü хоşbəхt hеsаb еdirəm.
Hər bir аzərbаycаnlı кimi, mən də bаbаlаrımızın qurduğu bu аzаd və müstəqil dövlətlə, оnun rəmzləri ilə fəхr еdirəm. Bаşımız üstə dаlğаlаnаn üçrəngli bаyrаğımızdа vətənin gücünü, qüdrətini görürəm. Üçrəngli bаyrаq bizim mənəvi sərvətimizdir, inаnc yеrimizdir.
Bаyrаğımız tаriхin кеşməкеşli yоllаrındаn кеçib, illərin sınаğındаn çıхıb. müstəqilliк uğrundа gеdən mücаdilələrdə şəhid оlmuş minlərlə оğul və qızlаrımıhın qаnınа bоyаnıb. Оnа görə də hər bir аzərbаycаnlı üçün bu bаyrаq həm də müqəddəsdir.
Üçrəngli bаyrаğımız 1918-ci il nоyаbrın 9-dа Аzərbаycаn Хаlq cümhuriyyəti höкumətinin qərаrı ilə dövlət rəmzi кimi qəbul еdilib. Lакin 1920-ci il аprеlin 28-də Хаlq cümhuriyyəti süqut еtdi. Аzərbаycаn bоlşеviкlər tərəfindən işğаl оlundu. Bаyrаğımız yаsаq еdildi. Uzun illər ərzində qəlbi аzаdlıq və müstəqilliк аrzulаrı ilə döyünən ululаrımız – ziyа sаhibləri аlimlərimiz bаyrаğımızı unutmur, хаlqı yеni mübаrizəyə səsləyirdilər.
Аzərbаycаnın dilbər guşəsi Qаrаbаğ uğrundа bаşlаnаn mеydаn hərəкаtının ilк günlərindən üçrəngli bаyrаğımız Аzаdlıq mеydаnındа özünə əbədi məsкən sаldı. milyоnlаrlа vətən övlаdı məhz bu bаyrаğın аltındа Аzərbаycаnın bütövlüyü uğrundа döyüşlərə аtıldı. iкinci dəfə 1990-cı il nоyаbrın 17-də Nахçıvаn muхtаr rеspubliкаsı Аli məclisinin qərаrı ilə bərpа оlunаrаq muхtаr rеspubliкаnın dövlət bаyrаğı кimi qəbul еdildi. 1991-ci il fеvrаl аyının 5-də Аzərbаycаn rеspubliкаsının Аli Соvеti bаyrаğımızın Аzərbаycаnın dövlət bаyrаğı кimi qəbul еdilməsi bаrədə tаriхi qərаr vеrdi.
Коnstitusiyаmızdа yаzıldığı кimi, dövlət bаyrаğımız bərаbər еnli üç zоlаqdаn ibаrətdir. Yuхаrı zоlаq mаvi, оrtа zоlаq qırmızı, аşаğı zоlаq yаşıl rəngdədir.
Mаvi rəng-хаlqımızın türк mənşəyini, qırmızı rəng-müаsir cəmiyyət qurmаq, dеmокrаtiyаnı itnкişаf еtdirməк istəyini, yаşıl rəng-islаm sivlizаsiyаsınа mənsubluğunu ifаdə еdir.
Аzərbаycаn bаyrаğı milli ləyаqət simvоlumuzdur. Оnu bаşı üzərində ucа tutmаq, vüqаrlа dаlğаlаndırmаq hər bir аzərbаycаnlının şərəf bоrcudur. Üçrəngli bаyrаğımız qəhrəmаn bаbаlаrımızın qоyub qеtdiyi və bizə еtibаr еlədiyi ən böyüк, ən qiymətli yаdigаrdır. Bаyrаğımızın еrməni işğаlı аltındа inləyən döğmа Qаrаbаğdа, Хаnкəndində dаlğаlаnаcаğı аnı mən də səbrsizliкlə gözləyirəm. Gündən-günə qüdrətini аrtırаn Оrdumuzdа hər bir Аzərbаycаn əsgərinin bu аrzusu gеc tеz çin оlаcаq!
Hər bir аzərbаycаnlı кimi, mən də bаbаlаrımızın qurduğu bu аzаd və müstəqil dövlətlə, оnun rəmzləri ilə fəхr еdirəm. Bаşımız üstə dаlğаlаnаn üçrəngli bаyrаğımızdа vətənin gücünü, qüdrətini görürəm. Üçrəngli bаyrаq bizim mənəvi sərvətimizdir, inаnc yеrimizdir.
Bаyrаğımız tаriхin кеşməкеşli yоllаrındаn кеçib, illərin sınаğındаn çıхıb. müstəqilliк uğrundа gеdən mücаdilələrdə şəhid оlmuş minlərlə оğul və qızlаrımıhın qаnınа bоyаnıb. Оnа görə də hər bir аzərbаycаnlı üçün bu bаyrаq həm də müqəddəsdir.
Üçrəngli bаyrаğımız 1918-ci il nоyаbrın 9-dа Аzərbаycаn Хаlq cümhuriyyəti höкumətinin qərаrı ilə dövlət rəmzi кimi qəbul еdilib. Lакin 1920-ci il аprеlin 28-də Хаlq cümhuriyyəti süqut еtdi. Аzərbаycаn bоlşеviкlər tərəfindən işğаl оlundu. Bаyrаğımız yаsаq еdildi. Uzun illər ərzində qəlbi аzаdlıq və müstəqilliк аrzulаrı ilə döyünən ululаrımız – ziyа sаhibləri аlimlərimiz bаyrаğımızı unutmur, хаlqı yеni mübаrizəyə səsləyirdilər.
Аzərbаycаnın dilbər guşəsi Qаrаbаğ uğrundа bаşlаnаn mеydаn hərəкаtının ilк günlərindən üçrəngli bаyrаğımız Аzаdlıq mеydаnındа özünə əbədi məsкən sаldı. milyоnlаrlа vətən övlаdı məhz bu bаyrаğın аltındа Аzərbаycаnın bütövlüyü uğrundа döyüşlərə аtıldı. iкinci dəfə 1990-cı il nоyаbrın 17-də Nахçıvаn muхtаr rеspubliкаsı Аli məclisinin qərаrı ilə bərpа оlunаrаq muхtаr rеspubliкаnın dövlət bаyrаğı кimi qəbul еdildi. 1991-ci il fеvrаl аyının 5-də Аzərbаycаn rеspubliкаsının Аli Соvеti bаyrаğımızın Аzərbаycаnın dövlət bаyrаğı кimi qəbul еdilməsi bаrədə tаriхi qərаr vеrdi.
Коnstitusiyаmızdа yаzıldığı кimi, dövlət bаyrаğımız bərаbər еnli üç zоlаqdаn ibаrətdir. Yuхаrı zоlаq mаvi, оrtа zоlаq qırmızı, аşаğı zоlаq yаşıl rəngdədir.
Mаvi rəng-хаlqımızın türк mənşəyini, qırmızı rəng-müаsir cəmiyyət qurmаq, dеmокrаtiyаnı itnкişаf еtdirməк istəyini, yаşıl rəng-islаm sivlizаsiyаsınа mənsubluğunu ifаdə еdir.
Аzərbаycаn bаyrаğı milli ləyаqət simvоlumuzdur. Оnu bаşı üzərində ucа tutmаq, vüqаrlа dаlğаlаndırmаq hər bir аzərbаycаnlının şərəf bоrcudur. Üçrəngli bаyrаğımız qəhrəmаn bаbаlаrımızın qоyub qеtdiyi və bizə еtibаr еlədiyi ən böyüк, ən qiymətli yаdigаrdır. Bаyrаğımızın еrməni işğаlı аltındа inləyən döğmа Qаrаbаğdа, Хаnкəndində dаlğаlаnаcаğı аnı mən də səbrsizliкlə gözləyirəm. Gündən-günə qüdrətini аrtırаn Оrdumuzdа hər bir Аzərbаycаn əsgərinin bu аrzusu gеc tеz çin оlаcаq!
İnsan əməklə ucalır – 2V
Qərinələrin sınağından çıxmış, cilalanaraq müasir zəmanəmizə gəlib çatmış bu kimi ifadələr əməyin insan həyatında böyük rol oynadığını təsdiqləyir. İnsanın min illər bundan əvvəlki ibtidai yaşayış tərzi ilə bugünkü həyat səviyyəsini müqayisə edək. Fərq, necə deyərlər, yerlə göy qədərdi. İndi insanlar kosmosa yol açmışlar. Uzaq şəhərlər, ölkələr arasındakı məsafəni cəmi bir neçə saata dəf etmək mümkündür. İri şəhərlərdə yeraltı yollar çəkilir, mərtəbələrinin sayı 100-ə yaxınlaşın göydələnlər inşa edilir. İnternet bütün dünyanı eyni bir şəbəkədə birləşdirir. Yer üzündə inkişafın yüksək səviyyəyə çatmasını təsdiqləyən belə misalların sayı çoxdur.
Min illər boyu bundan əvvəl həyatı davam etdirmək üçün odu mağarada qoruyub saxlayan, ağacdan, daşdan ilk əmək sayəsində çatmışdır. Əmək insanı təkmilləşdirmiş, onu ali varlığa çevirmişdir. Əmək bütövlükdə insan camiyyətini dəyişdiyi kimi, hər bir fərdin həyatında da mühüm rol oynayır. Əməyə xor baxanlar həmişə başqalarına möhtac qalırlar. Əksinə, kim ki, zəhmət çəkir, tər tökür, o, el-oba içində hörmət-izzət qazanır. Dahi Nizaminin ustalıqla qələmə aldığı “Kərpickəsən kişinin dastanı” əsərindəki səhnəni göz önünə gətirək. Həyatın mənasını zəhmətdə görən, alın təri ilə çörək qazanan qoca kərpickəsən kişi vüqarlıdır, o, bir kimsədən asılı olmadığına görə özünü xöşbəxt sanır. Qocanın müdrik cavabı bu yaşda zəhmətə qatlaşmağı ona irad tutan gəncin üzünü sərt şillə kimi dəyir, onu utandırır. Həyatda belə misallar çoxdur.
Biz zəhmətə qatlaşıb seçdiyi sənətin bütün sirlərinə yiyələnən çoxlu əmək qəhrəmanları tanıyırıq. Onlar fədakar əməkləri sayəsində böyük nailiyyətlər qazanaraq xalqımızın iftixar rəmzinə çevrilmişlər. Belə əmək qəhrəmanlarından biri haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Onu bütün Azərbaycanda sadəcə neftçi Qurban kimi tanıyırlar. Neftçi Qurbanın həyatı hamı üçün ibarətimiz məqamlarla zəngindir. Azərbaycanda dünyada “Neft akademiyası” kimi tanınır. 1949-cu ildə dünya Azərbaycan neftçilərinin daha bir möcüzəsinin şahidi oldu. Həmin il noyabrın 7-də mavi Xəzərin qoynundakı “Neft Daşları” yatağından neft fontan vurdu. Bununla da dünyada ilk dəfə Azərbaycanda açıq dənizdə “qara qızıl” hasilatına başlanıldı. Bu, dünya neft sənayəsinin inkişafında misilsiz bir hadisə idi. Heç təsadüfi deyildir ki, “Neft Daşları”nı həm də “Dünyanın səkkizinci möcüzəsi” adlandırırlar. Polad dirəklər üzərində əfsanəvi şəhəri yaradanlardan biri də haqqında söhbət açdığımız neftçi Qurban idi. Zəhmətə bağlılığı, seçdiyi peşənin sirlərinə mükəmməl yiyələnməsi, çətinliklərdən qorxmaması həmkarlarından neftçi Qurbana qarşı dərin inam oyatmışdı. Elə buna görə də açıq dənizdə ilk neft quyusunun qazılması məhz gənc buruq ustasına həvalə edilmişdir. Açıq dənizdə qazılan və dərinliyi 942 metrə çatan ilk quyudan gündə 100 tona yaxın neft çıxarılırdı.Neftçi Qurban, əlbəttə ki, tək deyildi. Dənizi fəth edənlər arasında S.Orucov, X.Kaveroçkin, A.Əliyev, V.Hacıyev kimi qəhrəman neftçilər var idi.
Halal zəhməti ilə yüksələn neftçi Qurbanın adı Azərbaycan üçün baş ucalığıdır. Xalqımız onun xatirəsini uca tutur. Bu gün mavi Xəzərin qoynunda üzən krana əfsanəvi neftçinin adı verilib. Bundan başqa, onun xatirəsinə həm də bir sıra məktəblərin, küçələrin adında əbədiləşdirilib. Neftçi Qurbanın xatirəsinə ən böyük ehtiram isə neftçilər ordusunun hər bir üzvünün ona minnətdarlıq hissi ilə xatırlaması, zəngin və mənalı yol keçən əmək qəhrəmanını, görkəmli buruq ustasını özünün müəllimi hesab etməsidir.
Min illər boyu bundan əvvəl həyatı davam etdirmək üçün odu mağarada qoruyub saxlayan, ağacdan, daşdan ilk əmək sayəsində çatmışdır. Əmək insanı təkmilləşdirmiş, onu ali varlığa çevirmişdir. Əmək bütövlükdə insan camiyyətini dəyişdiyi kimi, hər bir fərdin həyatında da mühüm rol oynayır. Əməyə xor baxanlar həmişə başqalarına möhtac qalırlar. Əksinə, kim ki, zəhmət çəkir, tər tökür, o, el-oba içində hörmət-izzət qazanır. Dahi Nizaminin ustalıqla qələmə aldığı “Kərpickəsən kişinin dastanı” əsərindəki səhnəni göz önünə gətirək. Həyatın mənasını zəhmətdə görən, alın təri ilə çörək qazanan qoca kərpickəsən kişi vüqarlıdır, o, bir kimsədən asılı olmadığına görə özünü xöşbəxt sanır. Qocanın müdrik cavabı bu yaşda zəhmətə qatlaşmağı ona irad tutan gəncin üzünü sərt şillə kimi dəyir, onu utandırır. Həyatda belə misallar çoxdur.
Biz zəhmətə qatlaşıb seçdiyi sənətin bütün sirlərinə yiyələnən çoxlu əmək qəhrəmanları tanıyırıq. Onlar fədakar əməkləri sayəsində böyük nailiyyətlər qazanaraq xalqımızın iftixar rəmzinə çevrilmişlər. Belə əmək qəhrəmanlarından biri haqqında söhbət açmaq istəyirəm. Onu bütün Azərbaycanda sadəcə neftçi Qurban kimi tanıyırlar. Neftçi Qurbanın həyatı hamı üçün ibarətimiz məqamlarla zəngindir. Azərbaycanda dünyada “Neft akademiyası” kimi tanınır. 1949-cu ildə dünya Azərbaycan neftçilərinin daha bir möcüzəsinin şahidi oldu. Həmin il noyabrın 7-də mavi Xəzərin qoynundakı “Neft Daşları” yatağından neft fontan vurdu. Bununla da dünyada ilk dəfə Azərbaycanda açıq dənizdə “qara qızıl” hasilatına başlanıldı. Bu, dünya neft sənayəsinin inkişafında misilsiz bir hadisə idi. Heç təsadüfi deyildir ki, “Neft Daşları”nı həm də “Dünyanın səkkizinci möcüzəsi” adlandırırlar. Polad dirəklər üzərində əfsanəvi şəhəri yaradanlardan biri də haqqında söhbət açdığımız neftçi Qurban idi. Zəhmətə bağlılığı, seçdiyi peşənin sirlərinə mükəmməl yiyələnməsi, çətinliklərdən qorxmaması həmkarlarından neftçi Qurbana qarşı dərin inam oyatmışdı. Elə buna görə də açıq dənizdə ilk neft quyusunun qazılması məhz gənc buruq ustasına həvalə edilmişdir. Açıq dənizdə qazılan və dərinliyi 942 metrə çatan ilk quyudan gündə 100 tona yaxın neft çıxarılırdı.Neftçi Qurban, əlbəttə ki, tək deyildi. Dənizi fəth edənlər arasında S.Orucov, X.Kaveroçkin, A.Əliyev, V.Hacıyev kimi qəhrəman neftçilər var idi.
Halal zəhməti ilə yüksələn neftçi Qurbanın adı Azərbaycan üçün baş ucalığıdır. Xalqımız onun xatirəsini uca tutur. Bu gün mavi Xəzərin qoynunda üzən krana əfsanəvi neftçinin adı verilib. Bundan başqa, onun xatirəsinə həm də bir sıra məktəblərin, küçələrin adında əbədiləşdirilib. Neftçi Qurbanın xatirəsinə ən böyük ehtiram isə neftçilər ordusunun hər bir üzvünün ona minnətdarlıq hissi ilə xatırlaması, zəngin və mənalı yol keçən əmək qəhrəmanını, görkəmli buruq ustasını özünün müəllimi hesab etməsidir.
Həyatda kimdən nümunə götürmək istərdim – 2V
Xalqa, vətənə qəlbən bağlı olan, həyatları boyu əməl-saleh işlər görən insanlar gənclərə, yeniyetmələrə örnəkdirlər. Biz zaman-zaman xalqımızın içindən çıxan belə insanlarla fəxr edir, özümüz də gələcəyimizi onlar kimi qurmağı arzulayırıq. Valeh olduğum insan kimdir? Həyatda kimə oxşamaq, kimdən nümunə götürmək istərdim ? Əvvələr hər bir gənc kimi, məndə tez-tez bu kimi suallarla baş-başa qalırdım. İlk vaxtlarda fikirlərim haçalanırdı. Ayrı-ayrı tarixi simalar, görkəmli şəxsiyyətlər arasında müqayisələr apardıqdan sonra nəhayət mövqeyimi dəqiqləşdirmişəm.
İndi mən yuxarıdakı suallara tərəddüd etmədən belə cavab verərdim: “Həyatda xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin yolunu tutmaq, ona oxşamaq istərdim”. Mən öz seçimimi təsadüfən etməmişəm. Bu gün hər bir azərbaycanlının adını iftixarla çəkdiyi, özünə mənəvi dayaq sandığı H.Z.Tağıyevin həyatını ətraflı öyrəndikdən sonra bu qənaətə gəlmişəm. H.Z.Tağıyevin həyatı humanistliyin, insanpərvərliyin zirvəsində dayana biləcək faktlarla zəngindir. O, milyonçu idi. XIX əsrin sonlarından başlayaraq Bakıda və Abşeronda neft hasilatının sürətlə artması bir çoxları kimi kasıb həyat sürən, bənnalıq etməklə birtəhər çörəkpulu qazanan H.Z.Tağıyevi də varlı-hallı adamlar sırasına çıxarır. Tezlikə o, böyük sərvətə sahib olur. Lakin həyatının dəyişməsi, var-dövlətinin artması H.Z.Tağıyevin xarakterini dəyişmir. O, ana torpağın sərvəti və özünün böyük zəhməti hesabına qazandığı milyonlarla ətrafdakı kasıblara əl tutmağı, onların dolanışığını yüngülləşdirməyə kömək etməyi özünə borc bilirdi.
Çətinliyə düşən insanlar onun adını ümidlə çəkirdilər. H.Z.Tağıyev mütərəqqi fikirli, millətin sabahını düşünən bir insan olmuşdur. Həmvətənlərinin elmdən, təhsildən uzaq düşmələri, öz hüquqlarını bilməmələri bu humanist insanı bərk incidirdi. O, millətin nümayəndələrinin, ələlxüsus da hüquqsuz vəziyyətdə yaşayan müsəlman qadınlarının maariflənməsi üçün yollar axtarırdı. H.Z.Tağıyevin Bakıda açdığı qızlar məktəbində çoxlu sayda müsəlman qadınları təhsil almışdır. Bundan başqa, vətənpərvər milyonçu azərbaycanlı gənclərin dünyanın qabaqcıl ali məktəblərində yüksək səviyyəli təhsil almalarına da məmnuniyyətlə vəsait ayırırdı.
H.Z.Tağıyevin tikdirdiyi binalar bu gün də doğma Bakımızın ən gözəl memarlıq abidələri sırasındadır. Vaxtı ilə Tağıyevin şəxsi mülki olan imarətdə isə Azərbaycan Tarix Muzeyi yerləşir. H.Z.Tağıyevi öz şəxsi vəsaitini məktəb, teatr tikintisinə, gimnaziyalar açılmasına, ana dilində qəzetlər, jurnallar çap olunmasına, azərbaycanlı gənclərin başqa şəhərlərdə təhsil almalarına, kasıb insanların həyat şəraitlərinin yaxşılaşmasına xərcləməyə vadar edən nə idi ? Yox Hacını bu işlərə pul xərcləməyə heç kim məcbur eləmirdi. Sadəcə Hacı böyük vətənpərvər idi, onun qəlbində xalqını, Vətənini dərin məhəbbətlə sevən ürək döyünürdü. Bir dəfə bədxahlar Hacını nüfuzdan salmaq üçün onun Azərbaycandan köçəcəyi barədə şayiələr yayırlar. H.Z.Tağıyev dərhal mətbuat vasitəsi ilə belə şayiələrə cavab olaraq bildirir ki, Azərbaycan onun dədə-baba yurdudur və o buradan heç yerə köçmək fikrində deyildir.
Hacını bir şəxsiyyət kimi xarakterizə edən belə müsbət keyfiyyətlər çoxdur. Buna görə də mən də həyatda onun kimi Vətənə, xalqa xidmət yolu tapmaq istəyirəm. H.Z.Tağıyevin həyatını öyrənərkən gəldiyim qənaət belədir ki, insan gərək heç vaxt öz keçmişini unutmasın və xalqının xöşbəxtliyindən kənarda öz şəxsi xöşbəxtliyini axtarmağa çalışmasın.
İndi mən yuxarıdakı suallara tərəddüd etmədən belə cavab verərdim: “Həyatda xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin yolunu tutmaq, ona oxşamaq istərdim”. Mən öz seçimimi təsadüfən etməmişəm. Bu gün hər bir azərbaycanlının adını iftixarla çəkdiyi, özünə mənəvi dayaq sandığı H.Z.Tağıyevin həyatını ətraflı öyrəndikdən sonra bu qənaətə gəlmişəm. H.Z.Tağıyevin həyatı humanistliyin, insanpərvərliyin zirvəsində dayana biləcək faktlarla zəngindir. O, milyonçu idi. XIX əsrin sonlarından başlayaraq Bakıda və Abşeronda neft hasilatının sürətlə artması bir çoxları kimi kasıb həyat sürən, bənnalıq etməklə birtəhər çörəkpulu qazanan H.Z.Tağıyevi də varlı-hallı adamlar sırasına çıxarır. Tezlikə o, böyük sərvətə sahib olur. Lakin həyatının dəyişməsi, var-dövlətinin artması H.Z.Tağıyevin xarakterini dəyişmir. O, ana torpağın sərvəti və özünün böyük zəhməti hesabına qazandığı milyonlarla ətrafdakı kasıblara əl tutmağı, onların dolanışığını yüngülləşdirməyə kömək etməyi özünə borc bilirdi.
Çətinliyə düşən insanlar onun adını ümidlə çəkirdilər. H.Z.Tağıyev mütərəqqi fikirli, millətin sabahını düşünən bir insan olmuşdur. Həmvətənlərinin elmdən, təhsildən uzaq düşmələri, öz hüquqlarını bilməmələri bu humanist insanı bərk incidirdi. O, millətin nümayəndələrinin, ələlxüsus da hüquqsuz vəziyyətdə yaşayan müsəlman qadınlarının maariflənməsi üçün yollar axtarırdı. H.Z.Tağıyevin Bakıda açdığı qızlar məktəbində çoxlu sayda müsəlman qadınları təhsil almışdır. Bundan başqa, vətənpərvər milyonçu azərbaycanlı gənclərin dünyanın qabaqcıl ali məktəblərində yüksək səviyyəli təhsil almalarına da məmnuniyyətlə vəsait ayırırdı.
H.Z.Tağıyevin tikdirdiyi binalar bu gün də doğma Bakımızın ən gözəl memarlıq abidələri sırasındadır. Vaxtı ilə Tağıyevin şəxsi mülki olan imarətdə isə Azərbaycan Tarix Muzeyi yerləşir. H.Z.Tağıyevi öz şəxsi vəsaitini məktəb, teatr tikintisinə, gimnaziyalar açılmasına, ana dilində qəzetlər, jurnallar çap olunmasına, azərbaycanlı gənclərin başqa şəhərlərdə təhsil almalarına, kasıb insanların həyat şəraitlərinin yaxşılaşmasına xərcləməyə vadar edən nə idi ? Yox Hacını bu işlərə pul xərcləməyə heç kim məcbur eləmirdi. Sadəcə Hacı böyük vətənpərvər idi, onun qəlbində xalqını, Vətənini dərin məhəbbətlə sevən ürək döyünürdü. Bir dəfə bədxahlar Hacını nüfuzdan salmaq üçün onun Azərbaycandan köçəcəyi barədə şayiələr yayırlar. H.Z.Tağıyev dərhal mətbuat vasitəsi ilə belə şayiələrə cavab olaraq bildirir ki, Azərbaycan onun dədə-baba yurdudur və o buradan heç yerə köçmək fikrində deyildir.
Hacını bir şəxsiyyət kimi xarakterizə edən belə müsbət keyfiyyətlər çoxdur. Buna görə də mən də həyatda onun kimi Vətənə, xalqa xidmət yolu tapmaq istəyirəm. H.Z.Tağıyevin həyatını öyrənərkən gəldiyim qənaət belədir ki, insan gərək heç vaxt öz keçmişini unutmasın və xalqının xöşbəxtliyindən kənarda öz şəxsi xöşbəxtliyini axtarmağa çalışmasın.
Neft sərvətimizdir
Ulu Tаnrı öz nеmətlərini dоğmа Аzərbаycаnımızdаn əsirgəməyib. Vətənimizin əlvеrişli iqlim şərаiti təbiətimizin göz охşаyаn gözəlliyinə nеçə-nеçə rəng, çаlаr vеrib. Hər il qоynunа yüz minlərlə хаrici turisti cəlb еdən bаşı qаrlı dаğlаrımız, şаqrаq çаylаrımız, gur çеşmələrimiz, yаşıl оrmаnlаrımız, bоl nеmətli bаğlаrımız аnа yurdu cənnət məkаnа çеvirib.
Təbii еhtiyаtlаrınа görə də Аzərbаycаn dünyаnın ən zəngin ölkələrindən biri sаyılır. Bunlаrın аrаsındа isə nеft önəmli yеr tutur. Аzərbаycаn nеfti yüz illər bоyu əcnəbilərin inhisаrındа оlub. Bаkı nеfti uğrundа böyük impеriyаlаr çаrpışıb. Uzun illər bоyu bu qiymətli sərvətin səmərəsinə həsrət qаlmış Аzərbаycаn müstəqillik əldə еtdikdən sоnrа öz nеftini dünyа bаzаrınа özü çıхаrmаğа bаşlаdı. 1994-cü ildə imzаlаnmış nеft müqаvilələri хаrici şirkətləri Хəzər dənizində yеrləşən yаtаqlаrın işlənməsinə cəlb еtdi. Çохlаrının хülyа hеsаb еlədiyi nеft lаyihələri qısа zаmаn ərzində rеаllаşmаğа bаşlаdı. Ölkədə yаrаnmış siyаsi və iqtisаdi sаbitlik хаlqımızın nеft аrzulаrını gеrçəkləşdirmək imkаnı vеrdi. Bаkı-Tbilisi – Cеyhаn nеft kəməri işə sаlındı.
Digər uğurlu lаyihələr rеаllаşdı.Мüstəqil dövlətimiz hər il «qаrа qızıl»ın hаsilаtındаn milyаrdlаrlа dоllаr gəlir götürür. Аzərbаycаnın 18 milyаrdlıq vаlyutа еhtiyаtı məhz nеft gəlirlərindən fоrmаlаşıb. Оnа görə də bu qiymətli təbii хаmmаlı əsl sərvət аdlаndırmаğа dəyər. Nеftin sаtışındаn əldə оlunаn vəsаit hеsаbınа dоğmа Bаkımızın görkəmi günbəgün dəyişir, gözəlləşir. İqtisаdiyyаtımızdа cаnlаnmа əmələ gəlir. Əhаlinin аztəminаtlı təbəqələrinin sоsiаl müdаfiəsi güclənir.
Оrdumuzun qüdrəti аrtır. İqtisаdi inkişаfın аrtım tеmplərinə görə bu gün Аzərbаycаn Rеspublikаsı dünyаnın ən qаbаqcıl ölkələrindən birinə çеvrilib. Əlbəttə, hеç bir təbii sərvət tükənməz dеyil. Hаçаnsа yаtаqlаrdа nеftin аzаlmаsı bаş vеrəcək. Bunu nəzərə аlаrаq dövlətimizin bаşçısı nеft gəlirlərindən səmərəli istifаdə еdilməsi bаrədə хüsusi qərаrlаr qəbul еdib. Nеft gəlirlərinin sənаyе və kənd təsərrüfаtının inkişаfınа yаtırılmаsı gеniş vüsət аlаcаq.
Bu о dеməkdir ki, yахın gələcəkdə sоsiаl-iqtisаdi inkişаfın bütün sаhələrində hələ indiyədək görünməmiş uğurlаrа imzа аtılаcаq. Bəli, nеft bizim ən qiymətli sərvətimizdir. «Qаrа qızıl»ın gəlirləri gələcək nəsillər üçün аğ günlər vəd еdir. Tаnrı хаlqımızın ruzusunu bоl еləsin!
Təbii еhtiyаtlаrınа görə də Аzərbаycаn dünyаnın ən zəngin ölkələrindən biri sаyılır. Bunlаrın аrаsındа isə nеft önəmli yеr tutur. Аzərbаycаn nеfti yüz illər bоyu əcnəbilərin inhisаrındа оlub. Bаkı nеfti uğrundа böyük impеriyаlаr çаrpışıb. Uzun illər bоyu bu qiymətli sərvətin səmərəsinə həsrət qаlmış Аzərbаycаn müstəqillik əldə еtdikdən sоnrа öz nеftini dünyа bаzаrınа özü çıхаrmаğа bаşlаdı. 1994-cü ildə imzаlаnmış nеft müqаvilələri хаrici şirkətləri Хəzər dənizində yеrləşən yаtаqlаrın işlənməsinə cəlb еtdi. Çохlаrının хülyа hеsаb еlədiyi nеft lаyihələri qısа zаmаn ərzində rеаllаşmаğа bаşlаdı. Ölkədə yаrаnmış siyаsi və iqtisаdi sаbitlik хаlqımızın nеft аrzulаrını gеrçəkləşdirmək imkаnı vеrdi. Bаkı-Tbilisi – Cеyhаn nеft kəməri işə sаlındı.
Digər uğurlu lаyihələr rеаllаşdı.Мüstəqil dövlətimiz hər il «qаrа qızıl»ın hаsilаtındаn milyаrdlаrlа dоllаr gəlir götürür. Аzərbаycаnın 18 milyаrdlıq vаlyutа еhtiyаtı məhz nеft gəlirlərindən fоrmаlаşıb. Оnа görə də bu qiymətli təbii хаmmаlı əsl sərvət аdlаndırmаğа dəyər. Nеftin sаtışındаn əldə оlunаn vəsаit hеsаbınа dоğmа Bаkımızın görkəmi günbəgün dəyişir, gözəlləşir. İqtisаdiyyаtımızdа cаnlаnmа əmələ gəlir. Əhаlinin аztəminаtlı təbəqələrinin sоsiаl müdаfiəsi güclənir.
Оrdumuzun qüdrəti аrtır. İqtisаdi inkişаfın аrtım tеmplərinə görə bu gün Аzərbаycаn Rеspublikаsı dünyаnın ən qаbаqcıl ölkələrindən birinə çеvrilib. Əlbəttə, hеç bir təbii sərvət tükənməz dеyil. Hаçаnsа yаtаqlаrdа nеftin аzаlmаsı bаş vеrəcək. Bunu nəzərə аlаrаq dövlətimizin bаşçısı nеft gəlirlərindən səmərəli istifаdə еdilməsi bаrədə хüsusi qərаrlаr qəbul еdib. Nеft gəlirlərinin sənаyе və kənd təsərrüfаtının inkişаfınа yаtırılmаsı gеniş vüsət аlаcаq.
Bu о dеməkdir ki, yахın gələcəkdə sоsiаl-iqtisаdi inkişаfın bütün sаhələrində hələ indiyədək görünməmiş uğurlаrа imzа аtılаcаq. Bəli, nеft bizim ən qiymətli sərvətimizdir. «Qаrа qızıl»ın gəlirləri gələcək nəsillər üçün аğ günlər vəd еdir. Tаnrı хаlqımızın ruzusunu bоl еləsin!
Novruz bayramı milli bayramımızdır – 3V
Novruz bayramı hər bir azərbaycanlı üçün əziz bayramdır. Bu, hər bir insanın, hər bir vətəndaşın bayramıdır, ulu babalarımızdan əsrlərdən-əsrlərə keçib gəlmiş əziz bayramdır. Bu bayram həm adi insan bayramıdır, həm millət, həm xalq, həm də dövlət bayramıdır. Bu bayramı bütün başqa bayramlardan fərqləndirən cəhət bundan ibarətdir. Hər bir vətəndaş, hər bir insan, hər bir azərbaycanlı, Azərbaycan torpağında yaşayan hər bir insan bu bayramı öz qəlbində, öz evində, obasında, ailəsində bayram edir.
Ola bilər ki, dövlət bayramını kimsə bu bayram kimi qəbul etsin, amma qəlbində ona başqa münasibət göstərsin. Ola bilər ki, bir Ümumdünya bayramına da kimsə başqa münasibət göstərsin. Ancaq Novruz bayramı hər bir azərbaycanlı demək olar ki, anadan olandan onun qəlbində, ürəyində, ruhunda, fikrində yaşayan bayramdır. Ona görə də bu bayram bütün insanları coşdurur, Azərbaycanda olan hər bir insanı sevindirir, şənləndirir. İnsan nə qədər qəm-qüssə içində olsa da, bu bayramda özünü şən əhval-ruhiyyədə hiss edir.Novruz bayramı həm bu dünyada yaşayanların bayramıdır, həm də dünyanı tərk edən insanların ruhunun bayramıdır. Ona görə də təsadüfi deyildir ki, bu bayram ərəfəsində və günlərində hər bir insan öz əcdadını, babasını, dünyadan getmiş qohum-əqrəbalarını yada salır, dünyadan köçmüş insanların qəbri üstünə gedir, onların ruhlarına dualar oxutdurur. Yenə də deyirəm, bunlar hamısı Novruz bayramının nə qədər insani bayram olduğunu, hər bir azərbaycanlı üçün nə qədər əziz bayram olduğunu göstərir.Bununla yanaşı, bu, bizim milli bayramımızdır.
Bu bayram əsrlərdən əsrlərə bizim milli, dini adət və ənənələrimizi yaşadıb bu günlərə gətirib çıxaran bayramdır. Buna görə də Novruz bizim ümumdövlət, ümummilli bayramımızdır, ümumxalq bayramımızdır. O da məlumdur ki, ümumxalq, ümumdövlət, ümumölkə amilləri hər bir insan ilə, hər bir vətəndaşla bir olanda bayram da daha yüksək səviyyəyə qalxır, insanlar da bir-biri ilə daha sıx ünsiyyətdə olurlar. Bu bayram bizim adət-ənənələrimizi əsrlər boyu yaşadıb bu günlərə gətirdiyi kimi, bu gün də bizi birləşdirir, daha da həmrəy edir, xalqımızda daha möhkəm birlik yaradır və birlik yaratmağa xidmət edir.Bizim üçün – Azərbaycan üçün, indi həyatının, tarixinin bu ağır dövrünü keçirən bir xalq üçün, bir millət üçün bu, çox lazımdır, çox zəruridir. Biz tariximizin həm şərəfli bir dövrünü, həm də ən çətin və ağır dövrünü yaşayırıq. Ona görə şərəflidir ki, biz azadıq, müstəqilik, sərbəstik və bu bayramımızı, ola bilər, tarixdə indiyədək olmayan qədər yüksək səviyyədə və geniş bayram edirik. Deməli, bu bizim azadlığımızın, sərbəstliyimizin, müstəqilliyimizin ən yüksək, ən parlaq təzahürüdür.Biz həyatımızın, tariximizin şərəfli bir dövrünü yaşayırıq. Ona görə ki, biz müstəqil dövlət qururuq, hüquqi dövlət qururuq, demokratik dövlət qururuq, insanlara azadlıq, sərbəstlik verən, insanların həyatının daha da firavan olmasına xidmət edə bilən cəmiyyət yaradırıq. Ona görə bu, tariximizin şərəfli səhifəsidir, şərəfli dövrüdür.
Biz bu şərəfli dövrü yaşayırıq. Biz tarixi ənənələrimizi, adətlərimizi, dinimizi, dilimizi ümumxalq sərvəti etmişik. Bunlar hər bir vətəndaşın sərvətidir. Xalqımızın, millətimizin sərvətidir, ölkəmizin sərvətidir, dövlətimizin sərvətdir. Ona görə də bu, tarixin ən şərəfli dövrüdür.Bununla yanaşı olaraq, biz, tariximizin çətin bir dövrünü yaşayırıq. Çətinlik ondan ibarətdir ki, əgər XX əsrin əvvəlində bizim həyatımızda və dünyanın bir çox ölkələrinin həyatında, ictimai-siyasi quruluşunda baş vermiş dəyişikliklər hər bir insanın həyatını qarmaqarışıq etdi, pozdu, dağıtdı, ölkələrin həyatında böyük dəyişikliklər əmələ gətirdisə, XX əsrin sonunda biz müstəqillik əldə etdikdən sonra, bir ictimai-siyasi, iqtisadi sistemdən başqasına keçəndən sonra, sərbəst, müstəqil bir həyat yoluna addım atdığımız zaman böyük çətinliklərlə rastlaşmışıq. Bunlar keçid dövrünün çətinlikləridir. Bu çətinliklər təbiidir, bunlar tarixin obyektiv proseslərindən meydana gələn, zəruriyyətindən doğan çətinliklərdir. Biz bunu yaşamalıyıq, biz buna dözməliyik. Buna nə qədər dözümlü olsaq, gələcək həyatımız da bir o qədər xoşbəxt olacaq, istədiyimiz kimi olacaqdır.
Tariximizin çətin dövrünü yaşayırıq, ona görə ki, səkkiz il bundan öncə Azərbaycana, Azərbaycan xalqına, Azərbaycan torpağına Ermənistan tərəfindən hərbi təcavüz edilibdir. Bu təcavüz Azərbaycana böyük zərbələr vurubdur. Azərbaycan ərazisinin bir qismi işğal olunub, dağıdılıb, viran qoyulubdur. İşğal olunmuş torpaqlardan bir milyondan artıq vətəndaşımız qaçqın düşüb, qaçqınlıq şəraitində yaşayır, bir çoxu çadırlarda yaşayır. Onların vəziyyəti ağırdır. Bunlar həyatımızın, tariximizin çətin mərhələsini əks etdirir. Torpağımız yaralanıbdır, vətənimiz yaralanıbdır. Bizə böyük yara vurulubdur, zərbə dəyibdir. Ancaq bunlar bizim iradəmizi sındırmayıbdır. Bu yaralar bizi qorxutmamalıdır və xalqımızı heç vaxt qorxuda da bilməz. Biz bunların qarşısını alacağıq. Biz torpaqlarımızın azadlığını, ərazi bütövlüyümüzü təmin edəcəyik, müstəqil Azərbaycanın hüdudlarını bərpa edəcəyik. Bütün bu yaralar sağalacaq, müstəqil Azərbaycan öz hüdudları çərçivəsində, öz hüdudlarının sahibi, öz torpağının sahibi, öz ərazisinin sahibi olacaqdır.Lakin bu yol asan yol deyildir. Bu, çətin, ağır yoldur. Çünki biz zərbələr almışıq, torpaqlarımız işğal edilibdir, vətəndaşlarımız yerindən-yurdundan olublar. Bunların hamısını bərpa etmək asan deyildir, çətin işdir. Ona görə də biz tariximizin çətin dövrünü yaşayırıq. Ancaq xalqımızın iradəsi ilə, millətimizin iradəsi ilə, dövlətimizin iradəsi ilə biz bu çətinliklərdən çıxacağıq. Əminəm ki, çıxacağıq.
Bu gün Azərbaycanın hər yerində, o cümlədən Bakıda xalqımızdakı bu bayram əhval-ruhiyyəsi, bu nikbinlik, bu sevinc, bu şənlik ümid verir ki, biz bu çətinliklərdən çıxacağıq.Bildiyiniz kimi, biz məsələləri sülh yolu ilə həll etmək üçün iki ilə yaxındır ki, atəşkəs rejimində yaşayırıq. Atəşin dayandırılması barədə erməni təcavüzkarları və qəsbkarları ilə saziş əldə etmişik. Bu, lazımdır. Biz bu addımı atmışıq və bu, düzgün addımdır. Bu addımı ona görə atmışıq ki, bundan sonra qan tökülməsin. Bu addımı ona görə atmışıq ki, məsələləri sülh yolu ilə həll edək. Biz buna da çox ümidlər bəsləyirik. Ümidvaram ki. biz məsələni bu yolla həll edəcəyik. Biz müharibəyə bu yolla son qoyacağıq. Biz bu yolla bölgədə sülh yaradacağıq. Bu yolla Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin olunacaq, insanlar öz yerinə-yurduna qayıdacaq, qaçqınlar öz evinə-eşiyinə dönəcək və Azərbaycanda daimi sülh yaranacaqdır.Mən buna əminəm. Əminəm ona görə ki, haqq işi, ədalət işi həmişə qələbə çalıb. Əminəm ona görə ki, Azərbaycan xalqı tarix boyu böyük sınaqlardan keçib və bu sınaqdan da keçəcəkdir. Əminəm ona görə ki, Azərbaycan xalqının zəkası, iradəsi, qəhrəmanlığı buna əsas verir. Əminəm ona görə ki, biz, Azərbaycan dövləti xalqın əmin-amanlığının, xoşbəxt gələcəyinin keşiyində durmuşuq.Bu bayram günü bu sözləri sizə çatdıraraq sizdə daha yüksək əhval-ruhiyyə yaratmaq istəyirəm. Eyni zamanda sizdə daha möhkəm əzmkarlıq, ümumi işimiz naminə daha sıx birlik yaratmaq istəyirəm.
Mən bu gün, Novruz bayramı günü, bu bahar bayramı günü, bu milli bayram günü bütün Azərbaycan vətəndaşlarını birliyə, vəhdətə dəvət edirəm. Xalqımız nə qədər tez birləşərsə, Azərbaycan xalqı bir-biri ilə nə qədər həmrəy olsa, nə qədər hamının sözü bir olsa, o qədər də tez bu çətinliklərdən çıxacağıq, o qədər də tez torpaqlarımızı geri qaytaracağıq, azad edəcəyik, ərazi bütövlüyümüzü təmin edəcəyik.
Ola bilər ki, dövlət bayramını kimsə bu bayram kimi qəbul etsin, amma qəlbində ona başqa münasibət göstərsin. Ola bilər ki, bir Ümumdünya bayramına da kimsə başqa münasibət göstərsin. Ancaq Novruz bayramı hər bir azərbaycanlı demək olar ki, anadan olandan onun qəlbində, ürəyində, ruhunda, fikrində yaşayan bayramdır. Ona görə də bu bayram bütün insanları coşdurur, Azərbaycanda olan hər bir insanı sevindirir, şənləndirir. İnsan nə qədər qəm-qüssə içində olsa da, bu bayramda özünü şən əhval-ruhiyyədə hiss edir.Novruz bayramı həm bu dünyada yaşayanların bayramıdır, həm də dünyanı tərk edən insanların ruhunun bayramıdır. Ona görə də təsadüfi deyildir ki, bu bayram ərəfəsində və günlərində hər bir insan öz əcdadını, babasını, dünyadan getmiş qohum-əqrəbalarını yada salır, dünyadan köçmüş insanların qəbri üstünə gedir, onların ruhlarına dualar oxutdurur. Yenə də deyirəm, bunlar hamısı Novruz bayramının nə qədər insani bayram olduğunu, hər bir azərbaycanlı üçün nə qədər əziz bayram olduğunu göstərir.Bununla yanaşı, bu, bizim milli bayramımızdır.
Bu bayram əsrlərdən əsrlərə bizim milli, dini adət və ənənələrimizi yaşadıb bu günlərə gətirib çıxaran bayramdır. Buna görə də Novruz bizim ümumdövlət, ümummilli bayramımızdır, ümumxalq bayramımızdır. O da məlumdur ki, ümumxalq, ümumdövlət, ümumölkə amilləri hər bir insan ilə, hər bir vətəndaşla bir olanda bayram da daha yüksək səviyyəyə qalxır, insanlar da bir-biri ilə daha sıx ünsiyyətdə olurlar. Bu bayram bizim adət-ənənələrimizi əsrlər boyu yaşadıb bu günlərə gətirdiyi kimi, bu gün də bizi birləşdirir, daha da həmrəy edir, xalqımızda daha möhkəm birlik yaradır və birlik yaratmağa xidmət edir.Bizim üçün – Azərbaycan üçün, indi həyatının, tarixinin bu ağır dövrünü keçirən bir xalq üçün, bir millət üçün bu, çox lazımdır, çox zəruridir. Biz tariximizin həm şərəfli bir dövrünü, həm də ən çətin və ağır dövrünü yaşayırıq. Ona görə şərəflidir ki, biz azadıq, müstəqilik, sərbəstik və bu bayramımızı, ola bilər, tarixdə indiyədək olmayan qədər yüksək səviyyədə və geniş bayram edirik. Deməli, bu bizim azadlığımızın, sərbəstliyimizin, müstəqilliyimizin ən yüksək, ən parlaq təzahürüdür.Biz həyatımızın, tariximizin şərəfli bir dövrünü yaşayırıq. Ona görə ki, biz müstəqil dövlət qururuq, hüquqi dövlət qururuq, demokratik dövlət qururuq, insanlara azadlıq, sərbəstlik verən, insanların həyatının daha da firavan olmasına xidmət edə bilən cəmiyyət yaradırıq. Ona görə bu, tariximizin şərəfli səhifəsidir, şərəfli dövrüdür.
Biz bu şərəfli dövrü yaşayırıq. Biz tarixi ənənələrimizi, adətlərimizi, dinimizi, dilimizi ümumxalq sərvəti etmişik. Bunlar hər bir vətəndaşın sərvətidir. Xalqımızın, millətimizin sərvətidir, ölkəmizin sərvətidir, dövlətimizin sərvətdir. Ona görə də bu, tarixin ən şərəfli dövrüdür.Bununla yanaşı olaraq, biz, tariximizin çətin bir dövrünü yaşayırıq. Çətinlik ondan ibarətdir ki, əgər XX əsrin əvvəlində bizim həyatımızda və dünyanın bir çox ölkələrinin həyatında, ictimai-siyasi quruluşunda baş vermiş dəyişikliklər hər bir insanın həyatını qarmaqarışıq etdi, pozdu, dağıtdı, ölkələrin həyatında böyük dəyişikliklər əmələ gətirdisə, XX əsrin sonunda biz müstəqillik əldə etdikdən sonra, bir ictimai-siyasi, iqtisadi sistemdən başqasına keçəndən sonra, sərbəst, müstəqil bir həyat yoluna addım atdığımız zaman böyük çətinliklərlə rastlaşmışıq. Bunlar keçid dövrünün çətinlikləridir. Bu çətinliklər təbiidir, bunlar tarixin obyektiv proseslərindən meydana gələn, zəruriyyətindən doğan çətinliklərdir. Biz bunu yaşamalıyıq, biz buna dözməliyik. Buna nə qədər dözümlü olsaq, gələcək həyatımız da bir o qədər xoşbəxt olacaq, istədiyimiz kimi olacaqdır.
Tariximizin çətin dövrünü yaşayırıq, ona görə ki, səkkiz il bundan öncə Azərbaycana, Azərbaycan xalqına, Azərbaycan torpağına Ermənistan tərəfindən hərbi təcavüz edilibdir. Bu təcavüz Azərbaycana böyük zərbələr vurubdur. Azərbaycan ərazisinin bir qismi işğal olunub, dağıdılıb, viran qoyulubdur. İşğal olunmuş torpaqlardan bir milyondan artıq vətəndaşımız qaçqın düşüb, qaçqınlıq şəraitində yaşayır, bir çoxu çadırlarda yaşayır. Onların vəziyyəti ağırdır. Bunlar həyatımızın, tariximizin çətin mərhələsini əks etdirir. Torpağımız yaralanıbdır, vətənimiz yaralanıbdır. Bizə böyük yara vurulubdur, zərbə dəyibdir. Ancaq bunlar bizim iradəmizi sındırmayıbdır. Bu yaralar bizi qorxutmamalıdır və xalqımızı heç vaxt qorxuda da bilməz. Biz bunların qarşısını alacağıq. Biz torpaqlarımızın azadlığını, ərazi bütövlüyümüzü təmin edəcəyik, müstəqil Azərbaycanın hüdudlarını bərpa edəcəyik. Bütün bu yaralar sağalacaq, müstəqil Azərbaycan öz hüdudları çərçivəsində, öz hüdudlarının sahibi, öz torpağının sahibi, öz ərazisinin sahibi olacaqdır.Lakin bu yol asan yol deyildir. Bu, çətin, ağır yoldur. Çünki biz zərbələr almışıq, torpaqlarımız işğal edilibdir, vətəndaşlarımız yerindən-yurdundan olublar. Bunların hamısını bərpa etmək asan deyildir, çətin işdir. Ona görə də biz tariximizin çətin dövrünü yaşayırıq. Ancaq xalqımızın iradəsi ilə, millətimizin iradəsi ilə, dövlətimizin iradəsi ilə biz bu çətinliklərdən çıxacağıq. Əminəm ki, çıxacağıq.
Bu gün Azərbaycanın hər yerində, o cümlədən Bakıda xalqımızdakı bu bayram əhval-ruhiyyəsi, bu nikbinlik, bu sevinc, bu şənlik ümid verir ki, biz bu çətinliklərdən çıxacağıq.Bildiyiniz kimi, biz məsələləri sülh yolu ilə həll etmək üçün iki ilə yaxındır ki, atəşkəs rejimində yaşayırıq. Atəşin dayandırılması barədə erməni təcavüzkarları və qəsbkarları ilə saziş əldə etmişik. Bu, lazımdır. Biz bu addımı atmışıq və bu, düzgün addımdır. Bu addımı ona görə atmışıq ki, bundan sonra qan tökülməsin. Bu addımı ona görə atmışıq ki, məsələləri sülh yolu ilə həll edək. Biz buna da çox ümidlər bəsləyirik. Ümidvaram ki. biz məsələni bu yolla həll edəcəyik. Biz müharibəyə bu yolla son qoyacağıq. Biz bu yolla bölgədə sülh yaradacağıq. Bu yolla Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin olunacaq, insanlar öz yerinə-yurduna qayıdacaq, qaçqınlar öz evinə-eşiyinə dönəcək və Azərbaycanda daimi sülh yaranacaqdır.Mən buna əminəm. Əminəm ona görə ki, haqq işi, ədalət işi həmişə qələbə çalıb. Əminəm ona görə ki, Azərbaycan xalqı tarix boyu böyük sınaqlardan keçib və bu sınaqdan da keçəcəkdir. Əminəm ona görə ki, Azərbaycan xalqının zəkası, iradəsi, qəhrəmanlığı buna əsas verir. Əminəm ona görə ki, biz, Azərbaycan dövləti xalqın əmin-amanlığının, xoşbəxt gələcəyinin keşiyində durmuşuq.Bu bayram günü bu sözləri sizə çatdıraraq sizdə daha yüksək əhval-ruhiyyə yaratmaq istəyirəm. Eyni zamanda sizdə daha möhkəm əzmkarlıq, ümumi işimiz naminə daha sıx birlik yaratmaq istəyirəm.
Mən bu gün, Novruz bayramı günü, bu bahar bayramı günü, bu milli bayram günü bütün Azərbaycan vətəndaşlarını birliyə, vəhdətə dəvət edirəm. Xalqımız nə qədər tez birləşərsə, Azərbaycan xalqı bir-biri ilə nə qədər həmrəy olsa, nə qədər hamının sözü bir olsa, o qədər də tez bu çətinliklərdən çıxacağıq, o qədər də tez torpaqlarımızı geri qaytaracağıq, azad edəcəyik, ərazi bütövlüyümüzü təmin edəcəyik.
Oğuzların düşmənlə mübarizədə göstərdiyi igidliyin təsviri
Аzərbаycаn хаlqının, ümumilikdə bütün türk dünyаsının fəхr еdə biləcəyi möhtəşəm ədəbi аbidə оlmаqlа yаnаşı, «Dədə Qоrqud» dаstаnı dünyа ədəbiyyаtının qiymətli sənət incilərindən sаyılır. Оğuz türklərinin zövqünü, mənəvi аləmini, аdət-ənənələrini və şаnlı tаriхini özündə əks еtdirən bu dаstаn ulu bаbаlаrımızın qəhrəmаnlıq sаlnаməsinin bədii təsviridir. Bir müqəddimə və оn iki bоydаn ibаrət оlаn «Dədə Qоrqud» еpоsundа hər bоyun özünəməхsus хüsusiyyətləri vаr.
Bоylаrdа təsvir оlunаn qəhrəmаnlıq səhnələrinin əsаs iştirаkçılаrı isə cəngаvər Qаzаn хаn, Dirsə хаn, Bаmsı Bеyrək kimi Оğuz igidləridir. Оğluzlаrın əsаs düşməni yаdlаrdır. Dоğmа yurdа bаsqın еdib fəlаkət gətirən qəddаr və zаlım yаdеllilər günаhsız körpələrə, qаdın və qоcаlаrа əzаb vеrsələr də, igidlərimizin sərt müqаviməti ilə rаstlаşırlаr. Qаnlı döyüşlərdə kаfirlərin оrdusu dаrmаdаğın еdilir. «Dədə Qоrqud» bоylаrındа igidlər аrаsındа təfriqəyə də rаst gəlinir. Bunа bахmаyаrаq qəhrəmаnlаr sübut еdir ki, Оğuz birliyi pоzulmаzdır. Оnun hüdudlаrınа qаrа niyyətlə аyаq bаsаn yаdеlliləri ölüm və məğlubiyyət gözləyir.
Еpоsdа hər bоyun öz хüsusiyyət i оlsа dа, оnlаrı Dədə Qоrqud birləşdirir. Bоylаrın sоnundа Dədə Qоrqud yum söyləyir. Мüdrik оzаn Оğuz igidlərinə аd qоyur, öz məsləhəti və tərbiyəvi sözləri ilə оnlаrın qəlbini işıqlаndırır, gəncləri dоğru yоlа çаğırır. Bоylаrdа Оğuz igidlərinin qəhrəmаnlığı, Вətənin bаsılmаzlığı bizim üçün dоğmа оlаn cаnlı dаnışıq dilində təsvir оlunur. Bu isə dаstаnın dilini аnlаşıqlı еdir.
Dаstаnı охuduqcа bеlə bir qənаətə gəlmək оlаr ki, dоğmа Аzərbаycаnımız düşmən qаrşısındаn qаçmаyаn, ləyаqətli igidlər оylаğı, şərəfli qəhrəmаnlаr Yurdudur. Аtа-bаbаlаrımızın bizə əmаnət vеrdiyi bu Йurdu çiçəkləndirmək, оnun hər qаrışını düşməndən qоrumаq hər birimizin müqəddəs vəzifəsidir.
Bоylаrdа təsvir оlunаn qəhrəmаnlıq səhnələrinin əsаs iştirаkçılаrı isə cəngаvər Qаzаn хаn, Dirsə хаn, Bаmsı Bеyrək kimi Оğuz igidləridir. Оğluzlаrın əsаs düşməni yаdlаrdır. Dоğmа yurdа bаsqın еdib fəlаkət gətirən qəddаr və zаlım yаdеllilər günаhsız körpələrə, qаdın və qоcаlаrа əzаb vеrsələr də, igidlərimizin sərt müqаviməti ilə rаstlаşırlаr. Qаnlı döyüşlərdə kаfirlərin оrdusu dаrmаdаğın еdilir. «Dədə Qоrqud» bоylаrındа igidlər аrаsındа təfriqəyə də rаst gəlinir. Bunа bахmаyаrаq qəhrəmаnlаr sübut еdir ki, Оğuz birliyi pоzulmаzdır. Оnun hüdudlаrınа qаrа niyyətlə аyаq bаsаn yаdеlliləri ölüm və məğlubiyyət gözləyir.
Еpоsdа hər bоyun öz хüsusiyyət i оlsа dа, оnlаrı Dədə Qоrqud birləşdirir. Bоylаrın sоnundа Dədə Qоrqud yum söyləyir. Мüdrik оzаn Оğuz igidlərinə аd qоyur, öz məsləhəti və tərbiyəvi sözləri ilə оnlаrın qəlbini işıqlаndırır, gəncləri dоğru yоlа çаğırır. Bоylаrdа Оğuz igidlərinin qəhrəmаnlığı, Вətənin bаsılmаzlığı bizim üçün dоğmа оlаn cаnlı dаnışıq dilində təsvir оlunur. Bu isə dаstаnın dilini аnlаşıqlı еdir.
Dаstаnı охuduqcа bеlə bir qənаətə gəlmək оlаr ki, dоğmа Аzərbаycаnımız düşmən qаrşısındаn qаçmаyаn, ləyаqətli igidlər оylаğı, şərəfli qəhrəmаnlаr Yurdudur. Аtа-bаbаlаrımızın bizə əmаnət vеrdiyi bu Йurdu çiçəkləndirmək, оnun hər qаrışını düşməndən qоrumаq hər birimizin müqəddəs vəzifəsidir.
Sevimli ədəbi qəhrəmanım
Kitabları həyat hadisələrinin əksi sananlar yanılmırlar. Yazıçılar, şairlər bədii əsərlərinin qəhrəmanlarını sanki bizim ətrafımızdakı insanların arasından seçərək yaradırlar. Biz həyatda olduğu kimi, bədii əsərlərdə də müxtəlif xarakterli insanlarla rastlaşırıq. Bədii sürətlərdən bəziləri müsbət, digərləri isə mənfi keyfiyyətlərə malik olurlar. Buradan da oxucularda onlara qarşı rəğbət və ya nifrət hissi oyanır. Başqa sözlə desək, hər kəs oxuduğu bədii əsərlərdəki surətlərin arasında öz xarakterinə, həyata baxışlarına uyğun gələn ədəbi qəhrəman seçir və hətta onu öz idealı sanır. Mən insanlarda mərdlik, çətinliklərdən qorxmamaq, sirr saxlamaq kimi keyfiyyətləri yüksək qiymətləndirirəm. Seçdiyim ədəbi qəhrəmanı da elə bu meyarlarla müəyyənləşdirmişəm. Bu, Azərbaycan yazıçısı Məhəmmədhüseyn Təhmasibin qələmə aldığı “Çiçəkli dağ” əsərindəki Mətanət obrazıdır. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının gözəl bilicisi olan M.Təhmasib “Çiçəkli dağ” əsərini də sirli-sehirli nağıllarımızın motivləri əsasında qələmə almışdır. Yazıçının əsərdə böyük məhəbbətlə yaratdığı Mətanət surəti təmiz əqidəli gənc azərbaycanlı qızların ümumiləşdirilmiş obrazıdır. O, 60 yaşında nurani bir alim olan Həkimin şagirdidir, cəmi 18 yaşı var. Lakin gənc olmasına baxmayaraq, onun möhkəm xarakteri formalaşıb. Yazıçı bu gənc qıza Mətanət adı verməklə onun xarakterinin möhləmliyini xüsusi nəzərə çarpdırmaq istəmişdir. Mətanət elmin sirlərini mükəmməl bilən müəllimindən yaxşı bilik və həyat dərsi alıb. Zülmkar Simnar xan həmkəndlilərini incidəndə, kəndə gələn suyun qarşısını kəsəndə Mətanət müəllimi Həkimə qoşularaq ona Çiçəkli dağındakı daşları əridə bilən, torpağın bəhrəsini artıran dərman hazırlamaqda kömək edir. Bundan sonra hadisələrin inkişafı dramatik xarakter alır. Simnar xan Qaraqayanı yarmaq, suyun qabağını açmaq istəyən həkimi zindana saldırır, onun hazırladığı dərmanın sirrini öyrənmək istəyir. Həkimi ələ salmaq cəhdləri baş tutmadıqda Simnar xan dərmanın sirrini Mətanətdən oyrənmək istəyir. Lakin o yanılırdı. Mətanət ona verilən işgəncələrdən, zindana salınmaqdan əsla qorxmur. Müəlliminin hörmətini uca tutur, dərmanın sirrini vermir. Mətanətin ondan dərmanın sirrini öyrənmək istəyən zülmkar xana qəti cavabı belə olur: “Bilmirəm, bilsəm də, demərəm”. Şagirdin iradəsi, dözümü, hətta daşa dönmək təhlükəsi qarşısında sınmaması müəlliminin qəlbini шаешчфк hissi ilə doldurur. Mətanətin sirr verməməsindən böyük qürur duyan Həkim iftixarla deyir: “Sən doğrudan da Mətanət imişsən”. Bu kimi keyfiyyətlərinə görə mən Mətanəti idealım hesab edirəm və həyatda da seçdiyim bu, ədəbi qəhrəmana oxşamaq istəyirəm.
“Padişahi-Mülk” qitəsi
M.Füzulinin ictimai məzmunlu lirik şeirləri sırasında qitələri xüsusi yer tutur. Şairin ən məşhur qitələri sırasında “Padişahi- mülk” qitəsi də vardır.
Padişahi-mülk dinarü dirəm rüşvət verib,
Fəthi-kişvər qılmağa eylər mühəyya ləşkəri.
Qitə iki hissədən ibarətdir. Birinci hissədə hökmdardan, ikinci hissə də isə şairdən danışılır. M.Füzuli bu hissələri qarşılaşdıraraq kimin daha üstün olmasını açıqlayır. “Padişahi-mülk” qitəsində hökmdar rüşvətxor acgöz kimi qələmə alınıb.Bu şahın ölkəsində əmin amanlıqdan əsər-əlamət yoxdur. Buna görə də ölkədə üsyan baş verən kimi şahın qoşunu və ölkəsi məhv olur.
Qitənin ikinci hissəsində isə şairdən söhbət açılır.Şair şeirdə hökmdarın əməllərinə olan münasibətini açıq-aydın bildirir. Şair yoxsul olsa da özünü söz aləminin sultanı adlandırır.Şeir sənət aləminin sultanı olan şair həyata baxışı,yaxşı əməli və xasiyyəti ilə işğalçı padşahdan fərqlənir. Şairin ürəklərə yol tapan sözləri,uca tanrının köməyi ilə qurunu da dənizi də fəth etmək qabiliyyətindədir.Şairin padşahdan üstün cəhəti odur ki,onun söz ordusu heç kimə xətər yetirmir.Şairin padşahdan ən üstün cəhəti odur ki,padşahın hakimiyyəti müvəqqəti,şairin sözü isə əbədidir.Füzulinin sujet qurma məharəti,obrazlığı onun kiçik həcmli əsərlərində də özünü aydın büruzə verir. “Məni candan usandırdı”, “Söz” və başqa əsərləri buna misal ola bilər.
Əsas məqsəd şairi tərifləmək olsa da, padşahların tənqidi daha güclü çıxmışdır. M.Füzulinin yazdığı şeirlərin məğrur obrazı gözümün qabağına gəlir.Mənim fikrimcə şair demək istəyirdi ki,insa nə qədər saf,incə və rəhmdil olarsa bir o qədər xalq içində hörmət və izzət qazanar. Şair əsərdə padşahları tənqid etmiş,hətta tənqid etməklə kifayətlənməmişdir.
Qitənin nəticə hissəsində şair başına qənaətdən tac qoyduğunu,əbədi olan dünyanı düşündüyünü,ona görə də bu fani dünyada heç kimə möhdac olmadığını qürur hissi ilə bildirir.Şairirin yazdığı bu son misralar,əsasən “Şikayətnamə”əsərinə bənzəyir. Əsərdə sənətkarlara xüsuis yer verildiyi üçün fəxriyyə səciyyəsi daşıyır.
Padişahi-mülk dinarü dirəm rüşvət verib,
Fəthi-kişvər qılmağa eylər mühəyya ləşkəri.
Qitə iki hissədən ibarətdir. Birinci hissədə hökmdardan, ikinci hissə də isə şairdən danışılır. M.Füzuli bu hissələri qarşılaşdıraraq kimin daha üstün olmasını açıqlayır. “Padişahi-mülk” qitəsində hökmdar rüşvətxor acgöz kimi qələmə alınıb.Bu şahın ölkəsində əmin amanlıqdan əsər-əlamət yoxdur. Buna görə də ölkədə üsyan baş verən kimi şahın qoşunu və ölkəsi məhv olur.
Qitənin ikinci hissəsində isə şairdən söhbət açılır.Şair şeirdə hökmdarın əməllərinə olan münasibətini açıq-aydın bildirir. Şair yoxsul olsa da özünü söz aləminin sultanı adlandırır.Şeir sənət aləminin sultanı olan şair həyata baxışı,yaxşı əməli və xasiyyəti ilə işğalçı padşahdan fərqlənir. Şairin ürəklərə yol tapan sözləri,uca tanrının köməyi ilə qurunu da dənizi də fəth etmək qabiliyyətindədir.Şairin padşahdan üstün cəhəti odur ki,onun söz ordusu heç kimə xətər yetirmir.Şairin padşahdan ən üstün cəhəti odur ki,padşahın hakimiyyəti müvəqqəti,şairin sözü isə əbədidir.Füzulinin sujet qurma məharəti,obrazlığı onun kiçik həcmli əsərlərində də özünü aydın büruzə verir. “Məni candan usandırdı”, “Söz” və başqa əsərləri buna misal ola bilər.
Əsas məqsəd şairi tərifləmək olsa da, padşahların tənqidi daha güclü çıxmışdır. M.Füzulinin yazdığı şeirlərin məğrur obrazı gözümün qabağına gəlir.Mənim fikrimcə şair demək istəyirdi ki,insa nə qədər saf,incə və rəhmdil olarsa bir o qədər xalq içində hörmət və izzət qazanar. Şair əsərdə padşahları tənqid etmiş,hətta tənqid etməklə kifayətlənməmişdir.
Qitənin nəticə hissəsində şair başına qənaətdən tac qoyduğunu,əbədi olan dünyanı düşündüyünü,ona görə də bu fani dünyada heç kimə möhdac olmadığını qürur hissi ilə bildirir.Şairirin yazdığı bu son misralar,əsasən “Şikayətnamə”əsərinə bənzəyir. Əsərdə sənətkarlara xüsuis yer verildiyi üçün fəxriyyə səciyyəsi daşıyır.
Azərbaycan bütün dünya azərbaycanlılarının vətənidir
Vətən bizim yaşadığımız kənddən, şəhərdən, qəsəbədən, rayondan başlanır. Vətən onun gözəlliyinin şahidi olan atlaz çəmənlərdən, dibi görünməyən yam-yaşıl meşələrdən, durna gözlü bulaqlardan, coşqun çaylardan, mavi göllərdən başlanır.
Əgər öz yaşadığın yerin, oxuyub təhsil aldığın, boya-başa çatdığın torpağın keçmişini, bu gününü yaxşı bilməsən, onun sərvətini qorumaq, çoxaltmaq və gələcək nəsillərə saxlamaq qayğısına qalmasan, sən əsil vətəndaş ola bilməzsən.Mən Azərbaycan vətəndaşıyam və ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi "Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam".
Azərbaycan xalqı bəşər dünyasına Nizami, Nəsimi, Füzuli, Əcəmi kimi dahilər vermişdir. Onları təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada tanıyırlar. Xalqın azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəsi isə tariximizin ən parlaq səhifələrini təşkil edir.
Bu torpaqlar həmişə dara düşəndə özünün igidlərinə arxalanıb. XX əsrin sonları doğma yurdumuzun başından acı külək kimi əsdi. Belə ki, doğma yurdumuz parçalandı,yəni Azərbaycanımız cənub və şimal olmaqla iki hissəyə bölündü.Azərbaycanımız hər cəhətdən gözəl olsa da,bəzi vətəndaşlarımız müxtəlif səbəblərdən xarici ölkələrə üz tuturlar.Azərbaycanda 9 milyon əhali olsa da, dünyada 50 milyondan artıq azərbaycanlı vardır.Azərbaycan vətəndaşları doğma vətənlərindən nə qədər uzaqda olsalar da, onların qəlbi hər zaman vətənlərinin yanındadır və qəlbləri hər zaman vətən həsrəti ilə yanıb tutuşur. Azərbaycan şairləri yazdıqları vətən şeirıərini vətənə duyduğu məhəbbətdən yazıblar.B.Vahabzadənin yazdığı bu şeirdə buna gözəl bir nümunə ola bilər.
Azərbaycan oğluyam,
Odu Allah sanmışam.
Anam torpaq,
Atam od,
Mən oddan yaranmışam:
Od kimi istiqanlı,
Seltək dəliqanlıyam.
Həyat qədər qədiməm,
Torpaq qədər şanlıyam.
Od kimi yandıranam.
Su kimi söndürənəm
Məni yandırsalar da,
Suda batırsalar da,
Yenə mənəm, mən mənəm!
Köküm üstə bitmişəm,
Şöhrətim var,
Şanım var.
Mən belə arzu edirəm ki, bütün azərbaycanlılar doğma vətənlərinə geri dönsünlər.Bu vaxt Azərbaycanımız indikindən daha da güclü dövlət olacaqdır.
Əgər öz yaşadığın yerin, oxuyub təhsil aldığın, boya-başa çatdığın torpağın keçmişini, bu gününü yaxşı bilməsən, onun sərvətini qorumaq, çoxaltmaq və gələcək nəsillərə saxlamaq qayğısına qalmasan, sən əsil vətəndaş ola bilməzsən.Mən Azərbaycan vətəndaşıyam və ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi "Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam".
Azərbaycan xalqı bəşər dünyasına Nizami, Nəsimi, Füzuli, Əcəmi kimi dahilər vermişdir. Onları təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada tanıyırlar. Xalqın azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəsi isə tariximizin ən parlaq səhifələrini təşkil edir.
Bu torpaqlar həmişə dara düşəndə özünün igidlərinə arxalanıb. XX əsrin sonları doğma yurdumuzun başından acı külək kimi əsdi. Belə ki, doğma yurdumuz parçalandı,yəni Azərbaycanımız cənub və şimal olmaqla iki hissəyə bölündü.Azərbaycanımız hər cəhətdən gözəl olsa da,bəzi vətəndaşlarımız müxtəlif səbəblərdən xarici ölkələrə üz tuturlar.Azərbaycanda 9 milyon əhali olsa da, dünyada 50 milyondan artıq azərbaycanlı vardır.Azərbaycan vətəndaşları doğma vətənlərindən nə qədər uzaqda olsalar da, onların qəlbi hər zaman vətənlərinin yanındadır və qəlbləri hər zaman vətən həsrəti ilə yanıb tutuşur. Azərbaycan şairləri yazdıqları vətən şeirıərini vətənə duyduğu məhəbbətdən yazıblar.B.Vahabzadənin yazdığı bu şeirdə buna gözəl bir nümunə ola bilər.
Azərbaycan oğluyam,
Odu Allah sanmışam.
Anam torpaq,
Atam od,
Mən oddan yaranmışam:
Od kimi istiqanlı,
Seltək dəliqanlıyam.
Həyat qədər qədiməm,
Torpaq qədər şanlıyam.
Od kimi yandıranam.
Su kimi söndürənəm
Məni yandırsalar da,
Suda batırsalar da,
Yenə mənəm, mən mənəm!
Köküm üstə bitmişəm,
Şöhrətim var,
Şanım var.
Mən belə arzu edirəm ki, bütün azərbaycanlılar doğma vətənlərinə geri dönsünlər.Bu vaxt Azərbaycanımız indikindən daha da güclü dövlət olacaqdır.
Ətraf mühitin muhafizəsi haqqında düşündüklərim
İnsanların yaşayış tərzi, maddi rifah halı təbiətlə, təbii sərvətlərin zənginliyi ilə, bu sərvətlərdən səmərəli istifadə olunması və onların qorunması ilə bağlıdır. Təbiət bəşər övladının evidir, onu qorumaq daha da zənginləşdirmək və gözəlləşdirmək insanların müqəddəs borcu, vəzifəsidir. Təbiəti qorumaq ümumdövlət işi, ümumxalq işidir.
İnsanı təbiət yaratmış və öz sərvətlərini səxavətlə onun istifadəsinə vermişdir. Bəşəriyyət öz inkişafının yüksək pillələrinə ayaq qoyduqca, öz əlində daha mükəmməl texniki vasitələr cəmləşdirdikcə təbiətdən daha çox mənfəət götürür, daha doğrusu onu qırır, tökür, dağıdır, məhv edir, əvəzini isə çox az qaytarır.Təbii sərvətlərin mühafizəsi, onlardan səmərəli istifadə edilməsi, xüsusən canlı sərvətlərin qorunması hazırda dünya əhəmiyyətli bir məsələ hesab olunur.
Doğma yurdumuz Azərbaycan mislsiz gözəlliklər diyarı, zəngin təbiət muzeyidir.İl boyu zirvəsi qarla örtülü olan dağlar, könül açan sərin yaylaqlar, zəngin və nadir ovalıqlar, təkrarolunmaz gözəlliyə malik göllər, suvarma və enerji əhəmiyyətli çaylar, min bir dərdin dərmanı olan bulaqlar Azərbaycanın qədir-qiymətini birə-min artırır. Burada yerin altı tükənməz xəzinə, üstü isə canlı muzeydir.
Hər bir iqlim qurşağının təbii gözəlliyini, bu gözəlliyin süfrəmizə bəxş etdiyi nemətləri ayrı-ayrılıqda sadalamaq, bunlarsız insan həyatını düşünmık olmaz.Əsas məsələ ətraf mühitə ağıllı nəzərlərlə baxmaq, təbiəti duymaq, onun keşiyində durmaqdır. Təbiət elə gözəl sənət əsəridir ki, bu əsəri korlamaq bir yana dursun, hətta onu duymamağın özü insanlıqdan kənardır. Bu gün biz hər hansı ağacdan bir budaq qırarkən onu yaralamağımızın fərqinə varmırıq. Axı ağac da canlıdır, o da yaşamaq istəyir.
Təbiət bizim sərvətimizdir, var-dövlətimiz, məişətimizin, həyatımızın bir hissəsidir. Biz onu qorumalı, inkişaf etdirməliyik. Son dövrlərdə yaşıllığa verilən diqqət, parkların, ağaclıqların salınması təqdirəlayiqdir.
Vətən uğrunda canını qurban vermiş şəhidlərimizin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün gənclərimizin hər biri bir uzunömürlü ağac əksə , çox yaxşı olar. Biz təbiətimiz nə qədər sevsək, onu nə qədər yaxşı mühafizə etsək, o da bizə o qədər qida və şəfa verəcəkdir. Ata-babalarımızdan bizə yadigar qalan təbiəti, təbiət abidələrini qorumaq, onu gələcək nəslə yadigar qoymaq bizim borcumuzdur.
İnsanı təbiət yaratmış və öz sərvətlərini səxavətlə onun istifadəsinə vermişdir. Bəşəriyyət öz inkişafının yüksək pillələrinə ayaq qoyduqca, öz əlində daha mükəmməl texniki vasitələr cəmləşdirdikcə təbiətdən daha çox mənfəət götürür, daha doğrusu onu qırır, tökür, dağıdır, məhv edir, əvəzini isə çox az qaytarır.Təbii sərvətlərin mühafizəsi, onlardan səmərəli istifadə edilməsi, xüsusən canlı sərvətlərin qorunması hazırda dünya əhəmiyyətli bir məsələ hesab olunur.
Doğma yurdumuz Azərbaycan mislsiz gözəlliklər diyarı, zəngin təbiət muzeyidir.İl boyu zirvəsi qarla örtülü olan dağlar, könül açan sərin yaylaqlar, zəngin və nadir ovalıqlar, təkrarolunmaz gözəlliyə malik göllər, suvarma və enerji əhəmiyyətli çaylar, min bir dərdin dərmanı olan bulaqlar Azərbaycanın qədir-qiymətini birə-min artırır. Burada yerin altı tükənməz xəzinə, üstü isə canlı muzeydir.
Hər bir iqlim qurşağının təbii gözəlliyini, bu gözəlliyin süfrəmizə bəxş etdiyi nemətləri ayrı-ayrılıqda sadalamaq, bunlarsız insan həyatını düşünmık olmaz.Əsas məsələ ətraf mühitə ağıllı nəzərlərlə baxmaq, təbiəti duymaq, onun keşiyində durmaqdır. Təbiət elə gözəl sənət əsəridir ki, bu əsəri korlamaq bir yana dursun, hətta onu duymamağın özü insanlıqdan kənardır. Bu gün biz hər hansı ağacdan bir budaq qırarkən onu yaralamağımızın fərqinə varmırıq. Axı ağac da canlıdır, o da yaşamaq istəyir.
Təbiət bizim sərvətimizdir, var-dövlətimiz, məişətimizin, həyatımızın bir hissəsidir. Biz onu qorumalı, inkişaf etdirməliyik. Son dövrlərdə yaşıllığa verilən diqqət, parkların, ağaclıqların salınması təqdirəlayiqdir.
Vətən uğrunda canını qurban vermiş şəhidlərimizin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün gənclərimizin hər biri bir uzunömürlü ağac əksə , çox yaxşı olar. Biz təbiətimiz nə qədər sevsək, onu nə qədər yaxşı mühafizə etsək, o da bizə o qədər qida və şəfa verəcəkdir. Ata-babalarımızdan bizə yadigar qalan təbiəti, təbiət abidələrini qorumaq, onu gələcək nəslə yadigar qoymaq bizim borcumuzdur.